جۋىردا استانادا قر مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قارين ءبىر توپ جۋرناليستەرمەن كەزدەسىپ، اتىراۋداعى III ۇلتتىق قۇرىلتايدا كوتەرىلگەن ماسەلەلەردىڭ ىسكە اسۋ بارىسىن باياندادى.«ۇلتتىق قۇرىلتاي ەلدىك ماسەلەلەردى تالقىلايتىن الاڭعا اينالىپ كەلەدى» دەدى ءسوز باسىندا ەرلان تىنىمبايۇلى.
ورتالىق ازيادا، تۋىستاس ەلدەردىڭ ىشىندە ۇلتتىققۇرىلتاي ءىس-شاراسى قىرعىز ەلىندە دە جولعا قويىلعان ەكەن. الايدا ولاردا اتاۋلى اۋقىمدى ءىس-شارادان سوڭ ناقتى اتقارىلاتىن جۇمىستار مەحانيزمى جولعا قويىلماعانعا ۇقسايدى. ول جاعىنان العاندا قازاقستان تاجىريبەسى الدەقايدا ۇتىمدى ەكەنى اڭعارىلادى. مىسالى، ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەلەرى ءىس-شارادان بىرنەشە اي بۇرىن مينيسترلەرمەن، باسقا دا لاۋازىمدى تۇلعالارمەن كەزدەسىپ ماسەلەلەردى الدىن الا ايتادى. ءوز كەزەگىندە مەملەكەتتىك ورگاندار بۇل ۇسىنىستاردى پىسىقتاپ، ءوز پوزيتسيالارىن ايقىندايدى. جۇرگىزىلگەن جۇمىستار ناتيجەسىندە، ءالبەتتە, قابىلداناتىن زاڭ جوبالارى، وسىدان ىسكە اساتىن باعدارلامالار، اتقارىلاتىن ءىس-شارالار ءتىزىمى، جوسپارى بەكىتىلەدى. بۇل كۇندە جىل بويىنا اتقارىلاتىن جۇمىستار قىزۋ ءجۇرىپ جاتىر.
اتىراۋدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ناتيجەسى بويىنشا بيىل جىل سوڭىنا دەيىن 9 زاڭ جوباسى قابىلدانباقشى. وسى كۇنى ونىڭ 3-ەۋى قابىلداندى. اتاپ ايتقاندا، «ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى تۇزەتۋلەر»، «شەگۋگە كەلمەيتىن تەمەكى ونىمدەرى مەن ۆەيپتەرگە تىيىم سالۋ جونىندەگى تۇزەتۋلەر»، «مەملەكەتتىك ناگرادالار تۋرالى تۇزەتۋلەر» دەپ اتالاتىن زاڭ جوبالارى قابىلداندى.
ەندى الداعى ۋاقىتتى «ويىن بيزنەسى، لوتارەيا قىزمەتى جانە لۋدومانيا ماسەلەلەرى جونىندەگى تۇزەتۋلەر»، «ەسىرتكى وندىرۋشىلەرى مەن تاسىمالداۋشىلاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن سارالاۋ جونىندەگى تۇزەتۋلەر»، «ۆانداليزم جانە تابيعي وبەكتىلەردى قورعاۋ جونىندەگى تۇزەتۋلەر»، «ونوماستيكا ماسەلەلەرى تۋرالى تۇزەتۋلەر»، «ارحەولوگيا سالاسىنداعى تۇزەتۋلەر» دەپ اتالاتىن زاڭ جوبالارى كۇشىنە ەنەدى. وعان دەيىن اتاۋلى زاڭ جوبالارى بويىنشا قىزۋ پىكىر-تالاستار, تالقىلاۋلار وتۋدە.
«داۋلى تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى – ونوماستيكا سالاسى. ءالى كۇنگە بەلگىلى ءبىر جۇيە، رەتى جوق. رۋشىلدىق پەن جەرشىلدىك كورىنىستەرى ءجيى بايقالادى. اۋىل، كوشە اتاۋلى تەك كىسى ەسىمدەرىنەن تۇرماۋى كەرەك. تاۋەلسىزدىك، دوستىق سياقتى قاستەرلى ۇعىمدار دا ناسيحاتتالۋى كەرەك. بۇگىندە سول جاعى قالىپ بارادى.» دەيدى ەرلان قارين.
ۇلتتىق قۇرىلتايدا كوتەرىلگەن ماسەلەلەردىڭ ءبىرى – مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردىڭ بويىنا سىڭىرىلەتىن قۇندىلىقتار. ول قانداي قۇندىلىقتار بولۋى مۇمكىن؟ وتانشىلدىق، ۇلتتىق تاربيە، ءبىلىم، ەڭبەكقورلىق، كوركەم مىنەز جانە تاعى باسقا. الگىندەي قۇندىلىقتاردى بالالاردىڭ بويىنا سىڭىرەتىن تۇجىرىمداما قابىلدانىپ، ءادىس-تاسىلدەرى ويلاستىرىلىپ، ادىستەمەسى جاسالسا، قانداي كەرەمەت بولار ەدى.
تۇيىتكىلدى ماسەلەلەردىڭ ءبىرشاماسى ارحەولوگيا سالاسىنا قاتىستى. ارحەولوگيالىق نىساندار ءتۇرلى جەر بايلىعىن قازۋمەن اينالىساتىن كەنىشتەردىڭ يەلەرى، عيمارات جانە جول قۇرىلىس سالاسىكومپانيالارى تاراپىنان زيان شەگۋدە. بۇعان دەيىن الماتى وبلىسىنداعى ارقارلى پەتروگليفتەرىن ءوز تاريحىنا نەمقۇرايلى قارايتىندار قۇرىلىس ماتەريالدارى رەتىندە بۇزىپ الىپ كەتىپ جاتقانى تۋرالى اقپاراتتار تولىسسىز شىققان ەدى.
«ءتۇرلى قۇرىلىس نەمەسە قازبا جۇمىسى كومپانيالارى وزدەرى باسقا اتپەن ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ ورتالىقتارىن اشىپ الىپ، تاريحي نىساندا جۇمىس ىستەۋگە ءوز-وزدەرىنە رۇقسات بەرىپ كەلدى. ارحەولوگيا ماسەلەلەرىنە ارنالعان زاڭ جوباسى اياسىندا مۇنداي كەلەڭسىزدىكتەرگە توسقاۋىل قويىلادى» دەيدى مەملەكەتتىك كەڭەسشى.
راسىندا، ارحەولوگيا تۋرالى زاڭ قابىلداناتىن بولسا، مۇنداي ماسەلەلەرگە نۇكتە قويىلار ەدى.
كەزدەسۋ بارىسىندا كەيىنگى جىلداردا انىقتالعان جاڭا دەرەكتەر نەگىزىندە قازاقستان تارحىنىڭ 7 تومدىعى جازىلىپ جاتقانى تىلگە تيەك ەتىلدى. بۇل جوباعا 5 عىلىمي ينستيتۋت، 250-دەن استام وتاندىق، 60-تان استام شەتەلدىك عالىم جۇمىلدىرىلىپ وتىر.
تاعى ءبىر ءسۇيىنشى جاڭالىق، جوشى حان تۋرالى 6 سەريالىق دەرەكتى-درامالىق تەلەحيكايا تۇسىرىلمەك. التىن وردا يمپەرياسىنىڭ دامۋ كەزەڭدەرىنە تۇسپا-تۇس كەلەتىن جوشى حان ءومىرى تۋرالى تەلەحيكايا ءتۇسىرىلىمى وسى جىلى كۇزدە باستالماق.
2024 جىلى جوشى ۇلىسىنىڭ قۇرىلعانىنا 800 جىل تولادى. اتاۋلى جوبا مەملەكەتتىگىمىزدىڭ سان عاسىرلىق تاريحىن كورەرمەن ساناسىنا سىڭىرەتىن تۋىندى بولماق.
