Bügın Resei Federasiiasynda gubernator bolǧan Aman Töleev 80 jasqa qaraǧan şaǧynda ömırden ozdy.
"Aman" atalyp ketken Amangeldı Töleev gubernatorlyq qyzmettı 20 jyldan astam atqardy. Ol eks-prezident Boris Elsin öz erkımen qyzmetten ketkennen keiıngı prezident sailauyna kandidat retınde qatysyp, baq synaǧan. El ışınde "halyqtyq gubernator" delınetın Töleev sonda 11 ümıtkermen bäsekelesıp, sailauda törtınşı oryn alǧan. 2018 jyly "Zimniaia vişnia" sauda ortalyǧynda bolǧan örtten keiın gubernatorlyqtan ketken. Sol jyly Kuzbass käsıbıi bılımdı damytu aimaqtyq institutynyŋ rektory bolyp taǧaiyndalǧan. Keibır mälımetterge qaraǧanda marqūmnyŋ Kemerov qalasyndaǧy № 1 ortalyq ziratynda ūlynyŋ janyna jerlenuı mümkın ekenı aitylady. Degenmen, qazaq halqynyŋ bırtuar perzentı Aman Töleevtıŋ janazasyn Astananyŋ Ortalyq meşıtınde oqytyp, Qabanbai batyr kesenesı janyndaǧy qabırstanǧa jerleudı jazuşy Beibıt Saparaly ūsynuda. “Tūŋǧyş Elbasy Nūrsūltan Äbışūly men Ekınşı Elbasy Qasym-Jomart Kemelūly osy mäselege barynşa yqtiiattap qolǧabys etıp, Resei prezidentınen resmi rūhsat alyp, QR Premer-ministrı bastaǧan qaraly jerleu komissiiasy müşelerın arnaiy ūşaqpen attandyryp, marqūmnyŋ mäiıtın el astanasyna äkeldırıp qalyŋ jamaǧatpen qoştasu jiynyn ötkızge mümkınşılık jasauyn sūraimyz!” - dedı jazuşy.Reseilık ırı qairatker bolsa da, tegı qazaq Aman Töleev ekı jyl būryn “Egemen Qazaqstan” basylymyna jetı atasynyŋ süiegı qazaq jerınde jatqanyn aityp, sūhbat bergen bolatyn. Basylymǧa jariialanǧan sūhbatyn ūsynamyz.
– Aman aǧa, bızdıŋ elde sızdıŋ tūlǧalyq bolmysyŋyzǧa selt etpeitın qazaq kemde-kem. Otstavkadaǧy soŋǧy üş jylda özıŋız jolyn aşyp bergen azamattar sızben habarlasyp tūra ma? Sebebı jaqynda bergen sūhbatyŋyzda «ainalamdaǧy adamdar sirep qaldy» degendei oi aitypsyz...
– Şynymdy aitsam, soŋǧy üş jyldaǧy bastan keşken jaittardy būryn tüsımde de körgenım joq. Bırınşıden, men «Zimniaia vişniadaǧy» jan türşıgerlık tragediiaǧa bailanysty bastapqyda daǧdaryp qaldym, özımmen ne ısterımdı bılmedım. Tıptı onyŋ şyrǧalaŋy tüsıme de endı. Köŋıl-küiımdı bölısken azamattar az boldy, tıptı bolmady desem de bolady. Telefon ünsız, eşkım qoŋyrau şalmady. Būryn at üstınde jürgen kezde demalys degendı bılmeppın. Sol oqiǧadan keiın uaqyt toqtap qalǧandai boldy. Özımdı vakuumda jürgendei, salmaqsyzdyqty sezıngendei küi keştım. Keşegı ärıptesterımnıŋ, keibır joldastarymnyŋ ünsızdıgı janyma batty. Bıraq uaqyt öte kele onyŋ da jauabyn taptym. Söitsem mansabynan basqany oi- lamaityn şeneunıkterdıŋ tabiǧaty bölek eken. Bilıkte bolǧan kezıŋde qūrmetteidı, qolyn keudesıne qoiyp, künıne jetı ret külımsırep amandasady. Al töbeŋnen naizaǧai oinap ketse, bas sauǧalap qaşady. Olarǧa men emes, menıŋ mansabym ǧana kerek bolǧanyn tüsındım, der kezınde tanytqanyna mümkındık bergenı üşın Allanyŋ qūdıretıne bas idım. Kerısınşe, keşegı künderı özım asa sene qoimaǧan, tıptı batylyraq synaǧan adamdar qasymnan tabyldy.
– «Nege būlai?» degenge sız tapqan jauap qandai?
– Ädıletsızdıkke qarsy tūru äkemnıŋ qanymen berılgen qasiet şyǧar dep oilaimyn. Jemqorlyqqa töze almaitynym, qala berdı käsıporyn qyzmetkerlerınıŋ jalaqysynyŋ keşıktırıluıne, salyq töleuden jaltarǧandarǧa, oblystan köleŋkelı qarjynyŋ offşorlyq aimaqtarǧa jylystap ketuıne, bızdıŋ aimaqta kömır öndıruge lisenziialardyŋ baqylausyz berıluıne üzıldı-kesıldı qarsy boldym. Keibır şeneunıkterımızdıŋ ükımettıŋ bedelın tüsıruın, biudjettıŋ aqşasyn ūiatsyzdyqpen jäne qitūrqy jolmen talan-tarajǧa saluyn qalypty jaǧdai retınde qabyldai almadym. Qaramaǧyndaǧy qyzmetkerınıŋ jaǧdaiyna oŋ közben qarai almaǧandardyŋ qyzmette jüruıne jol bere almadym.
Bır sät jalǧyz qalǧandai küi keşıp jürgende qoldau bıldırgenderdıŋ lebızı menı qaitadan qanattandyrǧandai boldy. Mäskeu qalasynyŋ būrynǧy äkımı, marqūm Iýrii Lujkov, Keŋes Odaǧynyŋ Batyry Gennadii Zaisev, aŋyz adam, ǧaryşker Aleksei Leonov qoŋyrau şalyp, jyly lebızın bıldırdı. 2019 jyly Prezident Vladimir Putin Kremlde qabyldap, «Otan aldyndaǧy eŋbegı üşın» bırınşı därejelı ordenımen marapattady. Būl ordenmen Reseide 65 adam ǧana marapattalǧan.
Alys-jaqyn şetelderden menıŋ atyma hat-habarlar älı de kelıp jatyr. Tarihi Otanym – Qazaqstannan habar-oşar tyiylǧan emes. Aiaǧy jetkenderı üige keledı, jete almaǧandary qoŋyrau şalady. Jalǧyz qalǧan künderı qoldau bıldırgen bauyrlaryma alǧystan basqa aitarym joq.
– Sızdıŋ ülken saiasattaǧy ömırıŋız naizaǧai tärızdı. Saiasatta bedel jinau üşın ūltyŋyzdy jasyryp, orys boluyŋyzdy qajet etıp tūrǧan tūsta, tyǧyryqtan qalai şyqtyŋyz?
– Būl sūraqty qalai qazaq bolyp qaldyŋyz dep tötesınen qoiuǧa bolady. Būl mäsele menı bala kezımnen ökşelep quyp keledı. Eŋ aldymen kım ekenımdı ūmyttyrmaǧany üşın anama rizamyn. Bala künımnen qazaq elı turaly, ruym – adai ekenın aitudan jalyqqan emes. Es bılgen künnen tıkıreigen şaşymnyŋ, künnıŋ astynda qaqtalyp qalǧandai qara torydan bır ton tömen tūratyn reŋımnıŋ jäne qysyq közımnıŋ menı özgelerden erekşelendırıp tūratynyn tüsındım. Mūny oiyn balasy kezınde balalar da bırden baiqady, erekşelıgımdı betıme basyp, bölekteuge tyrysty. Müldem jat ortada tabannyŋ astynda janşylyp qalmau üşın ädıletsızdıkpen küresuım özımdı şettetken balalarmen töbelesuden bastalypty. Sol sätte olarǧa qarsy tūra bılu mınezıŋdı qalyptastyrady eken. Osyndai sätterde ögei äkem janymnan tabyldy. Balalyq şaqtaǧy «solşyldyq dertterdı» oŋai eŋseruıme kömektestı. Kämelet jasyna jetıp, qūjat alatyn kezde ata-tegımde qaluyma kedergı keltırmedı.
Menıŋ qazaq ekenım 1990 jyldary, Resei prezidenttıgıne ümıtker bolyp tırkelgen kezde taǧy aldymnan şyqty. «Qazaq bola tūra Reseidegı eŋ joǧary lauazymnan dämelenuge qandai qūqyŋyz bar?» deitınder tabyldy. Baspasözde aty-jönımdı sozyp aityp, bölıp-jaryp, ädeiı öreskel qate jıberıp jazatyndar tabyldy.
– Aziialyq ūlttyŋ ökılı retınde adamdar ömırıne qauıp töndırgen aiuandyqtyŋ aldyn alǧanyŋyzdy kezınde baspasözden oqyp qalǧan edım. Osyny taratyp aityp berıŋızşı...
– İä, 1991 jyly Prezident sailauyna qatysqanda ondai sätterdıŋ bolǧany ras. Älı künge deiın ūmytqan joqpyn, 7 mausym künı «Rossiia» qonaqüiınde jatqanymda maǧan Qauıpsızdık keŋesınıŋ qyzmetkerlerı kelıp, kömegımnıŋ qajet bolyp tūrǧanyn aitty. «Nege men, menen özge halyq deputattary bar emes pe?» degen saualyma «jankeştıler – aziialyqtar eken, sız – qazaqsyz, tıl tabysularyŋyz mümkın» degen jauap aldym. Sodan kölıkke mınıp, atalǧan jerge keldık. Işınde jolauşylar toly «İkarus» avtobusyn basyp alǧan jankeştıler kışkentai qyzdy kepılge alyp, jergılıktı bilıkke «200 myŋ rubl bermeseŋder, olardyŋ bärın öltıremız» dep talap qoiypty. Mūndai jaǧdaida täjıribem şamaly, amal joq, tek ışkı tüisıkke ǧana iek artuǧa tura keldı. Maǧan aqşa salǧan pakettı avtobusqa alyp kıru jönınde keŋes berıldı. Qalǧany – özderınıŋ erkınde. Bılesız be, sol sätte boiymda aziialyq qanym būlqynyp, dene qyzuymdy köterıp jıbergendei boldy. Qyzdy da, analardy da aman saqtap qalǧym keldı. Aqşanyŋ daiyndalǧanyn kütpei, avtobusqa kırdım. Tamaǧyna pyşaq taqalyp, şyrqyrap tūrǧan qyzdyŋ aldyna baryp, tıze büktım de soiqan saluşyǧa «Bauyrym, aqymaq bolma, moinyŋa künä artpa. Saǧan kışkentai qyzdyŋ keregı joq. Onyŋ ornyna menı al. Men – halyq deputatymyn, Resei Prezidentıne ümıtkermın» dedım. Bılesız be, daiyndyqsyz, būl sözderdı kömeiıme Qūdaidyŋ özı salǧandai küidı bastan keştım. Jankeştı osy sätte selt etkendei boldy. Sol sättı paidalanyp qazaq ekenımdı, mūsylman ekenımdı aittym, tegımızdı ūiatqa qaldyrmauyn ötındım. Sol sätte ana jıgıttıŋ pyşaǧy qolynan susyp tüstı. Odan keiıngı jaǧdaidy qūqyq qorǧau oryndary rettedı.
1996 jyly sol kezde RF ükımetın basqarǧan Viktor Chernomyrdin qoŋyrau şalyp, TMD elderı mäselesımen ainalysatyn ministrlıktı basqarudy ūsyndy.
– Sız kelıstıŋız...
– Ärine. Jūmys barysynda būrynǧy Keŋes Odaǧyna qaraityn barlyq memlekettı aralap şyqtym, Qazaqstannyŋ Tūŋǧyş Prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevpen sol kezde tanystym, bızdıŋ elderımız arasyndaǧy öndırıstık tehnologiialyq tızbekterdı saqtap qalu turaly äŋgımelestık. Qysqasy, qazaq ekenım bıraz jerde jol aşyp bergenı ras...
– Endı Kuzbastaǧy Töleevter äuletı jaily aityŋyzşy. Sızdıŋ tegıŋızge adaldyq tanytyp qalǧanyŋyzdy bılemız. Balalaryŋyz tölqūjatta qandai ūltty taŋdady. Olar özderın qazaq retınde sezıne me?
– Töleevter äuletı ösıp keledı. Qūdai maǧan ekı ūl bergen edı. Kışı ūlym Taşkentte jol apatynan qaitys boldy. Būl qaiǧy – menıŋ ana düniege özımmen bırge alyp ketetın qasıretım. Artynda qalǧan jalǧyz ūlyna, menen aumai qalǧan qara balasyna qarap, janym jūbanady. Üş nemerem bar, jaqynda şöberelı boldym. Sızdıŋ «balalaryŋyz qazaq pa?» degen sūraǧyŋyzǧa aitarym – Reseide tölqūjatta tek Resei azamaty degen ǧana baǧan bar. «Balalaryŋyz qazaq pa» degen bır auyz sözıŋız Andreiden aiyrylyp, qaiǧydan şögıp qalǧan künderımdı eske tüsırıp otyr. «Artynda ūl qalypty» degen sözdı estıp, ızdep taptym. Aulada jürgen balalardyŋ ışınen şaştary būrqyraǧan qara bala közıme ottai basyldy. Syrttai baqylap körmek bolyp bıraz kıdırdım. Qara balanyŋ kım ekenın bılmek bolyp, syrttai atyn sūrasam, «esımı Toleuchik» deidı. Söitsem janyndaǧy oiyn balalary nemeremdı solai ataidy eken. Qysyq köz, şaşy tolqyndy, baiaǧy qūiyp qoiǧan özım. Türıŋ qazaq ekenıŋdı aiǧailap aityp tūrsa, alpys ekı tamyryŋda qazaqtyŋ, onyŋ ışınde adaidyŋ qany būlqynyp tūrsa, özıŋdı basqa ūltqa teŋeudıŋ nemese basqa ūlttyŋ qataryna kıremın dep dämelenudıŋ qajetı joq. Balalarym qazaq ekenın, adai ekenın bıledı. Nemerelerıme deiın maǧan ūqsaǧan qaitpaityn qaisar qazaq. Ata-babasynyŋ şejıresın de bıledı. Qūrmetpen qaraidy.
– Aman aǧa, resmi aqparat boiynşa sızdıŋ äkeŋız Moldaǧazy Töleev Ekınşı düniejüzılık soǧysta qaitys bolǧan. Alaida el ışınde äkeŋız soǧystan aman-esen oralǧan, süiegı – Qazaqstanda, Türkıstan oblysynyŋ Şardara audanynda jerlengen degen söz bar. Būl ras pa, sız äkeŋızdıŋ basyna bardyŋyz ba?
– İä, anamnyŋ aituy boiynşa äkemdı soǧysta qaitys boldy dep keldım. Anam soǧys bastala salysymen bırden menı alyp, Başqūrtstandaǧy tuystaryna tartyp tūrypty. Sodan keiın äkemmen, basqa da tuystarmen bailanys üzılıp qaldy. Äkemnıŋ soǧystan aman-esen oralǧanyn, Qazaqstannyŋ qūqyq qorǧau organdarynda jūmys ıstegenın 1980 jyldary bıldım. Bıraq aman-esen körısudı bızge taǧdyr jazbapty. Estıgen boida, Qazaqstanǧa, Şardaraǧa tarttym, äkemnıŋ basyna baryp, auyl moldalaryn şaqyrtyp, Qūran oqyttym. Äkemnıŋ molasyn tabuǧa onyŋ bırge tuǧan bauyrlary kömektestı. Kışı ūlym Andrei Taşkentte aviasiia institutynda oqydy ǧoi. Qoly qalt etken kezde Şardaradaǧy tuysqandarǧa kelıp, äkemnıŋ basyna jiı baratyn. Qazaq jerıne, atamekenıne degen yqylasy erekşe edı balamnyŋ. Aman bolǧanda Andreiım Töleevtıŋ Qazaqstandaǧy bır üiı bolyp otyrar edı. Bıraq taǧdyrdyŋ degenı basqa eken...
– BAQ betınde äkeŋızdıŋ tuystary sızdı ūzaq jyldar boiy ızdegenı turaly mälımet köp...
– Ony men de estıp jatamyn. Aitatynym menı ızdep-tapqan Särsenbai Esımov degen qazaq azamaty. Ol qazır Özbekstannyŋ Jyzaq oblysynyŋ Faryş audanynda tūrady. 1991 jyly Reseide Prezident sailauy bastalǧan kezde menı tanyp, elge şaqyrdy... Sodan berı bailanysymyz üzılgen emes.
– Bala künımızden sız turaly estıp östık. 1998 jyly bızdıŋ auylǧa kelgenıŋızdı, kışı ūlyŋyz Andreidı qazaq qyzyna üilendırmek nietıŋız bolǧanyn bızdıŋ auyldaǧylar künı bügınge deiın aitady.
– Ras, 1998 jyly Jetısaida bolyp, auyl aqsaqaldarynyŋ kezektı synynan «öte almai» qaitqanym bar. Ol kezde Andreiım Taşkentte oqityn, üilenbek bolyp jürgen süigen qyzy – Taşkenttıŋ qazaǧy edı. Sol saparda ūlymnyŋ jüregın jaulap alǧan qyzdyŋ ata-anasymen de tanysyp, syrǧa salyp ketpek bolǧanmyn. Ūlym kenetten qaitys boldy da tanysuǧa mümkındık bolmady...
– Sızdıŋ kıtaphanaŋyzda qazaq aqyn-jazuşylarynyŋ şyǧarmalary bar ma? Den qoiyp oqityndaryŋyz kımder?
– Mūhtar Äuezovtıŋ «Abai joly» romanyn es bılgen künnen bastap jastanyp oqydym. Aitpaqşy, Mūhaŋnyŋ būl eŋbegıne soŋǧy kezderı nemerelerım de den qoia bastady. Sosyn Abai poeziiasyn oqydym. Abaidy oqyǧan saiyn «şırkın tüp nūsqasynda oqyr ma edı» dep armandaimyn. Abaidyŋ poeziiasyn da, qara sözderın de audaru oŋai emes. Abai filosof. Abaidan oi men filosofiiany, keŋıstıktı ızdeu kerek. Mūhtar Maǧauinnıŋ «Alasapyranyn» erte kezde oqydym. Sondai-aq qany qazaq azamat Iliias Esenberlinnıŋ «Köşpendılerın» oqymauy mümkın emes. Ilgerıde qazırgı Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ äkesı Kemel Toqaevtyŋ «Soŋǧy soqqy», «Tünde atylǧan oq», «Ūiasynan bezgen qūs» atty tuyndylaryn oqydym. Jazuşynyŋ detektiv janryndaǧy şyǧarmalary odaq kölemınde keŋınen tanymal edı. Bauyrjan Momyşūlynyŋ jaryq körgen şyǧarmalaryn Qazaqstannan aldyryp oqyǧan künderım boldy. Al Oljastyŋ şyǧarmalaryn oqysam, qazaq ortasynda bolǧandai, qazaq dalasyn aralap jürgendei küi keşemın. Onyŋ bır ǧana «Ainalaiyn» degen öleŋıne bükıl qazaqtyŋ ruhy syiyp tūr.
– Sız jaqynda jurnalistermen kezdesken kezde «adamdardyŋ bärı menı mansapqor, bilıkqūmar dep oilaidy. Menı kezınde bilıktıŋ qorasyna küştep kırgızıp jıbergenın eşkım bılmeidı» depsız.
– Menıŋ negızgı mamandyǧym – temır jol injenerı. Künı bügınge deiın öz mamandyǧymnyŋ fanatymyn. Eger, araǧa saiasat kelıp kilıkpegende temır jol salasynyŋ generaly bolyp şyǧatyn edım.
– Sonda saiasatqa kezdeisoq keldıŋız be?
– 1990 jyldary halyq deputatyna sailau bastalǧanǧa deiın zaŋdardyŋ qalai daiyndalatynyn bılmeppın. 1990 jyly RF Joǧarǧy Keŋesıne jäne oblystyq keŋes deputattyǧyna bardym. Jeŋdım. Qalai ekenın özım de bılmeimın. Tıptı «menı sailaŋdar» dep jiyn da ötkızbeppın. Obkomǧa şaqyryp alyp oblystyq keŋeske deputat bolatynymdy, menen özge laiyqty ümıtker joq ekenın aitty. Qarsylyǧymdy eşkım qaperge almady. Ol kez «partiia aitty – bıttı» deitın uaqyt qoi. Şaqyrtu alǧanda sessiiaǧa kelıp ketemın. Bos sözden jalyǧa bastadym. Bırde mınberge şyqtym da sol kezdegı jūmysşylar qozǧalysy töraǧasynyŋ betıne qarap tūryp, halyqqa qarsy jūmys ıstep otyrǧanyn aşyq aittym. Zal dür ete qaldy. Bıraq jiyn qorytyndysy boiynşa oblystyq keŋes töraǧasy bolyp şyǧa kelıppın. Jiynnan şyqqan boida Jol qatynastary ministrı Nikolai Konarevke baryp, menı araşalap aludy, temır jol salasynda alaŋsyz jūmys ıstep, general atanuyma mümkındık beruın ötındım. Ol jerde de partiia qaida jūmsasa, sonda baruymyz qajettıgın jaqsylap tūryp «tüsındırıp» berdı.
– Odan keiın 1991-1996 jyldary prezidenttık sailauǧa qatystyŋyz. Anaŋyz sol kezde sızge emes, sızdıŋ qarsylasyŋyz Nikolai Ryjkovqa dauys berıptı. Būl da erkıŋızden tys boldy ma?
– Būl endı jastyqtyŋ buy. Özıme degen yqylas qanattandyrdy. Bırınşı prezidenttık sailauda men törtınşı orynǧa ie boldym. Kuzbassta Elsinge qaraǧanda köp dauys aldym. Osy sailauda anamnyŋ menıŋ kandidaturama qarsy dauys bergenı ras. Ol mūny eşkımnen, onyŋ ışınde jurnalisterden de jasyrmady. Anamnyŋ «Sız ūlyŋyzǧa dauys berdıŋız be?» degen sūraǧyna «Ony qaidan şyǧardyŋdar? Ūlymnyŋ prezident bolǧanyn qalamaimyn. Men Nikolai İvanovich Ryjkovqa dauys berdım» degen sözınen keiın qarsylastarym «Töleevtıŋ prezident boluyna tuǧan anasy da qarsy boldy» degen aqparat taratty. Anamnyŋ būl äreketın ūzaq uaqytqa deiın qabyldai almadym. Iştei ökpe de boldy. Keiın anam köŋılı bır jailanyp otyrǧan sätte sūradym, söitsem anam ot pen sudyŋ ortasynda ötetın ömırge menı qimapty, sözge qalyp, abyroiyna nūqsan keledı dep qoryqqanyn aitty.
– Jaqynda reseilık arnalar «Aman Töleev instagramdaǧy paraqşasyn aşty» dep habarlady. Sız äleumettık jelınıŋ kömegın paidalanyp, baiaǧy dausyŋyzdy qaita jinap, ülken saiasatqa, mysaly, Memlekettık dumaǧa barudy oilap jürgen joqsyz ba?
– Joq, endıgı qalǧan ömırdı özıme arnaǧym keledı. O basta äleumettık jelımen bailanysqym kelmegen. Būl degen – taǧy da oq pen ottyŋ ortasynda qalu degen söz. Menıŋ jasymda atyma aitylǧan alyp-qaşpa sözder jüregımdı aiazdai qaryp ötetının sız bılmeisız. Qarasam, menıŋ atymnan feik-akkaunttar aşylyp, maǧan qaitara şabuyl bastalyp ketıptı. Sodan keiın öz atymnan aşuǧa tura keldı.
– Ömırde de, saiasatta da joly bolǧan erkektıŋ ar jaǧynda myqty äiel tūrady. Sız jūbaiyŋyzdyŋ özıŋızdı qoldap-qorǧap jüretının qai kezde bıldıŋız?..
– Adamǧa özınıŋ otbasynan jaqyn eşkım joq. Tüsınetın, keşıretın jäne jan jaraŋdy mahabbatymen jazyp jıberetın de otbasyŋ. Oblys deŋgeiınde bırınşı basşynyŋ äielı boludy eşkım üiretpeidı. Ony ömırdıŋ özı üiretedı. Jūbaiym, uaqyt öte kele maǧan aqparattyq şabuyldyŋ qai tūstan keletının äbden meŋgerıp aldy. Maǧan qarata aitylǧan jalaǧa qorǧan boldy, öz boiynan ötkerıp, onyŋ salmaǧyn jeŋıldettı.
– Joǧary rangaly şeneunıkter otstavkaǧa şyqqannan keiın memuar jazuǧa otyrady. Soŋǧy üş jylda qandai tırlıkpen ainalysyp jatsyz?
– Men turaly kıtaptar köp jazyldy. Bıraq memuar jazylǧan joq. Saiasi ǧylymdar doktorymyn, aitpaqşy, Qazaqstanda pedagogika ǧylymdary akademiiasynyŋ akademigımın. Jaqynda özım jaily, bastan keşkenderım turaly bır kıtapty aiaqtadym. Janry jaǧynan memuarǧa ūqsaityn tärızdı. Qazaqstan osy kıtapqa yqylas tanytsa, quanyştymyn.
– Aman Töleevtı elge şaqyraiyq degen äŋgıme aitylyp jatyr. Sızdıŋ tarihi Otanyŋyzǧa kelıp ketetın oiyŋyz bar ma?
– Men bauyrlarymnyŋ maǧan degen yqylasyn ūiyqtap jatyp ta sezınemın. «Egemen Qazaqstan» gazetı arqyly elge saǧynyşty sälemımdı jetkızgım keledı. Maǧan jūmaqtyŋ törı qaida dese – qazaq jerınde dep jauap berer edım. Sebebı qazaq jerınde äkemnen bastap jetı atamnyŋ süiegı jatyr. Qazır qanaty qaiyrylyp qalǧan qūstai bolyp otyrmyn. Osydan 3 jyl būryn omyrtqa süiegıme ekı ret ota jasaǧan soŋ baldaqqa süienıp qaldym. Qūdai hoş körse, baldaqtan qūtylyp, ekı aiaqqa Qūdai küş berse, Maŋǧystauǧa baryp, balalarymmen bırge Beket atanyŋ basyna baryp täu etıp qaitqym keledı. Ol üşın ekı aiaqqa nyq tūruym kerek. Özım ömır boiy saǧynyp jürgen tuǧan jer, bauyrlarymnyŋ aldynda baldaqqa süiengen därmensız jan emes, sızderdıŋ qiialdaryŋyzdaǧy Aman Töleev bolyp jarqyrap barǧym keledı.
– Äŋgımeŋızge rahmet.
Äŋgımelesken
Gülbarşyn AITJANBAIQYZY,
