Ükımetten memlekettık tıl turaly zaŋ qajettıgın talap etken «Aq jol» partiiasynyŋ parlamenttegı deputattyq saualdary oŋ nätije bere bastady. Qazaqstan Standarttau jäne metrologiia instituty ün qosyp, memlekettık tıldıŋ standarttar jobasyn jasap şyǧardy. Būl turaly Qazaq Uni jazdy, dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly.
Elordada 2023 jyly 11 qazanda Standarttau jönındegı keŋeitılgen ǧylymi-tehnikalyq keŋes öttı, onda QR ūlttyq standarttarynyŋ jobalary qaraldy. Deŋgeiler boiynşa qazaq tılın meŋgerudıŋ kommunikativtık tıldık qūzyrettılıkterı jönındegı jobalar maqūldandy. Jiyndy Qazaqstan Standarttau jäne metrologiia institutynyŋ bas direktory Ǧabit Mūhambetov jürgızdı. Ǧylymi-tehnikalyq keŋeske QR Parlamentı Mäjılısı deputaty, «Aq jol» partiiasy töraǧasynyŋ orynbasary, parlamentte memlekettık tıl turaly zaŋ qabyldaudy ötkır köterıp jürgen Qazybek İsa Jarylqasynūly qatysyp, söz söiledı. Sondai-aq QR Ūlttyq testıleu ortalyǧynyŋ ökılı Ersūltanova Gülnūr Serıkbaiqyzy qatysty. Standarttyŋ negızgı maqsaty – qazaq tılın meŋgeru deŋgeiın belgıleu, sodan keiın QR Ūlttyq testıleu ortalyǧy testıleudı ötkızıp, tiıstı sertifikattar beredı. Mäjılıs deputaty Qazybek İsa qazırgı tıl zaŋynyŋ zaman talabyna sai jauap bere almaitynyn, sondyqtan memlekettık tıl turaly zaŋ qabyldau qajettıgın qadap aitty. «Qazaqstan Respublikasyndaǧy til turaly» Zaŋnyŋ qabyldanuymen bailanysty joǧaryda atalǧan standarttar öte qajet, öitkenı olar jūmysty naqty reglamentter men talaptarǧa säikes keltıredı. Biyl 25 mamyrda «Aq jol» partiiasynda osy memlekettık tıl qūzyrettılıgın keŋeitu standartynyŋ jobasy tanystyrylǧan bolatyn. Mıne, endı sol kezde aitylǧan ūsynystar men eskertpeler qaralyp, standarttau jobasy jasalypty.«Būl standarttau ne üşın kerek? El bırtūtas bırıgu üşın barlyq ūlt memlekettık tılde söileuı kerek. Türık Respublikasynyŋ tūŋǧyş prezidentı Kemal Atatürık memleket basşysy bolyp sailana salysymen, alǧaşqy jyly-aq: «Türkiia memleketı myqty boluy üşın elımızdegı 78 ūlt bügınnen bastap bärımız bır tılde – türık tılınde söileitın bır ūltpyz!» - dep jariialady. Tek talap etıp, mındettep qana qoiǧan joq, memleket basşysy Atatürıktıŋ özı memlekettık qyzmette qoldanylatyn memlekettık tıldıŋ standartyn jasap şyqty. Osyndai qazaq ūlty aldyndaǧy tarihi jauapkerşılık pen ūly amanat bızde de oryndaluy tiıs edı... Ökınışke orai, 30 jylymyz, bır däuır bosqa öttı. Qazaqstan halqyn toptastyrudyŋ asa maŋyzdy faktory bolyp tabylatyn memlekettik tildi meŋgeru – Qazaqstan Respublikasynyŋ ärbir azamatynyŋ paryzy» dep aiqyn jazylǧan zaŋ oryndaldy ma? Joq!», - dep atap öttı Qazybek İsa.Deputat Zaŋnyŋ Tildi memlekettik qorǧau turaly 23-babyndaǧy «Qazaqstan Respublikasynda memlekettik til jäne barlyq basqa tilder memlekettiŋ qorǧauynda bolady. Memlekettik organdar būl tilderdiŋ qoldanyluy men damuyna qajetti jaǧdai jasaidy; Tildiŋ damuy memlekettik tildiŋ basymdyǧyn jäne is qaǧazdaryn jürgizudi qazaq tiline kezeŋ-kezeŋmen köşirudi közdeitin Qazaqstan Respublikasy Memlekettik josparlau jüiesınıŋ qūjattarymen qamtamasyz etiledi; Memlekettik tildi belgili bir kölemde jäne biliktilik talaptaryna säikes bilui qajet käsipterdiŋ, mamandyqtardyŋ jäne lauazymdardyŋ tizbesi Qazaqstan Respublikasy zaŋdarymen belgılenedi dep körsetılgen. Jazba avtory 30 jylda bırde bır tızım qabyldanbaǧanyn jazdy» körsetılgenderdı tılge tiek etıp, QazStandarttau instituty «Aq jol» partiiasynyŋ parlamentte memlekettık tıl turaly zaŋ qajettıgın kötergen deputattyq saualdaryna ün qosyp, memlekettık tıldıŋ standarttar jobasyn jasap şyǧarǧanyn alǧa tartty.
«Üşınşı, 9-bap. Memlekettik organdar aktileriniŋ tili: Memlekettik organdardyŋ aktileri memlekettik tilde äzirlenip, qabyldanady, qajet bolǧan jaǧdaida, mümkindiginşe, basqa tilderge audaryluy qamtamasyz etile otyryp, olardy äzirleu orys tilinde jürgizilui mümkin. Būl da osy uaqytqa deiın ıske aspai keledı. Törtınşı, 13-bap. Sot isin jürgizu tili: Qazaqstan Respublikasynda sot isi memlekettik tilde jürgiziledi, al, qajet bolǧan jaǧdaida, sot isin jürgizude orys tili nemese basqa tilder memlekettik tilmen teŋ qoldanylady. Qazır basqa, soltüstık, şyǧys öŋırlerdegı sotty aitpaǧanda Astanadaǧy sottardyŋ jaǧdaiy qazaq tılındegı bır jarym bet qaulydan 76 qate jıberetın jaǧdaida», - dep atap öttı deputat Qazybek İsa.Mındettı testıleuden mynadai sanattar ötedı: - magistratura men doktoranturaǧa tüsetın studentter. - memlekettık äkımşılık qyzmettıŋ «A» organynyŋ kadr rezervıne engızılgen qyzmetkerler. - «Bolaşaq» halyqaralyq stipendiiasyna ümıtker talapkerler. - Qazaqstan Respublikasy Ūlttyq qauıpsızdık komitetınıŋ akademiiasyna tüsuge ümıtker studentter. - «Nazarbaev Ziiatkerlık mektebınıŋ» oqytuşylary. Eske sala keteiık, biylǧy jyldyŋ 25 mamyrynda Astana qalasyndaǧy «Aq jol» demokratiialyq partiiasynyŋ ortalyq keŋsesınde ūlttyq standarttardyŋ alǧaşqy redaksiialarynyŋ qaita qaraluyn talqylauǧa arnalǧan döŋgelek üstel ötken bolatyn. Partiia töraǧasy, Mäjılıs deputaty Azat Peruaşevtyŋ basqaruymen ötken döŋgelek üstel jūmysyna fraksiia müşelerı, Mäjılıs deputattary Qazybek İsa, Serık Erubaev, Erjan Beisenbaev, Qazaqstan Standarttau jäne metrologiia institutynyŋ, QR BǦM Qaztest jüiesın damytu basqarmasynyŋ, «QazStandart» RMK-nıŋ mamandary, ŪǦA akademikterı, tıl janaşyrlary men BAQ ökılderı qatysqan. https://youtu.be/ZmZhrJbGke8
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
