Japoniia qazaq jerınde qaza tapqan 348 azamattyŋ süiegın tarihi otanyna qaitaryp aldy, dep habarlaidy «Adyrna» ūlttyq portaly.
Qazaqstan Ädılet ministrlıgı Sot saraptamalary ortalyǧynyŋ habarlauynşa, 2 qazan künı Japoniiadan kelgen delegasiia Şyǧys Qazaqstan oblysy Ridder qalasynda jerlengen 13 japondyq soldattyŋ süiegın elge qaitaru ekspedisiiasyna attanǧan. Ekspedisiiany bastap kelgen seksiia basşysy – Tokunaga Asunari. Ekınşı düniejüzılık soǧys kezınde älemnıŋ tükpır-tükpırınde qaza bolǧan japon soldattarynyŋ süiegın tarihi otanyna qaitarumen JARRWC ūiymy ainalysyp keledı. Ridder ekspedisiiasy jäne jalpy japondyq soldattardyŋ süiegın tarihi otanyna qaitaru jūmystary kezınde Ridder qalasyna jer audarylǧan №347 lagerde bolǧan japondyqtar jerlengen eken. Būǧan deiın ol jerde ekı ret tekseru jūmystary jürgızılgen.«13 japondyqtyŋ süiek qaldyqtaryn taptyq. Süiek qaldyqtaryn tapqan künde bırden olardyŋ japondyq ekenderın bıle almaimyz, aldymen DNQ test saraptamasy jürgızıledı. Test nätijesınde olardyŋ japondyqtar ekenı anyqtaldy. 1945 jyly Japoniia jeŋılıs tapqan ekınşı düniejüzılık soǧys aiaqtalǧan soŋ, Keŋes elderıne jer audarǧan japondyqtardyŋ sany şamamen 600 myŋ adamdy qūraǧan. 54 myŋ 400 adam būrynǧy Keŋes Odaǧy aumaǧynda qaza tapty. KSRO-ǧa küştep jer audarylǧan japondyqtar elderıne 1953 jyly oraldy jäne olar japondyqtardyŋ jerlengen bırqatar mekenderı bar ekenın mälım ettı. Osy aumaqta süiegı qalǧan japondyqtardyŋ otbasylary Ükımetke tuystarynyŋ süiekterın qaitaryp beru ötınışımen şyqty. 1953 jylǧa deiın Keŋes Odaǧynan basqa elderde jerlengen japondyqtardyŋ süiekterın elge qaitaru jūmysy bastalyp ketken edı. Ol kez Keŋes Odaǧy men Japoniia arasynda beibıt kelısım de, diplomatiialyq bailanys ta ornatylmaǧan edı. 1991 jyldyŋ säuır aiynda Keŋes Odaǧynyŋ sol kezdegı prezidentı Gorbachev Japoniiaǧa resmi saparmen kelıp, qaitys bolǧan 1400 japondyqtyŋ tızımı men jerlengen aumaqtar körsetılgen karta syzbasyn alyp keldı. Osy kez Keŋes Odaǧy men Japoniia memleketaralyq kelısım jasady. Osy kelısımnıŋ negızınde 1991 jyly japondyqtar alǧaş ret būrynǧy Keŋes odaǧy aumaqtarynda öz azamattarynyŋ süiekterıne qatysty zertteu jūmystaryn bastady. Sol kezden künı bügınge deiın bız būrynǧy Keŋes odaǧy elderınıŋ aumaǧynda jyl saiyn japondyqtardyŋ süiekterın elge qaitaru jūmystarymen ainalysyp kelemız. Keŋes odaǧy aumaǧynda qalǧan 54400 japondyqtyŋ 22 myŋynyŋ süiek qaldyqtary tarihi otandaryna qaitaryldy», - deidı seksiia basşysy – Tokunaga Asunari.Osy uaqytqa deiın ūiym 1 mln 270 myŋ japondyqtyŋ süiek qaldyqtaryn tauyp, otanyna jetkızgen.
«Ekınşı düniejüzılık soǧys kezınde qaitys bolǧan japondyqtardyŋ sany 2 mln 400 myŋdy qūrady, elge qaitaru jūmystary qolǧa alynǧan 70 jyldyŋ ışınde bız 1 mln 270 myŋ japondyqtyŋ süiegın otanyna äkeldık. TMD aumaǧynan bölek, Ündıstan, Mianma, Jaŋa Gvineiada ızdestıru jūmystaryn jürgızıp jatyrmyz. Sızderdıŋ elge kelsek, äskeri soǧys jyldary kezınde Qazaqstanǧa jer audarylǧan japondyqtardyŋ sany 58900 adamdy qūrady. Olardyŋ 1457-ı otanyna orala almai, osynda qaza bolǧan. Künı bügınge deiın Qazaqstannan 348 jerlesımızdıŋ süiek qaldyqtaryn alyp kettık», - deidı Tokunaga Asunari.Ekspedisiiany bastap kelgen seksiia basşysynyŋ sözınşe, soldattardyŋ süiek qaldyqtary elge jetkızılıp, süiekterdıŋ japondyqtarǧa tiesılı ekenı anyqtalǧannan keiın kremasiia jürgızıledı. Sosyn mäiıttıŋ külın arnaiy ydysqa salyp elge jetkızılgennen keiın, DNQ jūmystaryna deiın tūlǧanyŋ jeke mälımetterı anyqtalady. Sol mälımetter arqyly mäiıttıŋ tuystaryn tauyp külı berıledı. Tuystary tabylmaǧan jaǧdaida Tokiodaǧy İmperator Saraiyna jaqyn maŋda japon äskerlerıne arnalǧan ūlttyq ziratqa aparyp jerleu räsımı ötkızıledı eken. Sondai-aq Tokunaga Asunari JARRWC ūiymyna Qazaqstan tarapy atalǧan jūmystarǧa qandai kömek körsetıp jatqanyn aitty.
«Eŋ ülken qoldau – Ädılet ministrlıgı jäne soǧan qarasty Sot saraptamalary ortalyǧynan bolyp jatyr. Sebebı, süiekterdı tapqannan keiın olardyŋ moŋǧoloidtyq nemese europoidtyq tipke jatatyndaryn anyqtaimyz. Moŋǧoloidtyq tipke jatatyn süiekterdı bırden DNQ testıne jıberemız. Osy ıste bızge Almaty qalasy Sot saraptamalary ortalyǧynyŋ sarapşysy Artem Rustamovichtıŋ kömegı köp. Sondyqtan būl jūmystar Qazaqstan men Japoniia sarapşylarynyŋ ortaq eŋbekterı deuge bolady», - dep atap öttı ekspedisiia basşysy.Tokunaganyŋ aituynşa, DNQ testı Japoniia tarapyndaǧy sarapşy men Qazaqstannyŋ sarapşysy ortaq şeşımge kelgennen keiın ǧana jürgızıledı.
«Qazaqstan Syrtqy ıster ministrlıgı bızge köp kömek körsetıp keledı. Gorbachevpen jasalǧan kelısımdı KSRO taraǧan soŋ Qazaqstan mūragerlıkpen alyp qalyp, älı künge deiın jalǧastyruymyzǧa sebepşı bolyp keledı. Odan bölek, Qazaqstannyŋ Densaulyq saqtau ministrlıgıne alǧys bıldıremız. Sebebı sol kezdegı tamaqtyŋ naşarlyǧynan japondyqtar jūqpaly aurulardan da köz jūmyp jatty. Sondyqtan Densaulyq saqtau ministrlıgıne qarasty sanepidemiia mekemesınıŋ baqylauynsyz süiek qaldyqtaryn alyp ketu mümkın emes. Kremasiiadan keiın jūqpaly auru qaupı joq, bıraq DNQ testın ötkızu kremasiiaǧa deiın bolatyn prosess. Qarjy ministrlıgıne qarasty Memlekettık kırıster komitetı de jūmystyŋ jedel jüruıne mūryndyq bolyp otyr. Sebebı Kedendık tekseru proseduralary bar, al mäiıt külın alyp ketkende bız oǧan adam retınde qūrmetpen qaraimyz. Kedendık tekserıs kezınde qyzmetkerler azamattarymyzdyŋ külıne qūrmetsızdık tanytsa, bızge qiyn tietın edı. Osyndai jaǧdailar oryn almas üşın bız mäiıt külın salǧanǧa deiın keden qyzmetkerlerıne bärın körsetıp, mörlep tastaimyz. Būl bızge körsetılgen zor qūrmet! Sondai-aq äue tasymalyn jüzege asyratyn äue kompaniialaryna alǧys aitamyz», - deidı Tokunaga.Aitalyq, ekspedisiia jūmystary Qazaqstanda şamamen 6 jylǧa deiın jürgızıledı.
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
