Qazaqstan mektepterindegi jyldaǵy másele bıyl da qaıtalanatyn túri bar. Byltyr arnaıy qurylǵan tıisti mınıstrlik ne deıdi?
Jańa oqý jylynyń bastalǵanyna 4 kún boldy. Alaıda, elimizde apatty mektepte oqyp jatqandar áli de bar. Túrkistan oblysy Saryaǵash aýdanyndaǵy №50 B. Omarov atyndaǵy jalpy orta mektepte oqýshylar apatty jaǵdaıda oqýda. Bul týraly «Adyrna» ulttyq portalyna atalǵan aýyldyń turǵyny foto joldap, aıtyp berdi.
«KÓMIR JAǴAMYZ»
Turǵynnyń aıtýynsha, mektep taqtalary men partalary eski, al qabyrǵalar qulaǵaly turǵan kórinedi.
«Mektep óte ystyq bolyp turady. Sý aqpaıdy. Partalar óte tar. Balalar syımaıdy. Tipti, eski bolǵany sonshalyq, taqtadaǵy jazý kórinbeıdi. Mektep 1997 jyly ashylǵan. Odan beri qulaıyn dep turǵan mektepke balalardy qalaı jiberýge bolady? Men balalarymnyń densaýlyǵyna alańdaımyn. Olarǵa ondaı mekemede bilim bergenin qalamaımyn. Jańa mektep salynyp jatyr. Oǵan qystan keıin kóshemiz deıdi. Al oǵan deıin balalar apatty mektepte qalaı oqıdy?», - dedi Aqtoty Ybyraeva (Ótinishi boıynsha aty-jóni ózgertildi).
Bul jóninde «Adyrna» tilshisi №50 B.Omarov atyndaǵy jalpy orta mekteptiń dırektory Sarybaeva Nurbalaǵa saýal joldady. Dırektor turǵynnyń sózin joqqa shyǵardy. Onyń aıtýynsha, barlyǵy bıyl jańartylǵan.
«Bizdiń mektep apatty jaǵdaıda emes. Apatty jaǵdaıda — arǵy jaǵyndaǵy kishkene mektep. Onyń qujaty jasaqtalǵan. Ol jaqqa oqýshylardy múlde kirgizbeımiz. Bergi jaqtaǵy yńǵaılastyrǵan ǵımaratta oqımyz. Mektebimizde jóndeý jumystary júrip, barlyǵy bitti. Baqylaý departamentinen, oblystan jóndeý jumystary boıynsha, kelip, tekserý jumystary júrgizildi. Taqtalar eski edi. Demeýshiler tarapynan qoldaý bolyp, bıylǵy oqý jylyna barlyq synypqa sý jańa taqtalar aldyq. Bizdiń mektep aýdan boıynsha, eń ystyq mektep bolyp sanalady. Óıtkeni, kómir jaǵamyz», - dedi mektep dırektory.
Sondaı-aq, ol 300 oryndyq jańa mektep salynyp jatqanyn málimdedi. Jeltoqsan aıynyń sońy nemese qańtar aıynyń basynda bitedi dep josparlanýda.
«Byltyr balalar úsh aýysymda oqıtyn. Byltyr biz bir úıdi jalǵa alyp, bastaýysh synyp oqýshylaryn sol jaqqa kóshirip, bıyldan bastap eki aýysymda oqımyz», dep qosa ketti.
Túrkistan oblysy Saryaǵash aýdanyndaǵy №50 A.Omarov atyndaǵy mekteptiń apattyq jaǵdaıda bolýyna baılanysty, aýdanda jańa mekteptiń qurylysy júrgizilip jatqany týraly aýdan ákimshiligi de rastady. Memleket basshysynyń tapsyrmasyna sáıkes, Túrkistan oblysynda apatty, úsh aýysymdy jáne oryn tapshylyǵyn joıý maqsatynda 2023-2025 jyldar aralyǵynda 96 mektep salý josparlanypty. Qazirgi tańda óńirde «1000 mektep» baǵdarlamasymen jalpy 7500 oryndy 24 mekteptiń qurylysy júrgizilip jatyr.
QAZAQSTANDA 71 MEKTEP APATTY DEP TANYLǴAN
Bul — Qazaqstandaǵy bir ǵana oblystaǵy jaǵdaı. Elimizde apatty dep tanylǵan 71 mektep bar. «Adyrna» ulttyq portaly Oqý-aǵartý mınıstrligine de saýal joldaǵan edi.
Oqý-aǵartý mınıstrliginiń orta bilim berý komıteti tóraǵasynyń orynbasary Jomart Qarambaev qazirgi tańda elimizde apatty 71 mektep, úsh aýysymda oqıtyn 136 mekteptiń baryn málimdedi.
«Bul máselelerdi sheshý úshin aǵymdaǵy jyly bıýdjettik qarjylandyrý esebinen 132 myń oqýshy ornyna 154 mektep paıdalanýǵa berý josparlanýda, onyń ishinde jańa oqý jylyna deıin 65,6 myń oqýshy ornyna 52 mektep paıdalanýǵa beriledi.
Osy mektepterdi paıdalanýǵa berý 12 apatty jáne 29 úsh aýysymdy mektepterdiń máselesin sheshýge múmkindik beredi, - dedi Jomart Qarambaev.
Sonymen qatar, qazirgi ýaqytta «Jaıly mektep» ulttyq jobasy iske asyrylyp jatqanyn da aıta ketti.
«Ulttyq joba sheńberinde 2026 jylǵa deıin qalalarda jáne belsendi damyp kele jatqan (perspektıvaly) eldi mekenderde oqýshy oryndarynyń aǵymdaǵy jáne boljamdy tapshylyǵyn jabý úshin 740 000 jańa oqýshy oryndyq (eki aýysymdy oqytý kezinde) 369 mektep paıdalanýǵa beriletin bolady.
Máselen, 2023 jyly eki aýysymda 461,0 myń oqýshy orynǵa 217 mekteptiń qurylysyn bastap 2024 jyly paıdalanýǵa beriledi. 2024 jyly eki aýysymda 279,0 myń oqýshy orynǵa 152 mekteptiń qurylysyn bastap 2025 jyly paıdalanýǵa berý josparlanýda»,- dedi oqý-aǵartý mınıstrliginiń orta bilim berý komıteti tóraǵasynyń orynbasary Jomart Qarambaev.
Qazaqstannyń bir tusynda mektepke oqýshy syımasa, endi bir tusynda mektep joq. Sebebi, oqýshy az. Búginde eń az oqýshylar shaǵyn jınaqty mektepterde bilim alýda. Ondaı mektepter 17 oblysta ornalasqan. Sonymen qatar, oqýshy oryndarynyń tapshylyǵy Almaty, Batys Qazaqstan, Túrkistan, Mańǵystaý, Atyraý oblystarynda basym baıqalady. Bul jóninde mınıstrlik oqýshylardy tasymaldaý máselesi sheshiletinin aıtty.
«Bilim týraly» Qazaqstan Respýblıkasy Zańynyń (budan ári - Zań) 6-baby 2-tarmaǵynyń 24-12-tarmaqshasyna, Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstriniń 2022 jylǵy 6 mamyrdaǵy № 185 buıryǵyna sáıkes jergilikti atqarýshy organdar kentte, aýylda, aýyldyq okrýgte mektep bolmaǵan kezde oqýshylardy jaqyn mańdaǵy mektepke deıin qashyqtyqtan tegin tasymaldaýdy uıymdastyrady.
Sondaı-aq, Zańnyń 6-babynyń 3-1-tarmaǵyna sáıkes oblystardyń, respýblıkalyq mańyzy bar qalalardyń jáne astananyń jergilikti atqarýshy organdaryn, olarǵa júktelgen fýnkııalardy tıisti bilim berý jáne bilim basqarmasy organdary arqyly oryndaý kózdelgen.
Budan basqa, shalǵaıdaǵy aýyldyq pýnktterde turatyn balalardy jalpy bilim berý uıymdaryna jáne úılerine tegin tasymaldaýdy usyný tártibi Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstriniń 2020 jylǵy 24 sáýirdegi № 158 buıryǵymen rettelgen.
Qazirgi ýaqytta «Ónerkásipti damytý qory» AQ oblystyń jergilikti atqarýshy organdarymen birlesip óńirlerge avtobýstar jetkizý boıynsha tıisti jumys júrgizýde jáne búgingi tańda 433 avtobýs jetkizildi. Qalǵan avtobýstardy jetkizý aǵymdaǵy jyldyń sońyna deıin jalǵasatyn bolad», - dedi Oqý-aǵartý mınıstrliginiń orta bilim berý komıteti tóraǵasynyń orynbasary.
Sondaı-aq, 2023 jylǵy 1 qyrkúıekten bastap 1,6 mıllıonnan astam oqýshyǵa, áleýmettik mártebesine qaramastan bastaýysh synyp jáne áleýmettik osal otbasydan shyqqan oqýshylarǵa tegin tamaqtandyrýdy uıymdastyrý josparlanyp otyr.
7 MYŃNAN ASTAM MEKTEPTIŃ 4 MYŃǴA JÝYǴY — QAZAQ TILDI
Balasy mektep tabaldyryǵan attaǵaly jatqan ata-ananyń taǵy bir máselesi – balamdy qaı tilde oqytamyn? Biri mekteptiń bilim sapasyna nazar aýdarsa, endi biri barǵa qanaǵat etedi. Turǵylyqty mekeninde qaı tilde mektep kóp bolsa, sol tildi mektepke balasyn tasıdy. Ondaıda amalsyzdan barmaq basty, kóz qystyǵa jol beriledi. Degenmen, jyl saıyn qazaq tilinde bilim beretin mektepterdiń sany da artyp keledi.
Mınıstrlik bergen málimetke sáıkes, Respýblıka boıynsha qazirgi tańda birinshi synypqa jalpy 366 894 bala qabyldandy jáne qabyldanǵan 250 203 bala (68,2 paıyz) qazaq tilinde oqytatyn mektepterde bilim alady.
«2022-2023 oqý jylynda respýblıka boıynsha 7 myńnan astam mektep jumys istedi, onyń ishinde qazaq tilinde - 3957, orys tilinde - 1203, aralas tilde - 2551, uıǵyr tilinde - 5, ózbek tilinde - 1.
Bıyl respýblıka boıynsha 7 bilim berý nysany paıdalanýǵa berilgen. Olardyń barlyǵy Almaty oblysynda ornalasqan. 7 mekteptiń ishinde beseýinde oqytý qazaq tilinde júzege asyrylatyn bolady, al eki mektepte oqytý aralas tilde júrgiziledi», - dedi Jomart Qarambaev.
Dana Nurmuhanbet
”Adyrna” ulttyq portaly
