Mynau Alaş ideiasy degen bar. Alaş partiiasy bar. Sony quǧyn-sürgın qūrbandaryn eske alu künderı, anau-mynau atauly kün men äldebır şeneunıkter joldau-moldauda aitqanda biurokrattar keremet alaşşyl bop ketedı. Qūdai-ou, “Alaş” dep eŋıregende qabyrǧasy qaiysady.
Bıraq, menı taŋ qaldyratyny, Mämbet Qoigeldı, Tūrsyn Jūrtbai siiaqty kökeler men Hankeldı Äbjanov, Aigül İsmaqova, Sūltanhan Jüsıp siiaqty tarih zertteuşılerın (tek būl kısıler emes, köp qoi. Men tek esıme tüskenın jazdym) tyŋdasaq… ötken ükımet te, myna ükımet te Alaştyŋ mäselesın şeşuge at salysyp jatqany şamaly siiaqty.
Odan da bır ūqpaitynym, osydan 30-40 jyl būryn ölıp qalǧan Keŋes ökımetınıŋ osydan 100 jyl būryn “halyq jauy” dep japqan jalasynan nege avtomat aqtai salmaidy?
Men endı tarihtan alys, arhivtıŋ isı mūrnyma barmaityn adammyn. Alaida, süiegı şırıp ketken NKVD-nyŋ mūraǧat qūjattaryn bızdıŋ QR IIM nelıkten qūiryǧynyŋ astyna basyp otyr? Sifrlandyru, ūrpaqqa jetkızu, zertteuşılerge jola aşu degen bolmai ma? Älgı “Alaş” dep eŋıregende etegı jasqa tolatyn şeneunıkter sondai kezde qaida qalady?
AQŞ tehnologiialyq jaǧynan damyǧany damyǧan ǧoi. Oǧan söz joq. Alaida, AQŞ-ty tehnologiialyq jaǧynan damytyp tūrǧan jeke, kommersiialyq, venchurlyq kompaniialar. Al qoǧamdyq sana men äleumettık tūrǧydan damytyp tūrǧany - tarihi jadyn öşırmegende. Būlardyŋ tarihqa, ötkenge, mūraǧatqa, muzeige, būrynǧynyŋ közıne qūrmetı - älemdık benchmark deuge de keletın bolar.
Tıptı, qazaqtyŋ ötken-ketkenın geografiialyq tūrǧydan zerttep jürgen kartograf Nūrlan Kenjeahmet aǧamyzdy Harvard universitetı arnaiy ūstap otyr.
Keide osy maǧan bızdıŋ qazaqty älı künge deiın qalyŋ ūiqydan ädeiı oiatpai otyrǧandai äser qaldyrady.
Qazaq oiansa qoparady ǧoi, öitkenı… Sodan qorqatyn bolar.
Şırkın-ai deimın keide… “Alaştanuşy, tarihşy ataqty ǧalymdarymyzǧa ai saiyn kemınde 5 mln stipendiia tölep, olardy küibeŋ tırlıkten aryltyp, aitary men bererın tügel syǧyp qalar ma ed” dep oilaimyn. 4-5 jyldyŋ ar jaq ber jaǧynda ol kısıler de ketpestıŋ qaiyǧyna mıner… Mınbese, arhivtıŋ şaŋy men cheksiterdıŋ laŋy jüikelerın tozdyrar. Al bız uaqyt ötken saiyn Alaş qairatkerlerınıŋ közın körgen kısılerdıŋ közın körgen ol kısılerden airylamyz. Menıŋşe, būl bır ülken ökınış bolmaq.
Ūqsas jaŋalyqtar
