Būrynǧy prezident Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ tūsynda barynşa saltanatpen atap ötıletın Astana künınde ot-şaşu atylmaǧaly üş jyl boldy. Soŋǧy ret koronavirus pandemiiasy asqynyp tūrǧan kezde atylǧan ot-şaşudy qoǧam qataŋ synap, aiyptaǧan. Oǧan deiın būl kün jai ǧana «Astana künı» emes edı. Astana künın auyzǧa alǧanda, Tūŋǧyş prezidenttıŋ tuǧan künı toilanatyn. Qazır Tūŋǧyş prezidenttıŋ özı közge körınbeidı, köpşılıkpen kezdespeidı. Nege?
Bügın - Astana künı. Būl mereke būryn tūŋǧyş prezident Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ 1998 jyldyŋ 6 mamyryndaǧy jarlyǧymen Aqmola qalasynyŋ atauy Astana bolyp özgertıluıne bailanysty 10 mausymda atalyp ötetın. Al 2008 jyldan berı mereke Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ tuǧan künıne – şıldenıŋ 6-syna auystyrylyp, Qazaqstanda memlekettık mereke bolyp jariialandy.
Osylaişa, «Merekeler turaly» zaŋǧa engızılgen tüzetulerden keiın, 2009 jyldan bastap şıldenıŋ 6-sy memlekettık mereke retınde atalyp ötıp keledı. Būǧan deiın būl kün Astana künıne qaraǧanda, jeke tuǧan künge jiı negızdeletın. Al bügıngı negızgı toi iesı, Qazaqstandy otyz jyldai basqarǧan Nūrsūltan Nazarbaev qaida jür?
SENATQA KELMEGEN «QŪRMETTI SENATOR»
Biylǧy qoian jylynda Nazarbaev köpşılıkke körınbeuge tyrysatyn siiaqty.
Jyl basynda Senat reglamentınen Nūrsūltan Nazarbaevqa qana berılgen “Qūrmettı senator" ataǧy alynyp tastaldy. Ony 2019 jyly Nazarbaev bilıkten ketken soŋ, sol kezdegı Senat töraǧasy Dariǧa Nazarbaeva tabys etken bolatyn. Sonda qyzy äkesınıŋ senattyŋ kei jiynyna qatysuy mümkın ekendıgın aitqan. Alaida Nazarbaevtyŋ osy ataqtan keiın senat otyrysyna qatysqany baiqalmaǧan.
Al biyl 12 qaŋtar künı joǧary palata spikerı Mäulen Äşımbaev mälımdegendei, Mäjılıs pen Senattyŋ funksiialary özgerıp, "Qūrmettı senator" ataǧy alynyp tastaldy.
Keiın 20 qaŋtar künı Nazarbaevtyŋ jüregıne operasiia jasaldy degen aqpar tarady. Būl turaly onyŋ baspasöz hatşysy Aidos Ükıbai tvitterde jazdy. Artynşa mūnyŋ ota emes, prosedura ekenı aityldy. Būl turaly Nazarbaevtyŋ jüregımen ainalysqan Ūlttyq kardiohirurgiia ortalyǧyndaǧy tanymal kardiohirurg Iýrii Pia mälımdegen.
TÖRDE OTYRUY KEREK EDI
Aqpan aiy Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev «Qazaqstan Respublikasynyŋ Tūŋǧyş Prezidentı – Elbasy turaly» Qazaqstan Respublikasy Konstitusiialyq zaŋynyŋ küşi joiyldy dep tanu turaly» Qazaqstan Respublikasynyŋ Konstitusiialyq zaŋyna qol qoidy. Bır sözben aitqanda, Elbasy turaly zaŋnyŋ resmi türde küşı joiyldy.Konstitusiialyq reforma kezınde osy titul Negızge zaŋnan da alynyp tastaǧan.
Elbasy turaly zaŋ küşın joiǧannan keiın Nazarbaevtyŋ saity öz adresın özgerttı. Qazaqstannyŋ eks-prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ saity osy kezge deiın elbasy.kz atalyp kelse, keiınnen nazarbayev.kz degen domenge ie boldy.
Osy oqiǧadan keiın eks-prezident nauryzaiynyŋ 19-y künı halyq aldynda alǧaş ret töbe körsettı. Ol «Astana Opera» memlekettık opera jäne balet teatry ǧimaratynda Qazaqstan Respublikasynyŋ Parlament Mäjılısı men mäslihattar sailauynda dauys berdı. Dauys beru räsımınen keiın barşa qazaqstandyqtardy Äz-Nauryz merekesımen de qūttyqtady.
Mamyrda Senat töraǧasy Mäulen Äşımbaev Nazarbaev kanseliariiasynyŋ būrynǧydai yqpaly joq ekenın aitqan edı. Degenmen, keşe Nazarbaev keŋsesın ūstauǧa biudjetten 4 mlrd teŋgege juyq qarjy sūraldy. Odan aldyn Qarjy ministrlıgınıŋ basşylary bas keŋsenı qarjylandyrudy bırtındep azaitatatyn mälımdegen.
Al 10 mausym künı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ kezınde öz komandasynda bolǧan Berdıbek Saparbaevtyŋ qaitys boluyna bailanysty köŋıl aitu jedelhatyn joldaǧany habarlanǧan.
Nazarbaev sol künnıŋ ertesınde Abai oblysyndaǧy örtten qaza tapqan orman şaruaşylyǧy qyzmetkerlerınıŋ otbasyna köŋıl bıldırgenı jariialandy.
Bır qyzyǧy jüregıne jasalǧan proseduraǧa deiın Nazarbaev Ait namazy nemese Jūma namazy kezınde meşıtten boi körsetıp qalatyn. Al taiauda, 28 mausym küngı Qūrban aitynda ol körınbek tūrmaq, köpşılıktı aitpen qūttyqtamady da. Al Astanany özınıŋ jeke tuyndysy nemese perzentındei köretın Nazarbaev keşe, 4 şıldede ötken “Astana forumynda” da körınbedı.
«LAIYQTY DA ÄDILETTI BAǦA»
5 şıldedegı şara Astananyŋ 25 jyldyǧyna orai orailastyrylǧan bolatyn. Osy mereitoilyq forumda Qazaqstan prezidentı Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyŋ bırınşı prezidentı Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ Astana saludaǧy eŋbegın qysqaşa atap öttı.
- Elordany köşıru oŋai bolǧan joq. Qomaqty jūmys ısteldı. Būl şeşım öte kürdelı kezeŋde qabyldandy. El ekonomikasy toqyrauda boldy. Jūrt naryq qatynastaryna tolyq beiımdelmegen kez edı. Osyndai qiyn jaǧdaida Joǧarǧy keŋes tūŋǧyş prezident Nūrsūltan Äbışūly Nazarbaevtyŋ bastamasy boiynşa astanany Aqmolaǧa auystyru turaly şeşımdı 1994 jyly 6 şıldede qabyldady,- dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Prezident eks-prezidenttıŋ osy bastamasy jaŋa ūlttyq ideiaǧa ainalǧanyna nazar audaryp, Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ eŋbegıne laiyqty, ädılettı baǧa beru kerek ekenın aitty.
Alaida forumǧa qatysuşylardyŋ ışınde Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ özı körınbedı. "Forumǧa Nazarbaev nege şaqyrylmaǧan?" degen jurnalister saualyna Astana qalasy ışkı saiasat bölımınıŋ meŋgeruşısı Däuren Babamūratov "Nazarbaevtyŋ nege şaqyrylmaǧanyn bılmeimın" dep jauap berdı.
Forumdy saltanatty türde aşyp, Astana tarihyn baiandaǧan qala äkımı Jeŋıs Qasymbektıŋ sözınde Nūrsūltan Nazarbaevtyŋ aty-jönı tıptı, atalmaǧan da.
4 şılde künı Memleket basşysy būrynǧy prezidentke qatysty jaŋa zaŋǧa qol qoidy. Zaŋda Nazarbaevty öz atyndaǧy oqu oryndary qamqorşylyq keŋesınıŋ basşysy märtebesınen aiyru qarastyrylǧan.
Nazarbaev prezident bolyp tūrǧanda būl kün - Astana künı ärı tuǧan kün retınde respublikadaǧy eleulı mereke retınde atalyp ötılıp, onytöŋıregındegıler ūdaiy därıpteitın. Ol bilıkten ketkende qala «Nūr-Sūltan» atauymen almastyrylyp, byltyr küzde qaitadan «Astana» atauyna ie boldy. 2022 jylǧy Qaŋtar oqiǧasynan keiın Nazarbaevtyŋ keibır tuystary ūstalap, sottalyp kettı. Qanşasynyŋ mäselesı älı qarastyrylyp jatyr. Sodan berıde eks-prezident el nazaryna köp körınbeidı. Oǧan qatysty dauly mäseleler jiı aitylyp, onyŋ äuletıne tiesılı aktivterdı qaitaru qolǧa alyna bastaǧan.
Dana Nūrmūhanbet
“Adyrna” ūlttyq portaly
