KSRO-da bırınşı Bükılodaqtyq mügedekter spartakiadasy 1988 jyly Litvanyŋ Alanta qalasynda öttı.
1987 jyly jeltoqsanda QazKSR FiS komitetı bükılodaqtyq erıktı dene şynyqtyru jäne sport qoǧamymen (VDFSO) bırlese otyryp, «Mügedekterdıŋ dene tärbiesı jäne sporty» federasiiasyn qūrǧanymen, būl oiyndarǧa Qazaqstannan sportşylar qatysqan joq. Prezident bolyp Sergei Hohlov sailandy. Vise-prezidentı Şakuov Quanyş – qūlaq mükıstıgı bar jandar qatarynan, Nikiforov Gennadii – zaǧip jandar qatarynan boldy. Bas hatşy – Djaparova Elena bolyp sailandy.
Arada alty ai ötpei jatyp, 1988 jyldyŋ säuır aiynda voleiboldan mügedek-sportşylar komandasy bırınşı bükılodaqtyq jarysqa qatysty. Al kelesı 1989 jyly Almatyda ekınşı bükılodaqtyq voleiboldan mügedek-sportşy komandalar jarysy öttı, būl Qazaqstandaǧy voleiboldyŋ odan ärı tabysty boluyna küştı türtkı boldy.
Federasiia käsıpodaqtardyŋ VDFSO jäne Qazaqstan sport komitetımen bırlesıp jyl saiyn qoljetımdı sport türlerınen 5-6 respublikalyq jarystar ötkızıp, ūlttyq qūrama komandalardyŋ halyqaralyq jarystarǧa qatysuyn qamtamasyz ettı.
1990 jyly mausymda Almatydaǧy «Maiak» pioner lagerınde mügedekterdıŋ respublikalyq spartakiadasy öttı, ol belgılı sebeptermen ädette bırınşı bolyp atalmaidy. Olimpiadany ūiymdastyruşylar Bükılreseilık käsıpodaqtar federasiiasynyŋ Respublikalyq keŋesı (töraǧasy U. Qūralov) jäne FQ Respublikalyq komitetı boldy. Ötetın orny Almaty qalasyndaǧy «Maiak» pioner lagerı. Qazaqstannyŋ 7 oblysynan komandalar, barlyǧy 60-qa juyq adam qatysty.
1991 jyly Almaty qalasynda «Fabrichnyi» auylynda mügedekterdıŋ 1-şı Respublikalyq spartakiadasy ötıp, oǧan elımızdıŋ 500-ge juyq sportşysy qatysty.
1992 jylǧa qarai mügedekterge arnalǧan sporttyq bırlestıkter qūru dästürge ainaldy. «Mügedekterdı qoldauşylar» üşın Qazaqstan mügedekterınıŋ dene şynyqtyru jäne sport qauymdastyǧy qūryldy. Ol sondai-aq Halyqaralyq Paralimpiada komitetınıŋ müşesı bola otyryp, Ūlttyq Paralimpiada komitetı qyzmetın atqardy. Bırlestıktıŋ prezidentı ūzaq uaqyt boiy jazuşy Änuar Älımjanov boldy. Qauymdastyq qyzmetınıŋ negızgı baǧyty halyqaralyq arenada Qazaqstannyŋ müddesın bıldıretın elımızde arba sportyn damytu boldy. Sondai-aq, Qazaqstan zaǧip sportşylar men estu qabıletı naşar jandardyŋ sport odaǧy ūiymdastyrylyp, olar öz sanatyndaǧy mügedek sportşylarmen jarystar ötkıze bastady. Sol jyly voleiboldan otyryp oinauşy komanda TMD chempiony atandy.
1993 jyly Qazaqstan qūramasy alǧaş ret Stok-Mandevill oiyndaryna (arbadaǧy mügedekter arasyndaǧy beiresmi älem chempionaty) qatysyp, alǧaş ret qola jüldenı jeŋıp aldy (Ştol Leonid - pauerlifting). 1995 jyly medal qorjyny tolysa tüstı: 1 altyn, 2 kümıs jäne 2 qola, bızdıŋ sportşylarymyzdyŋ qūrmetıne alǧaş ret änūran şyrqalyp, Qazaqstannyŋ tuy kökke köterıldı.
Liubov Vorobeva äzırge Paralimpiada jüldesın jeŋıp alǧan jalǧyz qazaqstandyq äiel sportşy. Zaǧip sportşy öz jüldesın 1994 jyly Lillehammerde ötken VI Qysqy Paralimpiada oiyndarynda jeŋıp aldy. Klassikalyq stilde 10 şaqyrymdyq şaŋǧy jarysynda synǧa tüsken ol qaşyqtyqty «kümıs jüldemen» aiaqtady.
Voleiboldan otyryp oinau Qazaqstan qūramasy 1992 jyly TMD chempiony, 1994 jäne 1998 jyldary Aziianyŋ ekı dürkın chempiony atanǧan halyqaralyq jarystarda sättı öner körsettı. TMD qūramasy men Qazaqstan qūramasyn KSRO-nyŋ eŋbek sıŋırgen jattyqtyruşysy J.N.Sauranbaev ūzaq uaqyt boiy daiyndady, onyŋ jetekşılıgımen Qazaqstan qūramasy 1996 jyly Atlanta qalasynda ötken Paralimpiada oiyndarynda 8-şı oryn aldy, 1998 jylǧy älem chempionatynda sol nätijenı qaitalady.
Elımızdıŋ basqa da mügedek sportşylary da marapatqa ie boldy: pauerliftingten – Anatolii Kolodiuk (Ekıbastūz), pauerliftingtı damytuǧa qosqan ülesı jäne joǧary sporttyq nätijelerı üşın Halyqaralyq Paralimpiada komitetı Prezidentınıŋ arnaiy medalımen marapattaldy; mügedekter arbasyndaǧy jarysta – bükıl älemdı derlık aralaǧan Evgenii Tetiuhin aǧylşyn tılın tamaşa bıledı jäne 62 jasynda 2004 jyly Afinada ötken Paralimpiada oiyndaryna qatysty. Muravev Pavel (Almaty) – jüzuden Qazaqstannyŋ absoliuttı chempiony jäne rekordşysy, 1980 jylǧy KSRO chempiony.
2003 jyly elımızdıŋ sport ūiymdarynyŋ üilestıruşı organy bolyp tabylatyn jäne Qazaqstandaǧy mümkındıgı şekteulı sportşylardyŋ halyqaralyq arenada müddelerın qorǧaityn Qazaqstannyŋ Paralimpiadalyq komitetı qūryldy
Elımızde 450 myŋnan astam mümkındıgı şekteulı jandar bolsa, onyŋ 200 myŋǧa juyǧy, iaǧni 45 paiyzy aqyl-oiy būzylǧan, tırek-qimyl apparatyna mūqtaj, köru nemese estu qabıletı joq adamdar. Soŋǧy üş jylda dene şynyqtyrumen jäne sportpen jüielı türde şūǧyldanatyn mügedekter sanynyŋ tūraqty ösuı baiqalady, sondyqtan būl körsetkış 2009 jylǧy 12 myŋ adamnan 6,0%-ǧa, iaǧni 15 myŋ 505 adamǧa deiın östı.
Qazaqstanda jyl saiyn barlyq sanattaǧy mügedekter arasynda sport türlerınen 40-tan astam el chempionattary, 4 jylda bır ret mügedek sportşylardyŋ respublikalyq spartakiadasy men paralimpiada oiyndary ötkızıledı.
Bügıngı taŋda Maŋǧystau, Atyrau, Almaty oblystarynda jäne Astana jäne Almaty qalalarynda mügedekter arbasyndaǧy sport türlerı boiynşa 5 sport kluby, Oŋtüstık Qazaqstan jäne Qaraǧandy oblystarynda 2 mamandandyrylǧan sport mektebı, sonymen qatar mektepte 2 mügedekter sport bölımı jūmys ısteidı.
Äsırese Maŋǧystau, Atyrau, Oŋtüstık Qazaqstan, Qaraǧandy, Pavlodar, Qostanai, Soltüstık Qazaqstan, Almaty oblystarynda jäne Astana men Almaty qalalarynda mügedekter arbasyndaǧy sport boiynşa belsendı jūmystar jürgızılude. 2001 jyly Astanada 1-Paralimpiada oiyndary öttı. Odan keiın jalpy esepte Almatynyŋ mügedek sportşylary jeŋımpaz atandy. Alty jyldan keiın 2007 jyly Taldyqorǧan qalasynda (Almaty oblysy) II Paralimpiada oiyndary öttı. Spartakiadanyŋ qorytyndysy boiynşa bırınşı oryndy Almaty qalasynyŋ komandasy, ekınşı oryndy Qaraǧandy oblysy, üşınşı oryndy Astana qalasynyŋ komandasy ielendı.
Tokioda David Degtiarev 2020 jylǧy Paralimpiada oiyndarynyŋ chempiony atanǧan bolatyn. Sondai-aq ol Tbiliside (Gruziia) ötken turnirde ol 178 kelı salmaqtaǧy ştangany köterıp älem chempiony atandy.
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
