KSRO-da birinshi Búkilodaqtyq múgedekter spartakıadasy 1988 jyly Lıtvanyń Alanta qalasynda ótti.
1987 jyly jeltoqsanda QazKSR FıS komıteti búkilodaqtyq erikti dene shynyqtyrý jáne sport qoǵamymen (VDFSO) birlese otyryp, «Múgedekterdiń dene tárbıesi jáne sporty» federaııasyn qurǵanymen, bul oıyndarǵa Qazaqstannan sportshylar qatysqan joq. Prezıdent bolyp Sergeı Hohlov saılandy. Vıe-prezıdenti Shakýov Qýanysh – qulaq múkistigi bar jandar qatarynan, Nıkıforov Gennadıı – zaǵıp jandar qatarynan boldy. Bas hatshy – Djaparova Elena bolyp saılandy.
Arada alty aı ótpeı jatyp, 1988 jyldyń sáýir aıynda voleıboldan múgedek-sportshylar komandasy birinshi búkilodaqtyq jarysqa qatysty. Al kelesi 1989 jyly Almatyda ekinshi búkilodaqtyq voleıboldan múgedek-sportshy komandalar jarysy ótti, bul Qazaqstandaǵy voleıboldyń odan ári tabysty bolýyna kúshti túrtki boldy.
Federaııa kásipodaqtardyń VDFSO jáne Qazaqstan sport komıtetimen birlesip jyl saıyn qoljetimdi sport túrlerinen 5-6 respýblıkalyq jarystar ótkizip, ulttyq qurama komandalardyń halyqaralyq jarystarǵa qatysýyn qamtamasyz etti.
1990 jyly maýsymda Almatydaǵy «Maıak» pıoner lagerinde múgedekterdiń respýblıkalyq spartakıadasy ótti, ol belgili sebeptermen ádette birinshi bolyp atalmaıdy. Olımpıadany uıymdastyrýshylar Búkilreseılik kásipodaqtar federaııasynyń Respýblıkalyq keńesi (tóraǵasy Ý. Quralov) jáne FQ Respýblıkalyq komıteti boldy. Ótetin orny Almaty qalasyndaǵy «Maıak» pıoner lageri. Qazaqstannyń 7 oblysynan komandalar, barlyǵy 60-qa jýyq adam qatysty.
1991 jyly Almaty qalasynda «Fabrıchnyı» aýylynda múgedekterdiń 1-shi Respýblıkalyq spartakıadasy ótip, oǵan elimizdiń 500-ge jýyq sportshysy qatysty.
1992 jylǵa qaraı múgedekterge arnalǵan sporttyq birlestikter qurý dástúrge aınaldy. «Múgedekterdi qoldaýshylar» úshin Qazaqstan múgedekteriniń dene shynyqtyrý jáne sport qaýymdastyǵy quryldy. Ol sondaı-aq Halyqaralyq Paralımpıada komıtetiniń múshesi bola otyryp, Ulttyq Paralımpıada komıteti qyzmetin atqardy. Birlestiktiń prezıdenti uzaq ýaqyt boıy jazýshy Ánýar Álimjanov boldy. Qaýymdastyq qyzmetiniń negizgi baǵyty halyqaralyq arenada Qazaqstannyń múddesin bildiretin elimizde arba sportyn damytý boldy. Sondaı-aq, Qazaqstan zaǵıp sportshylar men estý qabileti nashar jandardyń sport odaǵy uıymdastyrylyp, olar óz sanatyndaǵy múgedek sportshylarmen jarystar ótkize bastady. Sol jyly voleıboldan otyryp oınaýshy komanda TMD chempıony atandy.
1993 jyly Qazaqstan quramasy alǵash ret Stok-Mandevıll oıyndaryna (arbadaǵy múgedekter arasyndaǵy beıresmı álem chempıonaty) qatysyp, alǵash ret qola júldeni jeńip aldy (Shtol Leonıd - paýerlıftıng). 1995 jyly medal qorjyny tolysa tústi: 1 altyn, 2 kúmis jáne 2 qola, bizdiń sportshylarymyzdyń qurmetine alǵash ret ánuran shyrqalyp, Qazaqstannyń týy kókke kóterildi.
Lıýbov Vorobeva ázirge Paralımpıada júldesin jeńip alǵan jalǵyz qazaqstandyq áıel sportshy. Zaǵıp sportshy óz júldesin 1994 jyly Lıllehammerde ótken VI Qysqy Paralımpıada oıyndarynda jeńip aldy. Klassıkalyq stılde 10 shaqyrymdyq shańǵy jarysynda synǵa túsken ol qashyqtyqty «kúmis júldemen» aıaqtady.
Voleıboldan otyryp oınaý Qazaqstan quramasy 1992 jyly TMD chempıony, 1994 jáne 1998 jyldary Azııanyń eki dúrkin chempıony atanǵan halyqaralyq jarystarda sátti óner kórsetti. TMD quramasy men Qazaqstan quramasyn KSRO-nyń eńbek sińirgen jattyqtyrýshysy J.N.Saýranbaev uzaq ýaqyt boıy daıyndady, onyń jetekshiligimen Qazaqstan quramasy 1996 jyly Atlanta qalasynda ótken Paralımpıada oıyndarynda 8-shi oryn aldy, 1998 jylǵy álem chempıonatynda sol nátıjeni qaıtalady.
Elimizdiń basqa da múgedek sportshylary da marapatqa ıe boldy: paýerlıftıngten – Anatolıı Kolodıýk (Ekibastuz), paýerlıftıngti damytýǵa qosqan úlesi jáne joǵary sporttyq nátıjeleri úshin Halyqaralyq Paralımpıada komıteti Prezıdentiniń arnaıy medalimen marapattaldy; múgedekter arbasyndaǵy jarysta – búkil álemdi derlik aralaǵan Evgenıı Tetıýhın aǵylshyn tilin tamasha biledi jáne 62 jasynda 2004 jyly Afınada ótken Paralımpıada oıyndaryna qatysty. Mýravev Pavel (Almaty) – júzýden Qazaqstannyń absolıýtti chempıony jáne rekordshysy, 1980 jylǵy KSRO chempıony.
2003 jyly elimizdiń sport uıymdarynyń úılestirýshi organy bolyp tabylatyn jáne Qazaqstandaǵy múmkindigi shekteýli sportshylardyń halyqaralyq arenada múddelerin qorǵaıtyn Qazaqstannyń Paralımpıadalyq komıteti quryldy
Elimizde 450 myńnan astam múmkindigi shekteýli jandar bolsa, onyń 200 myńǵa jýyǵy, ıaǵnı 45 paıyzy aqyl-oıy buzylǵan, tirek-qımyl apparatyna muqtaj, kórý nemese estý qabileti joq adamdar. Sońǵy úsh jylda dene shynyqtyrýmen jáne sportpen júıeli túrde shuǵyldanatyn múgedekter sanynyń turaqty ósýi baıqalady, sondyqtan bul kórsetkish 2009 jylǵy 12 myń adamnan 6,0%-ǵa, ıaǵnı 15 myń 505 adamǵa deıin ósti.
Qazaqstanda jyl saıyn barlyq sanattaǵy múgedekter arasynda sport túrlerinen 40-tan astam el chempıonattary, 4 jylda bir ret múgedek sportshylardyń respýblıkalyq spartakıadasy men paralımpıada oıyndary ótkiziledi.
Búgingi tańda Mańǵystaý, Atyraý, Almaty oblystarynda jáne Astana jáne Almaty qalalarynda múgedekter arbasyndaǵy sport túrleri boıynsha 5 sport klýby, Ońtústik Qazaqstan jáne Qaraǵandy oblystarynda 2 mamandandyrylǵan sport mektebi, sonymen qatar mektepte 2 múgedekter sport bólimi jumys isteıdi.
Ásirese Mańǵystaý, Atyraý, Ońtústik Qazaqstan, Qaraǵandy, Pavlodar, Qostanaı, Soltústik Qazaqstan, Almaty oblystarynda jáne Astana men Almaty qalalarynda múgedekter arbasyndaǵy sport boıynsha belsendi jumystar júrgizilýde. 2001 jyly Astanada 1-Paralımpıada oıyndary ótti. Odan keıin jalpy esepte Almatynyń múgedek sportshylary jeńimpaz atandy. Alty jyldan keıin 2007 jyly Taldyqorǵan qalasynda (Almaty oblysy) II Paralımpıada oıyndary ótti. Spartakıadanyń qorytyndysy boıynsha birinshi oryndy Almaty qalasynyń komandasy, ekinshi oryndy Qaraǵandy oblysy, úshinshi oryndy Astana qalasynyń komandasy ıelendi.
Tokıoda Davıd Degtıarev 2020 jylǵy Paralımpıada oıyndarynyń chempıony atanǵan bolatyn. Sondaı-aq ol Tbılısıde (Grýzııa) ótken týrnırde ol 178 keli salmaqtaǵy shtangany kóterip álem chempıony atandy.
"Adyrna" ulttyq portaly
