Qazaqstandy energetıkalyq daǵdarys kútip tur - ekolog

2118
Adyrna.kz Telegram

AES qurylysy ózekti taqyryp. Atalǵan taqyryp boıynsha sarapshy, ekolog mamandardyń pikirin bildik. Bul joly saýalymyzǵa «Almighty Ecology» qoǵamdyq qorynyń basshysy Satýbaldın Almat Býranbaevıch myrza jaýap berdi.

- AES qanshalyqty taza ekologııa negizi? Nege atom energııasyn taza energııa kózi dep ataımyz? Atom energetıkasynyń basqa energetıka kózderinen ereksheligi, tıimdiligi nede?

- AES taqyryby óte kúrdeli jáne birden ne jaqsy ne jaman dep aıtýǵa qıyn. Ony jan jaǵynan qarastyrǵan jón. Qazaqstanda elektr kózderiniń tozýy saldarynan energetıkalyq daǵdarys kele jatyr. Ony Ekibastuz, Semeı, Jezqazǵan jáne taǵy basqa qalalardaǵy bolǵan apattartadan kórýimizge bolady. Árın bul máseleni tez arada sheshý qajet. Sol sheshimderdiń arasynda AES-ti de qarastyryp jatqandar bar.

Bir jaǵynan AES turaqty energııanyń kózi jáne de Qazaqstanda oǵan shıkizat bolatyn ýrannyń mólsheri óte kóp. Biraq ekinshi jaǵynan qaraǵanda AES qurylys quny kómir elektr stanııalaryna qaraǵanda álde qaıda qymbat. Jáne AES salyný ýaqyty alternatıv energııa kózderin engizýden 2-3 ese baıaý bolady.

Sonymen qatar, AES asa qaýipti óndiristik obekt bolyp tabylady. Bárimiz biletin Chernobyl (Ýkraına, KSRO) men Fýkýsımadan (Japonııa) basqa da damyǵan Kanada, Ulybrıtanııa, AQSh, Ispanııa, Franııa jáne Germanııa sııaqty memleketterinde apattyq jaǵdaılar bolǵan. AES apattarynyń saldarlary basqa tehnogendi apattarǵa qaraǵanda áldeqaıda joǵary jáne kóptegen jyldar boıy saqtalyp, qorshaǵan ortany radıaııamen lastap otyrady.

- Jahandyq jylynýǵa klımattyń, ekologııanyń áseri bar ma? AES-ten shyqqan radıoaktıvti qaldyqtar qorshaǵan ortaǵa zalalyn tıgizbeı me? Olardy qaıta óńdesek bola ma?

- Árıne, adamdardyń qorshaǵan ortaǵa, klımatqa tehnogendi áseri óte kóp. Onyń basty sebepshisi - energetıka salasy.

Atom elektr stanııalary jerdegi klımattyń ózgerýine eleýli úles qosatyn kómirqyshqyl gazy sııaqty parnıkti gazdar shyǵaryndylarynyń táýelsiz kózi bolyp tabylmaıdy.  Degenmen, atom energııasyn óndirý klımatqa áser etetin jylý jáne basqa da gazdardy shyǵarýy múmkin.

Sonymen qatar, ýran óndirý jáne atom elektr stanııasynyń qurylysy atmosferaǵa parnıktik gazdardyń shyǵarylýyna yqpal etetin úlken kólemdegi energııany qajet etýi múmkin.

AES jumysy kezinde radıoaktıvti qaldyqtar paıda bolady. Olardy qaýipsiz ári qolaıly qaıta óndirý nemese jerleý proessi áli de tolyǵymen tabylmady. Sondyqtan, radıoaktıvti qaldyqtardy joıý qosymsha qıyndyqtar týǵyzady. Bul qaldyqtardy basqarý kezinde qatelikter jiberilgen bolsa, AES jarylysymen birdeı, al keı kezde odan da myqty, apatqa alyp kelýi múmkin.

- AES salynǵan jaǵdaıda ornalasqan aımaǵyna ekologııalyq áseri bolmaı ma?

AES salynǵan aımaqta kádimgi gaz tárizdes shyǵaryndylardan basqa, atom elektr stanııalary mezgil-mezgil atmosferaǵa azdaǵan radıonýklıdterdi - reaktordyń jáne bastapqy kontýrdyń korrozııa ónimderin, sondaı-aq ýrannyń bólinýiniń fragmentterin shyǵarady. Olardy kez kelgen atom elektr stanııasynyń aınalasynda birneshe ondaǵan shaqyrymnan baıqaýǵa bolady.

Sonymen qatar AES óziniń jumysy kezinde sýdyń kóp mólsherde padalanýdy talap etedi. Sondyqtan ony kóbine sý kózderine jaqyn ornalastyrady. Al ol bolsa, apattyq jaǵdaı kezinde sýdyń radıaıalyq lastanýyna ákeledi.

Qazirge tańdalyp otyrǵan jer, onsyz da ekologııalyq apatty joǵary, sý tapshylyǵyna ushyrap jatqan Balhash kólniń jaǵalaýy. Eger ol jerge AES salynǵan jaǵdaıda qasymsha yqpalyn tıgizýi óte yqtımal.

Qazaqstanda jaqyn arada elektr jáne jylý jelilerin modernızaıalaý qajet. Sonymen birge, AES-ke jáne jylý elektr stanııalaryna ǵana qarap qalmaı, basqa da alternatıvti energııa kózderin damytqan jón.

"Adyrna" ulttyq portaly

Pikirler