Bıyl taǵy da joǵarǵy oqý ornyna túsý úshin test tapsyryp, qulap qaldym. Qulap qaldym degenim qoıý aıtylǵan sóz shyǵar, anyǵynda súrinip kettim. Armandap júrgen grantyma bir ǵana balym jetpeı, tegin oqýdyń tabaldyryǵy attatpaı , taýanym shaǵylyp, aýylǵa tartyp otyrdym.
Teginde sabaqqa zeıindi edim. Zerek oqydym. Babym keliskenmen baǵym janbaı-aq qoıǵany. «Já» deımin ishimnen: «Jeter , endi tapsyrmaımyn! Ýnıversıtetińdi jelkemniń shuńqyry kórsin».
Osyndaı alýan oıdyń qushaǵyna kómilip, elge baratyn avtobýsqa minip, ornyma jaıǵastym. Meniń qasymdaǵy orynǵa elýdi eńserip qalǵan er aǵasy otyrdy. Ájimsiz, jyltyr júzdi, jipsik kózdi kisi eken. Qaltasynan taraǵyn sýyryp, tóbesindegi seldir shashyn silkı tarady da, bir úrlep ornyna salyp qoıdy. Átir me, odekolon ba, áıteýir ıissýdy aıanbaı quıynypty. Qolqamdy qaýyp, júregim qysyla bastady. Myna «múńkigen myrzany» jergilikti ıntellıgentsiń-aý dep topshyladym. Biz mingen PAZIK bir ıtinip aldy da ırek joldarmen qala syrtyna jorta jóneldi. Avtobýs joldaǵy jyrtyqqa túsip, «solq» etkende ishindegiler seńdeı soǵylysyp qaldyq
- Ostorojno! Ne drova vezesh! – dep sańq etti kórshim. «Eshqandaı komfort joq» dep qosyp qoıdy. Byrshyǵan mańdaıyn, jelkesin kóldeı oramalmen kezek súrtip, alqymyndaǵy galstýgin bosatty. Meni endi ǵana baıqaǵandaı betime bir qarady da:
-Baýyrym, baǵytymyz bir eken, bilisip otyraıyq. Túrińe qarasam stýdent sııaqtysyń. Qaıda oqısyń? - dedi.
-Stýdent emespin, Tapsyrǵam. Túse almaı qaıtyp baramyn.-dedim.
-Qaısysyna tapsyryp eń?
-Jýrnalıstıkaǵa
-Solaı de. Kezinde qyzymdy túsirip edim jýrnalıstıkaǵa. Qazir «Habarda» isteıdi. Oqýǵa túsý - otar qaıyrý emes. Oǵan baaas kerek! - dedi suq saýsaǵymen shekesin shertkilep.
-Bir balym ǵana jetpeı qaldy.
-Aýyldyq kvotany qosqanda ma?
-Men qalalyq mektepti bitirdim. Kvotam joq. Aýyldaǵy mektep 9 jyldyq bolǵan soń 10, 11-di qaladan aıaqtadym.
-Beker istegensiń, – dedi álgi aǵam: - Áke-shesheń aldyn ańdamaıtyn adamdar eken. Ár nárseni kúnilgeri josparlaý kerek qoı. Mysaly men sóıttim. Saǵan bir áńgime aıtaıyn, tyńda!
Senen birer jas úlken qyzym bar. Sol balamnyń bolashaǵyn erte bastan oılastyrdym. Qudaı qosqan qosaǵym, jeńgeńdi aıtam, ulty - uıǵyr. Almatyda oqyp júrgenimde tanysyp, shańyraq kótergemiz. Shonjynyń qyzy ǵoı, qazaqshaǵa sýdaı. Sonyń septigi tıdi. Qyzym 16-ǵa tolyp, jeke kýálik alarda, ultyn qazaq emes, uıǵyr dep jazǵyzdym. Sóıtip Shynarym - Chınar bop shyǵa keldi. Biz negizi qalada turamyz. «Til basqarmasy» mekemesi «Memlekettik tildi qoldaný men damytý» bólimderi, JOO-lar uıymdastyratyn baıqaýlarǵa qatysyp, qazaqsha aǵyp turǵan «uıǵyr qyzym» top jaryp, memleket tarapynan bólingen jeńildikterdi enshilep júrdi. Keıin 11-synyptyń sońǵy toqsandaryn aýyldyq mektepten bitirttim. Ol jaqta inim bar. Qazir de sol baýyryma bara jatqan betim ǵoı. Qyzyma aýyldyq kvota bólinýi úshin solaı jasadym. Baıqadyń ba, basyń istese báriniń retin tabýǵa bolady. Balam test tapsyryp, belgili balyn alǵan soń, ýnıversıtetke qujat ótkizdik. Qyzym Qazaqstandaǵy az dıasporanyń ókili ári memlekettik tildi jetik biletin basqa ult balasy retinde, aýyldyq kvota arqasynda grantty qınalmaı jeńip aldy. Vot tak, baýyrym! Naǵyz áke men sııaqty bolý kerek.(Keńkildep kúldi). Qazaqtyń «Erkek úsh jyldyǵyn, áıel úsh kúndigin oılaıdy» degen maqaly bar. Uǵyp al!» - dedi.
- Qazaqtyqtan sadaǵa ket!- dedim ishimnen. «Múńkigen myrzanyń» sasyq qýlyq, pasyq aqylynan júregim aınydy. Qazaq qalmaqtan qatyn alsa da, qyrǵyzdan qatyn alsa da dúnıege kelgen balasy qazaq bolyp týýshy edi, Qazaqtyń namysyn taptatpaı, ata jolyn qýýshy edi. Al búgingi óz múddesi úshin ultyn op-ońaı sata salatyn «saýdashy» urpaqtyń biri - mynaý, tuqymy-anaý. Ultyńdy aıyrbastaý - satqyndyq, Otandy satý – opasyzdyq!
- Opasyz satqyn ekensiz!- dedim oǵan ojyraıa qarap. Budan ári qasynda otyrýǵa shydaı almaı, júrgizýshige «Avtobýsty toqtat!» - dep aıqaı saldym da, orta joldan túsip qaldym. Namyssyz, rýhsyz, halqym dep kókiregi qars aırylmaıtyn, júregi qazaq dep soqpaıtyn beısharanyń qasynda tynysym tarylyp ketkendeı boldy...
Oqýǵa túsý úshin ultymdy satýym kerek bolsa búıtken oqýy qurysyn!.
Aıbek Oralhan
