Qazaq eli qanshama "aqtabandy" basynan keshirgen, kóp ádet-ǵuryptarynan, minezinen aıyrylǵany, sonyń ishinde erkindiginen, táýelsizdiginen. 1991 jyldan bastap eldigimizge umtylǵan jas Qazaqstannyń aldynda ulttyq qundylyqtardy qalpyna keltirý basty nazarda boldy.Ulttyq qundylyqtarymyzda naqtylap almaı "El bolam deý" bos qııal emes pe? Bir memlekette birneshe til ómir súrgenmen, birneshe ult birdeı dindi ustaı almaıtyny túsinikti. Jańa memleket demokratııa, ekonomııalyq-áleýmenttik jetistik, ishki tatýlyq jaǵdaıynda orystekti, nemistekti, ýkraıntekti, tatartekti qazaqstandyqtardyń jańa urpaǵy ósip - jetildi. Qazaqstan óz táýelsizdigin beıbit jolmen alsa, abyroıly memleket qurýdy da "sanaly" jolmen júzege asyra alady. Túrkilik pen ıslamǵa negizdelgen memleket qurý babalarymyzdyń armany, sondyqtan aldymen qazaqtyǵymyzdy qalpyna keltirýimiz qajet.
Aldymen eń tıimdisi kórshilik qarym-qatynastardy nyǵaıtý arqyly ıslamǵa degen kóz-qarasymyzdy naqtylap alýymyz qajet. "Allaǵa shúkir"- dep syrtqa emes ishteı atyp júrgen analarymyzdy, as qaıyra almaı júrgen atalarymyzdy kózben kórip ósken urpaqtaryńyzdyń birimin. Dinı murattarymyz qaıta jandanyp,onyń syrtqy atrıbýttary qalpyna keltirildi.Aýylymyzda eski meshitter qalpyna keltirildi, jańadan salyna bastady, sany kóbeıdi.Jastarymyz ımandylyq saýattylyqtaryn jetildirdi. Sóıtip, uzaq uaqytqa sozylǵan úzilisten keıin,"Allany" aýyzǵa aldyq. Islam dini Qazaqstanǵa 8-ǵasyrdan bastap ene bastaǵanmen, ıslamdaný proesi 15-16-ǵasyrlarǵa deıin sozyldy, al is-júzinde 18-19 ǵasyrlarda tatar-noǵaı jáne orta azııa mıssıonerler arqyly kúsheıtildi.Alaıda qazaq musylmandyǵy ulttyq ıdeıa sheńberinde qalmaı basqa qazaqtardy biriktiretin "jańa ıdeıa" kerek.Ol ıdeıa - qazaqtyń memlekettik ıdeıasyn ulttyq sheńberden joǵary órkenıettik dárejege shyǵarý degen sóz. Táýelsiz elimizde ómir súrip jatqan qarapaıym halyq úshin ulttyq ıdeıa nemese ulttyq qundylyǵymyz - ıslam,túrki jáne qazaq tili. Qazaq din arqyly ózin musylman álemine,til arqyly túrki álemine qosady. Kóshpeli turmys, shamanızm sarqynaqtary, basqa dindermen shektesip jatýy óz yqpalyn tıgizbeı qoımady. Islam elderiniń (Túrkııa,Kýveıt,Malazııa,Egıpet t.b) jetistikteri qazaqtar úshin jaqsy baǵdar bola aldy, degenmen Qazaq eli damýdyń óz jolyn tańdady,ol Dala dástúri men fılosofııasyn jańaǵa beıimdeýge, jańamen ushtastyrýǵa baǵyttalǵan edi.
Elimizdiń halqy turaqtandy, ıaǵnı ketetinderi ketip, keletinderi kelip bolǵan edi. Qazaqtar óz memleketiniń senimderi men ıslamynyń sıntezi kórshilerdiń musylmandyǵynan da ereksheleý boldy. Ózime keletin bolsam, namazǵa jyǵylý, duǵa oqýdy men, ómirden sharshaǵan nemese basyna qıyndyq túsken adamdar paıdalanady dep júrgenmin. Úıimizdiń qasynda 1996 jyly ashylǵan meshitte bar,oǵan barýshylar da kóbeıip keledi.Basynda olarǵa da kúdiktene qaraǵan bolatynbyz.Ýaqytyn bosyna meshitke ótkizip júr, basqa dinmen aınalysyp aqsha taýyp júr degen oıda da bolǵanymyz ras. Basyńa is túskende biledi ekensiń...
...Qyzymdy uzatyp jıendi boldyq. Qyzym aýyrlaý bosanyp, jıenimizdi ýaıymdap aýyldaǵy emshi jaqyn jeńgeme baryp "qyzymdy,ony dúnıege ákelgen jıenimdi ýaıymdap, ózimdi qoıarǵa jer taba almaı júrmin,ne isteımin?" degenmin. Ol sen adamnan emes Alladan sura dedi. Sol boıda jumysqa kelip, tań namazyn oqyp júrgen jumystasymnan barlyq aıtylýymen jazylǵan tań namazymen,oqylatyn sýreni alyp, joldasymnan ruqsat alyp oqı bastadym.
Seniń oıyńdy júıeleıdi, tynymsyzdyqtan qutqara bastady,ózimde ımandylyqqa aıaq basa bastadym.
Barlyq súreler shúkirshilikke, qanaǵatshylyqqa, qaıyrymdylyqqa jol bastaıdy. Meniń minezimde soǵan qaraı baqyttalǵandyqtan, týmalastar arasynda, jumystastar arasynda, jalpy kópshilik arasynda da adamdarǵa jaqsy kózben qaraı bastaǵanymdy baıqadym.
Ia, shúkirshiliktiń ózi maǵan qýat berip turady. Otbasym aman, joldasym aman, balalarym da, jıenimde aman saý ósip keledi.
Onyń barlyǵy meniń tań namazyma jyǵylǵanmnyń arqasy bolar...
Ómirde artyq eshteńe joq,artyq sóz,artyq tamaq,eńbeksiz aqsha saǵan joldas bolmaıdy.
Artyq sóz aınalyp, ózińniń basyna keledi, artyq dúnıe kóp ýaqytyńdy alady eken.
Barǵa qanaǵat etip,otbasyńnyń beresine barlyq kúsh jigerińdi salǵanda ǵana barlyq jerde sen baqytty bolasyń.
Sen baqytty otbasyńnan izde,otbasyńdaǵy izgilikti ımandy bolǵanda ǵana sezinesiń.
Imandylyq seniń júregiń tynyshtalǵanda ǵana paıda bolady. Júregińniń tynyshtalǵany seniniń densaýlyǵyńnyń artqandaǵysy.Sondyqtan sen kez-kelgen aýrýdyń aldyn alǵyń kelse aldymen júregińdi ımanǵa toltyrýyń kerek eken. Men ony 48 jasymda uqtym, kesh qala jazdappyn, oǵanda shúkir etemin. Basqa dinı ortada ósken ataqty adamdardyń nege ıslam dinin qádirleıtini olardyń júrgegi tek ıslam dinin uqqanda ǵana tynyshtalǵan bolýy kerek. Islam dininiń óziniń ara - jikterin ajyrata bilmeı, basqa elge ketkender týraly jeliden estip júrmiz. Olardy qudaı aıasyn... Qazaq elinde ıslam dinine degen kózqaras aqyryn-aqyryn óz deńgeıinde jaqsy túsinik qalyptasyp kele jatyr. Imandy kásipkerler kóbeıip qaıyrymdy bolyp, aýyldastaryna demeýshilk kórsetý jolǵa qoıyla bastady. Jalǵan dúnıeniń ýaqytsha dep túsingen árbir qazaq dinin de,tilin de joǵalpaq emes. Men qyzmet atqaryp júrgen Manǵystaý aýdany Shetpe degen aýylda Serikbol Qondybaı mýzeıiniń ózi rýhanı qundylyqtarǵa toly.
Serikbolsha : "Biz mynaý jalǵan dúnıeni tek sımvoldar arqyly qana keskindeı alamyz,óıtkeni sheksiz ǵalamnyń keskinin de, qandaı materıaldan jáne qandaı jolmen paıda bolǵanynda, Jaratýshy ıeniń ony qalaı jasaǵanyn shyn máninde kóre, bile almaımyz. Sondyqtan geometrııalyq sımvol núetemen ,(kindik nemese entr) rodan shyqqan sáýle "Nur". Nur - Alla taǵalanyń jasampazdyq qareketine paıdalanatyn materıal ǵana. Alla taǵalanyń ózi emes,onyń buıryǵynyń nemese ámiriniń kelbeti. Kórilmes (neproıavlenost)-kózben kórýge bolmaıtyn. Serikboldyń sóziniń qudireti osynda. Kórinetin bizder, kórinbeıtinder rýhtar. Rýh degenimiz-Allanyń Nury- Qudiret. Alǵash qazaq mıfologııasynyń negizin salýshy degen atýynyń ózi - onyń eńbekterinde ulttyq qundylyqtarymyzdy baıaǵy ata babalarymyzdyń nanym -senimderinen alǵan. Al, nanym- senimderimizdiń astarynda bizdiń ıslam dini jatyr". Men sózimdi sáýletshi, aqyn jerles aǵamyz saıyn Nazarbekulynyń "Adal sózdiń ǵumyry uzaq" dep aıaqtaǵym keledi.
Berdıeva Rıma Qanatbaıqyzy
