Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ Qazaqstan halqyna kezektı Joldauy " öyrküiekte jariialanatyny belgılı. Onyŋ negızgı bölıgı eldıŋ äleumettık-ekonomikalyq damuyna arnalady dep kütılude. Joldau qarsaŋynda Primeminister.kz redaksiiasy Memleket basşysynyŋ 2021 jylǧy qyrküiek jäne 2022 jylǧy nauryzdaǧy Joldaularynyŋ ıske asyryluy qazaqstandyqtardyŋ ömırıne qalai äser etkenı turaly şolu daiyndady, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
Jalaqyny jäne äl-auqatty arttyru
Prezidenttıŋ qyrküiek aiyndaǧy Joldauyn oryndaudyŋ alǧaşqy jäne negızgı qadamdarynyŋ bırı 2022 jylǧy 1 qaŋtardan bastap eŋ tömengı jalaqy mölşerın (ETJ) 60 myŋ teŋgege deiın köbeitu boldy. Būryn 42 500 teŋgenı qūraǧan būl körsetkış 2018 jyldan berı öspegen.
Būl şara eldegı şamamen 1,7 mln qazaqstandyqtyŋ tabysyn ūlǧaituǧa mümkındık berdı, olardyŋ ekonomikalyq belsendılıgı men satyp alu qabıletın arttyrdy. Sonymen qatar biyl äleumettık tölemder ekı ret indeksasiialandy. Būl 4,1 mln adamǧa äser ettı, onyŋ 2,2 mln-y – zeinetkerler.
Jalpy multiplikativtık äserdıŋ arqasynda ETJ ūlǧaiuy eldıŋ ekonomikalyq damuynyŋ köptegen körsetkışterıne oŋ äserın tigızdı.
Sondai-aq 2022 jylǧy 1 qaŋtardan bastap azamattyq qyzmetşılerdıŋ jekelegen sanattarynyŋ jalaqylaryn kezeŋ-kezeŋmen jyl saiyn orta eseppen 20%-ǧa arttyru bastaldy.
Būl şara 600 myŋǧa juyq adamdy qamtydy, olardyŋ ışınde buhgalterler, ekonomister, zaŋgerler, mūraǧatşylar, kıtaphanaşylar, muzeitanuşylar, ormanşylar, tehnikalyq personal jäne t.b. bar.
2025 jylǧa deiın osy jūmysty jürgızu üşın Ükımet deŋgeiınde barlyq qajettı normativtık aktıler qabyldandy. Sonymen qatar 2020 jyldan bastap 600 myŋnan astam azamattyq qyzmetşı, onyŋ ışınde ūstazdar, därıgerler jäne äleumettık sala qyzmetkerlerı jalaqysynyŋ artqanyn atap ötken jön.
Azamattardyŋ äl-auqatyna äser etken taǧy bır ülken qadam biznestı öz qyzmetkerlerınıŋ jalaqysyn arttyruǧa yntalandyrudyŋ şaralar keşenın äzırleu boldy. Memleket basşysynyŋ aituynşa, soŋǧy on jylda eŋbekaqy töleu qorynyŋ ösımı käsıporyn ielerı tabysynyŋ ösımınen şamamen 60%-ǧa artta qalǧan.
Osy jūmys aiasynda mikro jäne şaǧyn käsıpkerlık üşın jüktemenı 34-ten 25%-ǧa deiın tömendete otyryp, eŋbekaqy töleu qorynan bıryŋǧai tölem engızu, retteletın satyp aluǧa qatysu jönındegı talaptardyŋ özgeruı, sondai-aq jalaqyny ösıretın käsıporyndardy memleket tarapynan qoldau közdelgen.
Zeinetaqy jinaqtaryn tiımdı paidalanudy jaqsartu
Joldau aiasynda azamattardy qoldau şaralaryn jüzege asyru turaly aita otyryp, zeinetaqy jinaqtarynyŋ bır bölıgın (eŋ tömengı jetkılıktılık şegınen joǧary) «Otbasy bank» AQ-daǧy şottarǧa audaruǧa jäne keiınnen tūrǧyn üi satyp aluǧa qūqyq beru siiaqty maŋyzdy qadamdy atap ötu kerek.
Būl ideiany ıske asyru üşın bırjolǧy zeinetaqy tölemderın paidalanu qaǧidalaryna özgerıster men tolyqtyrular engızıldı. Osylaişa, jaŋa normalarǧa säikes endı azamattar tūrǧyn üi qūrylys jinaqtaryn tolyqtyruǧa, jeke üi salu üşın jer uchaskesın satyp aluǧa nemese özınıŋ jer uchaskesınde jeke tūrǧyn üi saluǧa mümkındık alady.
Bügınde 172 myŋnan astam adam 270 mlrd teŋgege depozit tolyqtyryp, keiınnen ipotekalyq tūrǧyn üi qaryzdaryn räsımdedı.
Jalpy 2021 jyldyŋ qaŋtarynan bastap 2022 jyldyŋ şıldesıne deiın Prezident bastamasynyŋ arqasynda 1,7 millionnan astam azamat 3,4 trln teŋge zeinetaqy jinaqtaryn merzımınen būryn paidalandy. 1,3 mln-nan astam qazaqstandyq olardy tūrǧyn üi jaǧdailaryn jaqsartuǧa baǧyttady.
Daryndy balalardy jäne jalpy bılım beru salasyn qoldau
Memleket basşysy öz sözınde elımızde adami kapitaldy damytu qajettıgıne, sonyŋ ışınde bılım beru salasyn nyǧaituǧa ünemı nazar audaryp keledı.
Mäselen, Prezident Joldauyn ıske asyru aiasynda jalpy bılım beretın pänder boiynşa halyqaralyq pändık olimpiadalardyŋ, şyǧarmaşylyq konkurstar men sport jarystarynyŋ jeŋımpazdary men jüldegerlerın qoldauǧa baǧyttalǧan zaŋnamalyq özgerıster engızıldı. Endı olar konkursqa qatyspai-aq, joǧary oqu ornyna tüsu üşın grant ala alady (jyl saiyn 16 negızgı baǧyt boiynşa 80 jüldeger).
Sonymen qatar halyqaralyq pändık olimpiadalar jeŋımpazdary men jüldegerlerıne, sondai-aq olardy daiyndaǧan pedagogtarǧa endı bırjolǧy aqşalai syiaqy tölenedı. Mysaly, altyn medal iegerı 1 500 AEK (şamamen 4,5 mln teŋge) mölşerınde, al ony daiyndaǧan pedagog bazalyq lauazymdyq jalaqynyŋ 26,5 eselengen mölşerınde tölem alady.
Sonymen qatar 2025 jyldyŋ soŋyna deiın kemınde 1 000 jaŋa mektep salu jūmystary bastaldy, būl apattyq jäne üş auysymmen oqytatyn mektepterdı joiuǧa, sondai-aq jalpy oquşy oryndarynyŋ jetıspeuşılıgın joiuǧa kömektesedı.
Mäselen, ötken jyly 163 myŋ balaǧa arnalǧan 277 mektep salyndy, al 2022 jyly taǧy 225 mekteptı ıske qosu josparlanǧan, onyŋ ışınde 22,2 myŋ oquşyǧa arnalǧan 49 mektep salyndy.
Biznestı qoldau
Eleulı ekonomikalyq äserı men käsıpkerler arasyndaǧy joǧary sūranysty eskere otyryp, Memleket basşysy «Qarapaiym zattar ekonomikasy» baǧdarlamasynyŋ qoldanyluyn ūzartu turaly şeşım qabyldady, onyŋ aiasynda tauar öndıruşıler jeŋıldıkpen nesie ala alady. Ony qarjylandyru 1 trln teŋgege deiın ūlǧaityldy.
Baǧdarlama halyq tūtynatyn tauarlardyŋ bäsekege qabılettı otandyq öndırısterın qūruǧa, azamattardy qajettı zattarmen qoljetımdı baǧamen (kiım, aiaq kiım, jihaz, ydys-aiaq jäne basqa da tūrmystyq zattar) qamtamasyz etuge, sondai-aq importty almastyruǧa baǧyttalǧan.
Soŋǧy üş jylda baǧdarlamaǧa qatysuşylar jergılıktı önım şyǧarudy orta eseppen 33%-ǧa ūlǧaitty, 67 myŋǧa juyq jūmys orny saqtalyp, qūryldy.
İnfraqūrylymdy jaŋǧyrtu jäne salu
Prezident öz sözınde ekologiia jäne el tūrǧyndaryn sumen qamtamasyz etu mäselelerıne ünemı nazar audarady.
Su obektılerınıŋ ekojüielerın saqtau jäne resurstardy ūqypty paidalanu üşın Ükımet 120 kanaldy rekonstruksiialau, sondai-aq Aqmola, Almaty, Batys Qazaqstan, Jambyl, Qyzylorda jäne Türkıstan oblystarynda 9 su qoimasyn salu boiynşa jūmysty bastady.
Rekonstruksiialau jūmystaryn kezeŋ-kezeŋmen jürgızu suarmaly jerdı 2,2 mln ga deiın jetkızuge jäne su şyǧynyn jyl saiyn 800 mln m3 tömendetuge mümkındık beredı dep kütıledı. Sondai-aq būl auyldy jerlerde 120 myŋ jūmys ornyn qūruǧa jäne jyl saiyn 510 mlrd teŋgege auyl şaruaşylyǧy önımderın ösıruge yqpal etetın bolady.
Sonymen qatar 9 su qoimasyn salu 70 eldı meken üşın su tasqyny qaupın azaituǧa mümkındık beredı jäne körşı elderden su aludyŋ ışınara tömendeuıne äkeledı.
Sondai-aq Prezident strategiialyq investorlarmen bırlesıp elımızdıŋ türlı öŋırlerınde kemınde 2 400 MVt jaŋartylatyn energetika quatyn ıske qosu mındetın qoidy. Būl baǧyttaǧy jūmys 2025 jylǧa deiın jüredı, qazırdıŋ özınde 715 MVt quattylyq ıske qosyldy.
JEK – jaŋartylatyn resurstardan alynatyn energiia: kün säulesı, jel, jaŋbyr, geotermaldyq jylu. JEK artyqşylyqtary: ol sarqylmaidy, tabiǧattyŋ ekologiialyq jäne jylu teŋgerımıne oŋ äser etedı, paidalanu qoljetımdılıgı, jerdı şaruaşylyq jäne energetikalyq maqsattar üşın paidalanuǧa mümkındık beredı.
Bügıngı taŋda respublikada quaty 2 332 MVt 142 JEK obektısı jūmys ısteidı.
Jaŋa oblystardyŋ qūryluy
Nauryz aiyndaǧy Joldaudyŋ Qazaqstan üşın tarihi maŋyzy eldıŋ äkımşılık qūrylymynyŋ ışınara özgeruı boldy.
Mäselen, Prezidenttıŋ tapsyrmasy boiynşa Ükımet Abai (äkımşılık ortalyǧy – Semei qalasy), Ūlytau oblystaryn (äkımşılık ortalyǧy – Jezqazǧan qalasy) qūru, sondai-aq Almaty oblysyn Jetısu (äkımşılık ortalyǧy – Taldyqorǧan qalasy) jäne Almaty oblystaryna (äkımşılık ortalyǧy – Qonaev qalasy) bölu jönınde şaralar qabyldady. Qapşaǧai qalasynyŋ atauy halyqtyŋ qalauymen Qonaev dep özgertıldı.
Sarapşylardyŋ pıkırınşe, atalǧan şeşımderdı ıske asyru memlekettık basqaru men jergılıktı jerlerde josparlau sapasyn edäuır arttyrady, investisiialyq jobalardy ıske qosudy, jūmys oryndaryn qūrudy jäne infraqūrylymdy jaqsartudy qosa alǧanda, jaŋa oblystar men äkımşılık ortalyqtardyŋ ekonomikalyq jäne äleumettık damuyna serpın beredı.
Jaŋa konsultativtık-keŋesşı organ – Ūlttyq qūryltaidyŋ qūryluy
Prezident Ūlttyq qoǧamdyq senım keŋesınıŋ jūmysyn jalǧastyru retınde Ūlttyq qūryltaidy jandandyru turaly şeşım qabyldady. Būl azamattardy tolǧandyratyn barlyq mäsele turaly dialog retınde qoǧam men memlekettıŋ özara ıs-qimylyn bekıtu maqsatynda jasalyp otyr.
Onyŋ qūramyna belgılı qoǧam jäne memleket qairatkerlerı, deputattar, qoǧamdyq pıkır köşbasşylary, äleumettanuşylar, saiasattanuşylar jäne t.b. kırdı. Ūlttyq qūryltaidyŋ alǧaşqy otyrysy ony qūru turaly Jarlyqqa qol qoiylǧannan keiın bırneşe künnen soŋ öttı. Onda elımızde jaŋa reformalardy jüzege asyru, jalpyūlttyq qūndylyqtardy saqtau jäne azamattardyŋ äl-auqatyn arttyru mäselelerı talqylandy.
Prezidenttıŋ aituynşa, Ūlttyq qūryltaidyŋ negızgı mındetı – ūltty bırıktıretın ūtymdy, tyŋ ideialar men ūsynystarǧa erekşe nazar audaru. Onda qatysuşylardy auystyru prinsipı qarastyrylǧan, būl qūryltai jūmysyna kezeŋ-kezeŋmen jaŋa tūlǧalardy tartuǧa mümkındık beredı. Sonymen qatar arnaiy onlain-platforma qūryldy, oǧan barlyq qazaqstandyqtar öz ūsynystaryn jıbere alady.
Biznestı qoldau
Eleulı ekonomikalyq äserı men käsıpkerler arasyndaǧy joǧary sūranysty eskere otyryp, Memleket basşysy «Qarapaiym zattar ekonomikasy» baǧdarlamasynyŋ qoldanyluyn ūzartu turaly şeşım qabyldady, onyŋ aiasynda tauar öndıruşıler jeŋıldıkpen nesie ala alady. Ony qarjylandyru 1 trln teŋgege deiın ūlǧaityldy.
Baǧdarlama halyq tūtynatyn tauarlardyŋ bäsekege qabılettı otandyq öndırısterın qūruǧa, azamattardy qajettı zattarmen qoljetımdı baǧamen (kiım, aiaq kiım, jihaz, ydys-aiaq jäne basqa da tūrmystyq zattar) qamtamasyz etuge, sondai-aq importty almastyruǧa baǧyttalǧan.
Soŋǧy üş jylda baǧdarlamaǧa qatysuşylar jergılıktı önım şyǧarudy orta eseppen 33%-ǧa ūlǧaitty, 67 myŋǧa juyq jūmys orny saqtalyp, qūryldy.
İnfraqūrylymdy jaŋǧyrtu jäne salu
Prezident öz sözınde ekologiia jäne el tūrǧyndaryn sumen qamtamasyz etu mäselelerıne ünemı nazar audarady.
Su obektılerınıŋ ekojüielerın saqtau jäne resurstardy ūqypty paidalanu üşın Ükımet 120 kanaldy rekonstruksiialau, sondai-aq Aqmola, Almaty, Batys Qazaqstan, Jambyl, Qyzylorda jäne Türkıstan oblystarynda 9 su qoimasyn salu boiynşa jūmysty bastady.
Rekonstruksiialau jūmystaryn kezeŋ-kezeŋmen jürgızu suarmaly jerdı 2,2 mln ga deiın jetkızuge jäne su şyǧynyn jyl saiyn 800 mln m3 tömendetuge mümkındık beredı dep kütıledı. Sondai-aq būl auyldy jerlerde 120 myŋ jūmys ornyn qūruǧa jäne jyl saiyn 510 mlrd teŋgege auyl şaruaşylyǧy önımderın ösıruge yqpal etetın bolady.
Sonymen qatar 9 su qoimasyn salu 70 eldı meken üşın su tasqyny qaupın azaituǧa mümkındık beredı jäne körşı elderden su aludyŋ ışınara tömendeuıne äkeledı.
Sondai-aq Prezident strategiialyq investorlarmen bırlesıp elımızdıŋ türlı öŋırlerınde kemınde 2 400 MVt jaŋartylatyn energetika quatyn ıske qosu mındetın qoidy. Būl baǧyttaǧy jūmys 2025 jylǧa deiın jüredı, qazırdıŋ özınde 715 MVt quattylyq ıske qosyldy.
JEK – jaŋartylatyn resurstardan alynatyn energiia: kün säulesı, jel, jaŋbyr, geotermaldyq jylu. JEK artyqşylyqtary: ol sarqylmaidy, tabiǧattyŋ ekologiialyq jäne jylu teŋgerımıne oŋ äser etedı, paidalanu qoljetımdılıgı, jerdı şaruaşylyq jäne energetikalyq maqsattar üşın paidalanuǧa mümkındık beredı.
Bügıngı taŋda respublikada quaty 2 332 MVt 142 JEK obektısı jūmys ısteidı.
Jaŋa oblystardyŋ qūryluy
Nauryz aiyndaǧy Joldaudyŋ Qazaqstan üşın tarihi maŋyzy eldıŋ äkımşılık qūrylymynyŋ ışınara özgeruı boldy.
Mäselen, Prezidenttıŋ tapsyrmasy boiynşa Ükımet Abai (äkımşılık ortalyǧy – Semei qalasy), Ūlytau oblystaryn (äkımşılık ortalyǧy – Jezqazǧan qalasy) qūru, sondai-aq Almaty oblysyn Jetısu (äkımşılık ortalyǧy – Taldyqorǧan qalasy) jäne Almaty oblystaryna (äkımşılık ortalyǧy – Qonaev qalasy) bölu jönınde şaralar qabyldady. Qapşaǧai qalasynyŋ atauy halyqtyŋ qalauymen Qonaev dep özgertıldı.
Sarapşylardyŋ pıkırınşe, atalǧan şeşımderdı ıske asyru memlekettık basqaru men jergılıktı jerlerde josparlau sapasyn edäuır arttyrady, investisiialyq jobalardy ıske qosudy, jūmys oryndaryn qūrudy jäne infraqūrylymdy jaqsartudy qosa alǧanda, jaŋa oblystar men äkımşılık ortalyqtardyŋ ekonomikalyq jäne äleumettık damuyna serpın beredı.
Jaŋa konsultativtık-keŋesşı organ – Ūlttyq qūryltaidyŋ qūryluy
Prezident Ūlttyq qoǧamdyq senım keŋesınıŋ jūmysyn jalǧastyru retınde Ūlttyq qūryltaidy jandandyru turaly şeşım qabyldady. Būl azamattardy tolǧandyratyn barlyq mäsele turaly dialog retınde qoǧam men memlekettıŋ özara ıs-qimylyn bekıtu maqsatynda jasalyp otyr.
Onyŋ qūramyna belgılı qoǧam jäne memleket qairatkerlerı, deputattar, qoǧamdyq pıkır köşbasşylary, äleumettanuşylar, saiasattanuşylar jäne t.b. kırdı. Ūlttyq qūryltaidyŋ alǧaşqy otyrysy ony qūru turaly Jarlyqqa qol qoiylǧannan keiın bırneşe künnen soŋ öttı. Onda elımızde jaŋa reformalardy jüzege asyru, jalpyūlttyq qūndylyqtardy saqtau jäne azamattardyŋ äl-auqatyn arttyru mäselelerı talqylandy.
Prezidenttıŋ aituynşa, Ūlttyq qūryltaidyŋ negızgı mındetı – ūltty bırıktıretın ūtymdy, tyŋ ideialar men ūsynystarǧa erekşe nazar audaru. Onda qatysuşylardy auystyru prinsipı qarastyrylǧan, būl qūryltai jūmysyna kezeŋ-kezeŋmen jaŋa tūlǧalardy tartuǧa mümkındık beredı. Sonymen qatar arnaiy onlain-platforma qūryldy, oǧan barlyq qazaqstandyqtar öz ūsynystaryn jıbere alady.
Ūqsas jaŋalyqtar
