Qazırgı kezeŋde Qazaqstan Respublikasynyŋ ışkı saiasaty qoǧam tūraqtylyǧyn, ūlt bırlıgın jäne azamattyq tūtastyqty saqtauǧa baǧyttalǧan maŋyzdy memlekettık baǧyt bolyp otyr. Älemde jürıp jatqan geosaiasi, ekonomikalyq jäne äleumettık özgerıster elımızdıŋ ışkı qauıpsızdıgı men qoǧamdyq kelısımıne jaŋa syn-qaterler äkelude. Solardyŋ bırı – dıni ekstremizm men radikaldyq ideologiialardyŋ taralu qaupı.
Jahandyq deŋgeidegı ideologiialyq kürestıŋ bır baǧyty retınde dın atyn jamylǧan radikaldyq aǧymdar ūlttyq qauıpsızdıkke, qoǧamdyq kelısımge jäne memleket tūraqtylyǧyna qauıp töndırude. Osyǧan bailanysty Qazaqstannyŋ ışkı saiasatyndaǧy basym baǧyttardyŋ bırı — dıni ekstremizmnıŋ aldyn alu jäne onyŋ saldaryn azaitu bolyp tabylady.
Işkı saiasattyŋ qaǧidattary jäne dıni ekstremizmge qarsy ıs-qimyl
Qazaqstannyŋ ışkı saiasatynyŋ basty qaǧidattarynyŋ bırı – zaŋ üstemdıgı men ädıldık. Būl qaǧidat kez kelgen dıni baǧyttyŋ memleket zaŋyna baǧynuy qajet ekenın aiqyndaidy.
Dıni ekstremizmge qarsy ıs-qimyl tek küştık ädısterge emes, ideologiialyq, aǧartuşylyq jäne äleumettık beiımdeu şaralaryna negızdeluı tiıs.
Memleket būl baǧytta kelesı qaǧidattardy ūstanady:
1. Zaiyrlylyq pen ar-ojdan bostandyǧynyŋ üilesımı – är azamattyŋ senım bostandyǧyn qamtamasyz etu, bıraq dındı saiasi maqsatta paidalanuyna jol bermeu.
2. Qoǧamdyq kelısım men etnosaralyq tatulyqty saqtau – türlı dıni közqarastaǧy azamattardyŋ bırtūtas qazaqstandyq qoǧam retınde bırıguı.
3. Bılım jäne aqparat arqyly qarsy tūru – jalǧan dıni aqparattar men radikaldyq nasihattarǧa qarsy ǧylymi, teologiialyq jäne medialyq sauattylyqty arttyru.
Dıni ekstremizmnıŋ qazırgı ahualy jäne äleumettık qauıpterı
Soŋǧy jyldary älemde ekstremistık ūiymdar internet pen äleumettık jelılerdı ideologiialyq qūralǧa ainaldyryp otyr. Qazaqstan da būl jahandyq ürdısten tys qalǧan joq.
Keibır jastar jalǧan uaǧyzdar men būrmalanǧan dıni tüsınıkterdıŋ yqpalyna tüsıp, öz elınıŋ ruhani jäne mädeni negızderınen alşaqtai bastaidy.
Mūndai qūbylystardyŋ aldyn alu üşın memleket pen qoǧam bırlese äreket etuı qajet. Işkı saiasat salasyndaǧy basty mındet – jastardyŋ dıni sauattylyǧyn arttyru, ūlttyq qūndylyqtarǧa negızdelgen ruhani immunitet qalyptastyru.
Işkı saiasattaǧy dıni ekstremizmnıŋ aldyn alu baǧyttary
Qazaqstan Respublikasynyŋ ışkı saiasaty aiasynda dıni ekstremizmge qarsy ıs-şaralar kelesı baǧyttarda jüzege asyryluda:
Bılım jäne aǧartuşylyq baǧyt
• Dıntanu jäne teologiia pänderın jetıldıru;
• Jastar arasynda dästürlı islam qūndylyqtaryn tüsındıru;
• Media sauattylyqty damytu arqyly radikaldy aqparatty ajyratudy üiretu.
Ruhani oŋaltu jūmystary
• Terıs aǧym yqpalyna tüsken azamattardy qoǧamǧa qaita beiımdeu;
• Teologtar men psihologtardyŋ qatysuymen jeke jäne toptyq oŋaltu baǧdarlamalaryn ıske asyru.
Aqparattyq saiasat jäne kontrnasihat
• İnternet keŋıstıgınde ekstremistık mazmūndaǧy materialdarǧa qarsy sapaly aqparattyq kontent äzırleu;
• Äleumettık jelıler arqyly pozitivtı, dästürlı islam qūndylyqtaryn nasihattau.
Qoǧamdyq jäne dıni ūiymdarmen serıktestık
• Qazaqstan mūsylmandary dıni basqarmasymen, teologiialyq ortalyqtarmen bırlesıp tüsındıru jūmystary;
• Azamattyq qoǧam instituttarymen bırlesken aqparattyq jobalar.
Dıni ekstremizmge qarsy küres – tek qauıpsızdık şarasy ǧana emes, būl – eldıŋ ruhani tūraqtylyǧyn saqtauǧa baǧyttalǧan strategiialyq saiasat.
Qazaqstannyŋ ışkı saiasaty osy baǧytta qoǧam men memlekettıŋ bırtūtas küşın jūmyldyryp, ūlttyŋ bolaşaǧyn qorǧauǧa baǧyttalady.
Zaiyrlylyq qaǧidaty men ūlttyq qūndylyqtar üilesım tapqan jaǧdaida ǧana qoǧam tūraqtylyǧy men eldıŋ ışkı tūtastyǧy nyǧaia tüsedı.
Osylaişa, dıni ekstremizmge qarsy tiımdı saiasat – Qazaqstannyŋ jaŋǧyru jolyndaǧy basty tırekterınıŋ bırı bolyp qala beredı.
Timur Nüsıphanūly
«İHSAN» Ǧylym jäne mädeniet ortalyǧynyŋ töraǧasy, RATT müşesı.
