Korei tılınen audarudyŋ erekşelıkterı men qiyndyqtary

1229
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/storage/uploads/cQsLeGLtT8zMwDawdE3GuGhQPagxxE611OP5WAmG.jpg

Korei tılınen audarumen ainalysqanda eŋ aldymen sezınetın närse – būl tıldıŋ qazaq tılıne de, orys tılıne de ūqsamaityn mülde bölek jüiesı bar ekenı. Söilemnıŋ qūrylymynan bastap, är sözdıŋ maǧynasyna deiın bızge tanys emes logikaǧa baǧynady. Mysaly, qarapaiym bır etıstıktıŋ özı bırneşe deŋgeide özgeredı: “가다” – jai ǧana “baru”, al eger ülkenge nemese syily adamǧa aitylsa “가십니다” bolyp özgeredı. Qazaqşaǧa audarǧanda bız mūndai aiyrmaşylyqty körsete almaimyz, sebebı tılımızde qūrmet kategoriialary grammatikada emes, söz taŋdauda, sypaiylyqta körınedı. Sol sebeptı mätındı audararda “sözbe-söz be, älde män-maǧynasyn saqtap qana jetkızeiın be?” degen sūraq ünemı tuyndaidy. Söz tärtıbı de ünemı qiyndyq tudyrady. Korei tılınde baiandauyş ärqaşan soŋynda tūrady. Bızde de söilem soŋyna jiı qoiylady, bıraq koreide tolyqtauyştar ūzaq-ūzaq tızılıp kelıp, eŋ soŋynda ǧana ıs-äreket aitylady. Mysaly: “저는 어제 도서관에서 한국어 책을 읽었습니다.” – “Men keşe kıtaphanada korei tılındegı kıtap oqydym.” Qazaqşaǧa audarǧanda bärı qalypty körıngenımen, kürdelı söilemderde tıptı bır abzas boiy soŋǧy etıstıktı kütesıŋ. Būl oqyrmanǧa da, audarmaşyǧa da şydamdy boludy talap etedı.

Eŋ auyr sät – mädenietke tän ūǧymdardy jetkızu. Mysaly, “정” degen söz bar. Tura balamasy joq. Bırde “meiırım”, bırde “jaqyndyq”, keide tıptı “adamdar arasyndaǧy jylylyq” bolyp şyǧady. Bıraq onyŋ tereŋınde tek koreiler sezınetın erekşe bailanys jatyr. Sol siiaqty “한” degen söz – mūŋ, şer, ökınış, aşu, bärı aralasqan sezım. Qazaqşaǧa bır sözben jetkızu mümkın emes. Osyndaida audarmaşy tek sözdı emes, bütın mädeniettı tüsındırıp beruı kerek bolady. Keide maqal-mäteldermen nemese idiomalarmen jūmys ısteu odan da qiyn. Mäselen, “개구리 올챙이 적 생각 못한다” – tura audarsaŋ “Baqa kezınde şörelektı bolǧanyn oilamaidy”. Qazaq oqyrmanyna būl tüsınıksız. Sondyqtan ony “Adam ötkenın ūmytady” dep balamalap beresıŋ. Bıraq osy sätte öz-özıŋe sūraq qoiasyŋ: men jazuşynyŋ oiyna adal boldym ba, älde öz mädenietıme beiımdep jıberdım be?

Ädebi audarmada būl mäseleler odan da kürdelenedı. Korei jazuşylary oidy qysqa söilemdermen, üzık yrǧaqpen beredı. Al qazaq tılınde oidy tolyq jetkızuge beiımbız. Eger sözbe-söz audarsaŋ, mätın tym qūrǧaq şyǧady. Al stildı saqtaimyn deseŋ, söilemderdı öŋdep, keide öz tılıŋnıŋ mümkındıgın paidalanyp jazasyŋ. Mysaly, “그녀는 바람처럼 속삭였다” degen söilemdı tura audarsaq “Ol jeldei sybyrlady”. Bıraq qazaq oqyrmanyna äserlı etu üşın “Ol sybyr etkende, jel japyraq arasynan sybyrlai ötken siiaqty boldy” dep jazuǧa tura keledı. Mūnda tüpnūsqa men balamanyŋ arasyndaǧy näzık şekara taǧy da körınedı.

Korei tılınen audarma jasau – sözderdı almastyru emes, ekı dünienıŋ arasyndaǧy tepe-teŋdıktı saqtau. Bır jaǧynda – avtordyŋ oiy, ekınşı jaǧynda – jaŋa tıldegı oqyrman. Sol ekı arada jürgende, keide özımdı köpırdıŋ üstınde tūrǧandai sezınemın: bır qadam artyq jasasaŋ – tüpnūsqadan alystaisyŋ, bır qadam kem bolsa – oqyrmanǧa tüsınıksız qalady. Naǧyz qiyndyq ta, naǧyz qyzyq ta osynda.

Pıkırler