Qazaqstan prezidentı Qasym-Jomart Toqaev 26 mamyr künı Qyrǧyzstanǧa bardy. Qazaq pen qyrǧyz Qūdai qosqan körşı. Jūmyr jerdıŋ soŋǧy künıne deiın, jūldyzdy aspannyŋ soŋǧy tünıne deiın solai bolyp qala beredı. Sondyqtan şeşıluı tiıs tüiınder, retteluı tiıs mäselelerdı der uaqytynda anyqtap, rettep otyru maŋyzdy.
Sapar qyrǧyz basşysynyŋ resmi şaqyrtuy boiynşa ıske asty. Atalmyş sapar barysynda maŋyzdy kelısımder men hattamalarǧa, memorandumdarǧa qol qoiyldy. Jalpy sany 13 qūjat.
Qazaqstan atalmyş saparda su mäselesın airyqşa köterdı. Jyl ötken saiyn Ortalyq Aziiada su tapşylyǧy artty, al geografiiaǧa köz jügırtsek bes eldıŋ üşeuı täjık pen qyrǧyz jerın kesıp ötetın özenderge täueldı. Transşekaralyq özender tatulyqty būzbauy tiıs, al qolaisyzdyqtar men mäseleler qarumen emes, kelıssözben retteluı qajet. Qyrǧyzstan arqyly keletın özendermen elımızdıŋ bıraz öŋırı egın suaryp, şaruaşylyq döŋgeletıp otyr. Äsırese Jambyl oblysy. Alaida jaz su azaiyp, önım qurap qalatyn, qys kerısınşe su köbeiıp, su şaiyp ketetın sätter az emes-tın. Mıne, osy mäsele kezdesude aityldy. Retteu joldary talqylandy. Qazaqstan kelısımşartty tolyq oryndaitynyn aitty, Qyrǧyzstan su jolyna böget bolmaitynyn jetkızdı. Onyŋ üstıne bız "Qambar-Ata" GES-ın modernizasiialauǧa qatysyp qaluymyz da mümkın. Sudy rettep alsaq, aramyz suymaidy.
Qazaqstan Ystyq köl oblysyndaǧy kün energiiasymen quat beretın stansiianyŋ qūrylysyna qarjy qūiuǧa daiyn ekenın jetkızdı. Būl şamamen 300 mln dollardyŋ jobasy boluy yqtimal.
Şekarada qaŋtaralyp jük kölıkterı tūryp qalatyn sät az emes. Ol beketterdı modernizasiialau mäselesımen de bailanysty. Sonymen bırge "bız qūjattary dūrys emes" dep qyrǧyz tarapyn aiyptasaq, "kölıktı tekserudı tym ūzaq jürgızedı" dep qyrǧyzdar bızdı aiyptap keledı. Özara aiyptau abyroi äpermeidı, ekonomikany eselemeidı. Sondyqtan şekaradaǧy kezektı azaitu üşın jük ötkızu kölemın arttyru şaralary jasalatyn boldy, kelısımge qol qoiyldy, syqityp mör basyldy. Atap aitqanda, ekı el ükımetterı arasyndaǧy bailanystardyŋ jandanuy, jaŋǧyrǧan «Qordai – Aq jol» ötkızu beketınıŋ aşyluy, tūraqty gumanitarlyq kömek körsetu jäne elektr energiiasymen almasu jönınde söz bolyp, şarttar jasaldy.
Elder arasyndaǧy qatynas eskertkış aşumen emes, sauda qatynasymen, tauar ainalymymen ölşenedı. Keşegı kezdesude qazaq-qyrǧyz sauda qatynasyn 2 mlrd dollarǧa jetkızemız dep uaǧdalasty. Būryn ol 1 mlrd dollar edı. Iаǧni ekı ese.
Abaiǧa eskertkış aşyldy. Būl qazaqqa qūrmetı dep tüsınemız. Bız Manas batyrǧa eskertkış aşamyz dep mälımdedık. Manasqa qatysty prezident jaqsy fakt keltırdı. Arǧysy Şoqan "Manastanu" negızın qalaǧanyn, bergısı jyrdy saqtap qaluda Mūhtar Äuezov baryn salǧanyn aitty. Būl "qazaq qyrǧyzdyŋ da jyryn, qūndylyǧyn saqtap qaluda aianbady" degenı ǧoi. Qazaqtyŋ qyrǧyzǧa degen şynaiy peiılın körsetedı.
"Filosof, gumanist tūlǧa, qazaqtyŋ ūly aqyny Abaiǧa Bışkek qalasynda qoiylǧan eskertkıştıŋ aşyluymen barşaŋyzdy qūttyqtaimyn. Ekı elge ortaq tūlǧaǧa diplomatiiamyzdyŋ 30 jyldyǧy qarsaŋynda qūrmet körsetılıp otyrǧany – erekşe oqiǧa. Jazda jailauy, qysta qystauy qoŋsy qonǧan ekı halyqtyŋ ruhani älemınıŋ jaqyndyǧyn Abai men Toqtoǧūldyŋ, Mūhtar men Şyŋǧystyŋ mūralary körsetıp keledı. Abaidyŋ 175 jyldyǧy kezınde Ūlttyq kıtaphanadan arnaiy mädeni būryş aşylǧanyn da eske salǧym keledı. Bızdıŋ bauyrlas qazaq halqymen dostyǧymyz barlyq salada dami beretınıne senemın", – dedı Qyrǧyzstan Prezidentı.
Qyrǧyzstan men Qazaqstan arasynda äskeri tehnikalyq kömek körsetu boiynşa da kelısım jasaldy. Taraptar qysyltaiaŋ sätte bır-bırıne qaru-jaraq, äskeri tehnika beruge uaǧdalasty. Qazaqstan jyl saiyn Qyrǧyzstanǧa äskeri kömek körsetıp keledı, endı onyŋ kölemı artuy mümkın. Būl aimaqtaǧy qauıpsızdık mäselesın küşeitu şarasy, sebebı Auǧanstandaǧy tūraqsyzdyq Ortalyq Aziiaǧa äser etuı yqtimal.
Qazaqstan atalmyş saparda su mäselesın airyqşa köterdı. Jyl ötken saiyn Ortalyq Aziiada su tapşylyǧy artty, al geografiiaǧa köz jügırtsek bes eldıŋ üşeuı täjık pen qyrǧyz jerın kesıp ötetın özenderge täueldı. Transşekaralyq özender tatulyqty būzbauy tiıs, al qolaisyzdyqtar men mäseleler qarumen emes, kelıssözben retteluı qajet. Qyrǧyzstan arqyly keletın özendermen elımızdıŋ bıraz öŋırı egın suaryp, şaruaşylyq döŋgeletıp otyr. Äsırese Jambyl oblysy. Alaida jaz su azaiyp, önım qurap qalatyn, qys kerısınşe su köbeiıp, su şaiyp ketetın sätter az emes-tın. Mıne, osy mäsele kezdesude aityldy. Retteu joldary talqylandy. Qazaqstan kelısımşartty tolyq oryndaitynyn aitty, Qyrǧyzstan su jolyna böget bolmaitynyn jetkızdı. Onyŋ üstıne bız "Qambar-Ata" GES-ın modernizasiialauǧa qatysyp qaluymyz da mümkın. Sudy rettep alsaq, aramyz suymaidy.
Qazaqstan Ystyq köl oblysyndaǧy kün energiiasymen quat beretın stansiianyŋ qūrylysyna qarjy qūiuǧa daiyn ekenın jetkızdı. Būl şamamen 300 mln dollardyŋ jobasy boluy yqtimal.
Şekarada qaŋtaralyp jük kölıkterı tūryp qalatyn sät az emes. Ol beketterdı modernizasiialau mäselesımen de bailanysty. Sonymen bırge "bız qūjattary dūrys emes" dep qyrǧyz tarapyn aiyptasaq, "kölıktı tekserudı tym ūzaq jürgızedı" dep qyrǧyzdar bızdı aiyptap keledı. Özara aiyptau abyroi äpermeidı, ekonomikany eselemeidı. Sondyqtan şekaradaǧy kezektı azaitu üşın jük ötkızu kölemın arttyru şaralary jasalatyn boldy, kelısımge qol qoiyldy, syqityp mör basyldy. Atap aitqanda, ekı el ükımetterı arasyndaǧy bailanystardyŋ jandanuy, jaŋǧyrǧan «Qordai – Aq jol» ötkızu beketınıŋ aşyluy, tūraqty gumanitarlyq kömek körsetu jäne elektr energiiasymen almasu jönınde söz bolyp, şarttar jasaldy.
Elder arasyndaǧy qatynas eskertkış aşumen emes, sauda qatynasymen, tauar ainalymymen ölşenedı. Keşegı kezdesude qazaq-qyrǧyz sauda qatynasyn 2 mlrd dollarǧa jetkızemız dep uaǧdalasty. Būryn ol 1 mlrd dollar edı. Iаǧni ekı ese.
Abaiǧa eskertkış aşyldy. Būl qazaqqa qūrmetı dep tüsınemız. Bız Manas batyrǧa eskertkış aşamyz dep mälımdedık. Manasqa qatysty prezident jaqsy fakt keltırdı. Arǧysy Şoqan "Manastanu" negızın qalaǧanyn, bergısı jyrdy saqtap qaluda Mūhtar Äuezov baryn salǧanyn aitty. Būl "qazaq qyrǧyzdyŋ da jyryn, qūndylyǧyn saqtap qaluda aianbady" degenı ǧoi. Qazaqtyŋ qyrǧyzǧa degen şynaiy peiılın körsetedı.
"Filosof, gumanist tūlǧa, qazaqtyŋ ūly aqyny Abaiǧa Bışkek qalasynda qoiylǧan eskertkıştıŋ aşyluymen barşaŋyzdy qūttyqtaimyn. Ekı elge ortaq tūlǧaǧa diplomatiiamyzdyŋ 30 jyldyǧy qarsaŋynda qūrmet körsetılıp otyrǧany – erekşe oqiǧa. Jazda jailauy, qysta qystauy qoŋsy qonǧan ekı halyqtyŋ ruhani älemınıŋ jaqyndyǧyn Abai men Toqtoǧūldyŋ, Mūhtar men Şyŋǧystyŋ mūralary körsetıp keledı. Abaidyŋ 175 jyldyǧy kezınde Ūlttyq kıtaphanadan arnaiy mädeni būryş aşylǧanyn da eske salǧym keledı. Bızdıŋ bauyrlas qazaq halqymen dostyǧymyz barlyq salada dami beretınıne senemın", – dedı Qyrǧyzstan Prezidentı.
Qyrǧyzstan men Qazaqstan arasynda äskeri tehnikalyq kömek körsetu boiynşa da kelısım jasaldy. Taraptar qysyltaiaŋ sätte bır-bırıne qaru-jaraq, äskeri tehnika beruge uaǧdalasty. Qazaqstan jyl saiyn Qyrǧyzstanǧa äskeri kömek körsetıp keledı, endı onyŋ kölemı artuy mümkın. Būl aimaqtaǧy qauıpsızdık mäselesın küşeitu şarasy, sebebı Auǧanstandaǧy tūraqsyzdyq Ortalyq Aziiaǧa äser etuı yqtimal.
"Adyrna" ūlttyq portaly
