Búgingi kúni áleýmettik jeli betinde M. Shaxanovqa qatysty óristegen jala men daý-damaıǵa kóz júgirtkende orys xalqynyń: "Lomǵa qarsy tásil joq" degen máteli eriksiz eske túsedi eken. Budan M. Shaxanov "opponentteriniń" qazaqtyń bir týar aıtýly tulǵasyna kúıe jaǵý úshin neden bolsa da taıynbaıtyndyqtaryn ańǵarýǵa bolady. Soǵan qarap otyryp búgingi qalam ıeleriniń sonshalyqty usaqtalyp ketkenine eriksiz qynjylasyń. Iá, Abaı ǵulama aıtpaqshy, mólsherinen asqan qaı nárseniń de "ısi" shyǵady. Sondaı "ıistiń" biri... Já, bárin retimen aıtaıyq. Men ózim qanshama jyldardan beri M. Shaxanovpen birge kele jatqan úzeńgiles inisiniń birimin. Osynshama jyldar aralyǵynda Muxańa qatysty qanshama tarıxı oqıǵalar men búgingideı óristegen talaı daý-damaıly oqıǵalarǵa kýá boldym. Muxańa bılik tarapynan jasalǵan teperish óz aldyna bir bólek áńgime. Sonyń bári Muxańnyń ómir jolyna óz izin qaldyrdy. Júrekke salmaq tústi. Qaıta-qaıta ota jasaldy. San ret ajalmen betpe-bet keldi. Sonyń bárin syrttan kelgen jaý emes, ózimiz jasadyq. Ras, birqatar daýlardyń óristeýine Muxańnyń ózi sebepker bolyp jatady. Sebepker bolǵanda "aıtýǵa bolmaıtyn" keı máselelerdi Muxań óz shyndyǵy bıiginde kórsetkisi keledi. Sondaı máseleler talqylanǵan kezde men: "Ol jerde "mına" bar, sondyqtan ol máseleni qaýzamaı-aq aınalyp óteıik" desem, Muxań "Shyndyq báribir alǵa shyǵý kerek" dep óz degeninen qaıtpaı qoıady. Alaıda sol alǵa shyqqan shyndyqtar biz aıtqandaı "mınaly aımaqqa" aınalyp, birinen keıin biri jarylys taýyp jatady. Ondaıda Muxań: "Endi shyndyqqa da týra qaraı almaıtyn beıshara qalge tústik pe" dep, renjip jatady. Sondaı Muxań jarııalaǵan M. Maxataevqa qatysty shyndyq áleýmettik jeli betinde taǵy da daýǵa ulasyp jatyr. Muxań "opponentteri" bul joly eshteńeden de taıynbaıtyndyqtaryn ańǵartty. Muxańa jaǵylǵan jala men kúıe kún saıyn óristep, birinen biri asyp túsýde. Aıtylǵan balaǵat sózderdi qaıtalaýǵa til jetpeıdi. Oý, aǵaıyn, jalpy ótirikti de qısynyn taýyp aıtý kerek qoı. Qazir japtym jala qabyldana beretin 37-shi jyl emes qoı. Ómir boıy SSSR KGB-synan qýdalaý kórgen Muxańdy sol sala "salpańqulaǵy" deý de aqylǵa syımaıtyn qııanattyń biri. Abyroı bolǵanda osy áńgimeniń shyǵýyna sebepker bolǵan T. Táshenov baýyrymyz aqylǵa kelip, áleýmettik jeli betinde Muxańnan keshirim surady. Bárinen buryn Nurlan Orazalın atymen jarııalanǵan feısbýk paraqshasynda M. Shaxanovty Zámzágúl atty qaryndasymyzben kóńildes etip shyǵarýy, tipti barlyq adamı sheńberden asyp ketti. Ras, qazirgi kezeńde eshkimniń aýzyna qaqpaq qoıa almaısyń. Biraq adamgershilikti bylaı jıyp qoıǵannyń ózinde jalany da qısynyn taýyp aıtý kerek qoı. Muxańa kúıe jaǵamyn dep aırandaı uıyp otyrǵan bir shańyraqtyń shyrqyn buzǵysy kelip otyrǵandardyń bul isin tipti qaı tásilge jatqyzarymyzdy bilmeı otyrmyz. Muxań jastyq jeleńmen saýyq-saıran quratyn kezeńdi artta qaldyrǵan adam. Onyń ústine ondaı toı-dýmandy ómirden boıyn aýlaq ustaıtyny eshkimge qupııa emes. Ashyq aıtar bolsaq, ondaı oıyn-saýyq ortasynda júrýge qarjylyq múmkindigi de joq. Onyń ústine 75 te az jas emes. Sonyń bárin esepke almaı, "lommen urý" ádisin alǵa shyǵaryp, bir otbasy shańyraǵyn ortaǵa túsirýge áreket jasaý, shekten shyǵýdyń naǵyz soraqy kórinisi. Onyń ústine Muxań qasynda júrgender Zámzágúl Áýbákirdi "Shaxanov oqýlaryn" júrgizip kele jatqan isker qyz retinde jaqsy biledi. Zámzágúldiń kúıeýi Baýyrjanmen de siz-bizdigimiz bar. Bárinen buryn Zámzágúl Muxańnyń úıindegi Qanshaıym jeńgemizben de apaly-sińili retinde aralasyp turady. Myna áńgimeden keıin olar betine qaraýǵa osy ósekti óristetýshilerden buryn biz uıalyp otyrmyz. Sondyqtan shekten shyqpaıyq. Bolmasa múńkigen ósek ıisi qolqany jaryp barady. Al sizder tarapyndaǵy sondaı jerlerdi biz shuqylaı bastasaq, onda... Já, ósek-aıańdy óristetip meımanasy tasyǵan adamdy osy ýaqytqa deıin kórgenimiz joq. Sondyqtan aqylǵa keleıik. Muxań kótergen máselelerdi órkenıetti elderge tán, bolashaǵy bar el sııaqty túısinýge tyrysaıyq. Bárinen buryn Muxań tizbelegen aıtýly tulǵalar pendeligi eshkimge de qupııa emes. Bárimizdiń estip júrgen áńgimemiz. M. Shaxanov tek sol biz ot basy, oshaq qasynda kúńkildep aıtyp júrgen máseleni ashyq jarııalady. Sondyqtan kimge de bolsyn jaqyn jerden jaý izdeýdiń eshqandaı da qajeti joq. Al sol bárimiz biletin shyndyqty erteńgi kúnge osy jabýly qazan qalpynda búrkep jetkizgennen ne utamyz?! Sondyqtan jeke basqa shúılikpeı, máseleni osy turǵyda tarazylaǵan jón.
Bilál QUDIIaR,
FB-daǵy paraqshasynan
