بۇگىنگى كۇنى الەۋمەتتىك جەلى بەتىندە م. شاxانوۆقا قاتىستى ورىستەگەن جالا مەن داۋ-دامايعا كوز جۇگىرتكەندە ورىس xالقىنىڭ: "لومعا قارسى ءتاسىل جوق" دەگەن ماتەلى ەرىكسىز ەسكە تۇسەدى ەكەن. بۇدان م. شاxانوۆ "وپپونەنتتەرىنىڭ" قازاقتىڭ ءبىر تۋار ايتۋلى تۇلعاسىنا كۇيە جاعۋ ءۇشىن نەدەن بولسا دا تايىنبايتىندىقتارىن اڭعارۋعا بولادى. سوعان قاراپ وتىرىپ بۇگىنگى قالام يەلەرىنىڭ سونشالىقتى ۇساقتالىپ كەتكەنىنە ەرىكسىز قىنجىلاسىڭ. ءيا، اباي عۇلاما ايتپاقشى، مولشەرىنەن اسقان قاي نارسەنىڭ دە ء"يسى" شىعادى. سونداي ء"يىستىڭ" ءبىرى... ءجا، ءبارىن رەتىمەن ايتايىق. مەن ءوزىم قانشاما جىلداردان بەرى م. شاxانوۆپەن بىرگە كەلە جاتقان ۇزەڭگىلەس ءىنىسىنىڭ ءبىرىمىن. وسىنشاما جىلدار ارالىعىندا مۇxاڭا قاتىستى قانشاما تاريxي وقيعالار مەن بۇگىنگىدەي ورىستەگەن تالاي داۋ-دامايلى وقيعالارعا كۋا بولدىم. مۇxاڭا بيلىك تاراپىنان جاسالعان تەپەرىش ءوز الدىنا ءبىر بولەك اڭگىمە. سونىڭ ءبارى مۇxاڭنىڭ ءومىر جولىنا ءوز ءىزىن قالدىردى. جۇرەككە سالماق ءتۇستى. قايتا-قايتا وتا جاسالدى. سان رەت اجالمەن بەتپە-بەت كەلدى. سونىڭ ءبارىن سىرتتان كەلگەن جاۋ ەمەس، ءوزىمىز جاسادىق. راس، بىرقاتار داۋلاردىڭ ورىستەۋىنە مۇxاڭنىڭ ءوزى سەبەپكەر بولىپ جاتادى. سەبەپكەر بولعاندا "ايتۋعا بولمايتىن" كەي ماسەلەلەردى مۇxاڭ ءوز شىندىعى بيىگىندە كورسەتكىسى كەلەدى. سونداي ماسەلەلەر تالقىلانعان كەزدە مەن: "ول جەردە "مينا" بار، سوندىقتان ول ماسەلەنى قاۋزاماي-اق اينالىپ وتەيىك" دەسەم، مۇxاڭ "شىندىق ءبارىبىر العا شىعۋ كەرەك" دەپ ءوز دەگەنىنەن قايتپاي قويادى. الايدا سول العا شىققان شىندىقتار ءبىز ايتقانداي "مينالى ايماققا" اينالىپ، بىرىنەن كەيىن ءبىرى جارىلىس تاۋىپ جاتادى. وندايدا مۇxاڭ: "ەندى شىندىققا دا تۋرا قاراي المايتىن بەيشارا قالگە تۇستىك پە" دەپ، رەنجىپ جاتادى. سونداي مۇxاڭ جاريالاعان م. ماxاتاەۆقا قاتىستى شىندىق الەۋمەتتىك جەلى بەتىندە تاعى دا داۋعا ۇلاسىپ جاتىر. مۇxاڭ "وپپونەنتتەرى" بۇل جولى ەشتەڭەدەن دە تايىنبايتىندىقتارىن اڭعارتتى. مۇxاڭا جاعىلعان جالا مەن كۇيە كۇن سايىن ورىستەپ، بىرىنەن ءبىرى اسىپ تۇسۋدە. ايتىلعان بالاعات سوزدەردى قايتالاۋعا ءتىل جەتپەيدى. وۋ، اعايىن، جالپى وتىرىكتى دە قيسىنىن تاۋىپ ايتۋ كەرەك قوي. قازىر جاپتىم جالا قابىلدانا بەرەتىن 37-ءشى جىل ەمەس قوي. ءومىر بويى سسسر كگب-سىنان قۋدالاۋ كورگەن مۇxاڭدى سول سالا "سالپاڭقۇلاعى" دەۋ دە اقىلعا سىيمايتىن قياناتتىڭ ءبىرى. ابىروي بولعاندا وسى اڭگىمەنىڭ شىعۋىنا سەبەپكەر بولعان ت. تاشەنوۆ باۋىرىمىز اقىلعا كەلىپ، الەۋمەتتىك جەلى بەتىندە مۇxاڭنان كەشىرىم سۇرادى. بارىنەن بۇرىن نۇرلان ورازالين اتىمەن جاريالانعان فەيسبۋك پاراقشاسىندا م. شاxانوۆتى زامزاگۇل اتتى قارىنداسىمىزبەن كوڭىلدەس ەتىپ شىعارۋى، ءتىپتى بارلىق ادامي شەڭبەردەن اسىپ كەتتى. راس، قازىرگى كەزەڭدە ەشكىمنىڭ اۋزىنا قاقپاق قويا المايسىڭ. بىراق ادامگەرشىلىكتى بىلاي جيىپ قويعاننىڭ وزىندە جالانى دا قيسىنىن تاۋىپ ايتۋ كەرەك قوي. مۇxاڭا كۇيە جاعامىن دەپ ايرانداي ۇيىپ وتىرعان ءبىر شاڭىراقتىڭ شىرقىن بۇزعىسى كەلىپ وتىرعانداردىڭ بۇل ءىسىن ءتىپتى قاي تاسىلگە جاتقىزارىمىزدى بىلمەي وتىرمىز. مۇxاڭ جاستىق جەلەڭمەن ساۋىق-سايران قۇراتىن كەزەڭدى ارتتا قالدىرعان ادام. ونىڭ ۇستىنە ونداي توي-دۋماندى ومىردەن بويىن اۋلاق ۇستايتىنى ەشكىمگە قۇپيا ەمەس. اشىق ايتار بولساق، ونداي ويىن-ساۋىق ورتاسىندا جۇرۋگە قارجىلىق مۇمكىندىگى دە جوق. ونىڭ ۇستىنە 75 تە از جاس ەمەس. سونىڭ ءبارىن ەسەپكە الماي، "لوممەن ۇرۋ" ءادىسىن العا شىعارىپ، ءبىر وتباسى شاڭىراعىن ورتاعا تۇسىرۋگە ارەكەت جاساۋ، شەكتەن شىعۋدىڭ ناعىز سوراقى كورىنىسى. ونىڭ ۇستىنە مۇxاڭ قاسىندا جۇرگەندەر زامزاگۇل اۋباكىردى "شاxانوۆ وقۋلارىن" جۇرگىزىپ كەلە جاتقان ىسكەر قىز رەتىندە جاقسى بىلەدى. زامزاگۇلدىڭ كۇيەۋى باۋىرجانمەن دە ءسىز-بىزدىگىمىز بار. بارىنەن بۇرىن زامزاگۇل مۇxاڭنىڭ ۇيىندەگى قانشايىم جەڭگەمىزبەن دە اپالى-ءسىڭىلى رەتىندە ارالاسىپ تۇرادى. مىنا اڭگىمەدەن كەيىن ولار بەتىنە قاراۋعا وسى وسەكتى ورىستەتۋشىلەردەن بۇرىن ءبىز ۇيالىپ وتىرمىز. سوندىقتان شەكتەن شىقپايىق. بولماسا مۇڭكىگەن وسەك ءيىسى قولقانى جارىپ بارادى. ال سىزدەر تاراپىنداعى سونداي جەرلەردى ءبىز شۇقىلاي باستاساق، وندا... ءجا، وسەك-اياڭدى ورىستەتىپ مەيماناسى تاسىعان ادامدى وسى ۋاقىتقا دەيىن كورگەنىمىز جوق. سوندىقتان اقىلعا كەلەيىك. مۇxاڭ كوتەرگەن ماسەلەلەردى وركەنيەتتى ەلدەرگە ءتان، بولاشاعى بار ەل سياقتى تۇيسىنۋگە تىرىسايىق. بارىنەن بۇرىن مۇxاڭ تىزبەلەگەن ايتۋلى تۇلعالار پەندەلىگى ەشكىمگە دە قۇپيا ەمەس. ءبارىمىزدىڭ ەستىپ جۇرگەن اڭگىمەمىز. م. شاxانوۆ تەك سول ءبىز وت باسى، وشاق قاسىندا كۇڭكىلدەپ ايتىپ جۇرگەن ماسەلەنى اشىق جاريالادى. سوندىقتان كىمگە دە بولسىن جاقىن جەردەن جاۋ ىزدەۋدىڭ ەشقانداي دا قاجەتى جوق. ال سول ءبارىمىز بىلەتىن شىندىقتى ەرتەڭگى كۇنگە وسى جابۋلى قازان قالپىندا بۇركەپ جەتكىزگەننەن نە ۇتامىز؟! سوندىقتان جەكە باسقا شۇيلىكپەي، ماسەلەنى وسى تۇرعىدا تارازىلاعان ءجون.
ءبىلال قۇديار،
فب-داعى پاراقشاسىنان
