سەگىزباي اتا مەيىرىمدى، جانى جايساڭ ادام بولعان. جاس شاعىندا جوقشىلىقتىڭ زاردابىن كوپ كورگەن. مال دەيتىن مالى دا جوق، نەبارى ەكى-ءۇش ەشكىسىمەن كۇندەرىن كورىپ، جان باققان. كەيدە ءتىپتى ىشەرگە اسى، كيەرگە كيىمدەرى دە بولماعان. وندايدا اتامىز بارعا-شۇكىرشىلىك، جوققا-سابىرلىق ساقتاعان... ءوزى جارىماي جۇرسە دە، اينالاسىنان كومەگىن اياماعان اتامىزدى ەل دە ەرەكشە سىيلاعان دەسەدى...
سول اتامىز، جاس كۇنىندە (28 شاماسىندا) كۇزدىڭ قىتىمىر ۋاقىتى بولسا كەرەك، ادەتىنشە باسىنا ەسكى بوركىن، ۇستىنە توزىعى جەتكەن شاپانىن ءىلىپ الىپ، ەكى ەشكىسىن تاۋدىڭ بوكتەرىندە جايىپ جۇرەدى. اراسىندا «كوزىمنىڭ قاراسى» ءانىن ناقىشىنا كەلتىرىپ شىرقاماسا دا، اۋەندەتىپ قويادى... كەنەت الىستان «باۋىرىم» دەگەن داۋىس ەستىلگەندەي بولادى. بىراق كەڭ دالادا وزىنەن باسقا ءتىرى جان بالاسى جوق. شالىس ەستىگەن بولارمىن دەپ، ءمان بەرمەي، اندەتىپ جۇرە بەرەدى. ءبىر كەزدە يىعىنان بىرەۋ تۇرتەدى. ارتىنا بۇرىلىپ قاراسا، استىندا اقبوز اتى بار، ساقالى كەۋدەسىن جاپقان قاريا ەكەن كەلىپ تۇرعان. اتامىز تاڭىرقاپ قالادى. سوندا الگى قاريا اتامىزعا قاراپ:
- بالام، مەنىڭ ءتىسىم جوق. ۇيىڭە قوناق ەتىپ، تاماق بەرەسىڭ بە؟
- ارينە، اتا! قوناقجاي دەيتىن حالىقپىز عوي!
- مىنا اتىما دا ءشوپ بەرە الاسىڭ با؟
- قام جەمەڭىز! اتقا دا ءشوپ تابىلادى.
وسىلاي اتامىز قاريانى كىشكەنتاي عانا ءتورت بولمەدەن قۇرالعان ۇيىنە ەرتىپ كەلەدى. بوساعادان اتتاي تۇسە، كۇتىپ وتىرعان كەلىنشەگىنە «قاليما، قۇرمەتتى قوناعىمىز بار. تەزدەتىپ تاماق ازىرلەپ جىبەر!» دەپ ىشكە كىرىپ، قارياعا توردەن ورىن ۇسىنادى. وسىندايدا الىستان كەلگەن سىيلى قوناققا دەپ اساتىن ءبىر اسىم ەتى دە جوق ەدى. كەلىنشەگى ۇندى مايعا قۋىرىپ بىلامىق جاساپ بەرەدى. بىلاماقتى ءسۇيسىنىپ جەگەن قاريا «بالام، ەندى اتىما دا ءشوپ بەرىپ، قارايلاپ قوي» دەيدى. ءسويتىپ ورنىنان تۇرگەلىپ «مەن ەندى جولعا شىعايىن، مىنا اتىمدى ساعان قالدىرامىن. التى ايدان كەيىن كەلەمىن. ەگەر قايتىپ ورالماسام، اتتى سويىپ ال، نەمەسە ساتىپ، ودان تۇسكەن قارجىنى قاجەتىڭە جۇمسا» دەپ ءجۇرىپ كەتەدى...
ارادا التى-جەتى اي وتەدى. بىراق، قاريا سول كەتكەننەن قايتىپ كورىنبەدى. اتامىز ەندىگى جەردە اتتى سويىپ، جارتى بولىگىن ساتىپ، قالعانىن يگىلىگىنە پايدالانادى. مىنە، وسىدان كەيىن اتامىزدىڭ مالىنىڭ سانى ارتىپ، كۇننەن كۇنگە باي تۇسەدى. سوندا و باستا اتامىزعا كەزىككەن قاريا تەگىن ادام ەمەس، «قىرىقتىڭ ءبىرى-قىدىر» دەمەكشى «قىدىر اتا» ەكەن. «مۇنداي باق ەكىنىڭ ءبىرىنىڭ باسىنا قونا بەرمەيدى. جاراتۋشى يەم اتامىزدىڭ پەيىلىنە قاراي جىبەرگەن» دەگەن ەكەن ەستىگەن جۇرت. سودان باستاپ اتامىزدى «قىدىر قونعان سەگىزباي» دەپ كەتكەن...
كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ەڭ ءبىر سۇرقيا تۇسى ەدى. قازاقتار اراسىنان باي شىقسا، مەملەكەت سول وتباسىن تۇگەلدەي جەر اۋدارتىپ جىبەرەتىن. ال، مال-مۇلكى تاركىلەنە باستايدى. بۇل ۋاقىتتا مىڭعىرىپ باي بولعان، اۋقاتتى ادامداردىڭ قاتارىنان ورىن العان اتامىز وسى قۇرىققا ىلىنگەن بولاتىن. اتامىزدىڭ بايلىعى شولاق بەلسەندىلەردىڭ قۇلاعىنا جەتىپ، «تاشكەنتكە جەر اۋدارىلسىن» دەگەن ۇكىم شىعادى. اتامىز ونى ەستىگەن بويدا دەرەۋ مالىن ساتىپ، ودان تۇسكەن قارجىسىن تسەلوفان قالتامەن وراپ، كۇبىنىڭ ىشىنە سالىپ، بەتىن ەشكىنىڭ مايىمەن بۇركەپ قويادى. قالعان جيعان-تەرگەن قاراجاتىن جاستىقتىڭ اراسىنا تىعىپ، سىرتىن ەسكى-قۇسقى شۇبەرەكپەن جاماپ، كوكتەپ تاستايدى...
ءۇيىنىڭ بۇرىش-بۇرىشىن تىمىسكىلەگەن ساقشىلار ءوز جۇمىستارىنا كىرىسىپ كەتكەن. اتامىز كۇبىنىڭ ىشىندەگى مايدى كورسەتىپ «مىنا ازعانتاي عانا مايدى بالالارىم جول ۇستىندە ازىق قىلار. كۇبىنى وزىمىزبەن اكەتۋگە رۇقسات ەت» دەپ ساقشىلارعا قارايدى. مۇرنىن تىرجيتىپ، قاتال كەيىپ تانىتقان مەملەكەت جاعىمپازدارى «الساڭ ال! مۇنىڭ بىزگە قاجەتى دە جوق. توزىعى جەتكەن جاستىعىڭدى قوسا ال!» دەپ جاستىقتى اتاما قاراي لاقتىرىپ جىبەرەدى. اتامىزدىڭ كوزدەگەنى دە وسى ەدى. وسىلاي سەگىزباي اتام تاشكەنتكە جەر اۋدارىلىپ كەتە باردى... انامنىڭ ايتۋىنشا، اتام تاشكەنتتە از عانا قاراجاتىن مالعا ايىرباستاپ، مال باسىن كوبەيتىپ، قايتادان اياعىنان تىك تۇرىپ، شالقىپ عۇمىر كەشكەن... كەيىن اقتالىپ، قايتا ەلىنە ورالادى. بىراق رەسمي تۇردە «اقتالدى» دەگەن شەشىم بەرتىن كەلە قابىلدانعان.
اتام ەلگە ورالعان سوڭ، تىرشىلىگى جالعاسا بەرەدى. ادەتتەگىدەي، مالىن اقشاعا ايىرباستاۋ ماقساتىندا بازارعا ساتۋشىلارعا وتكىزەتىن. كەيبىر كەزدە الۋشى تاراپ قاراجاتتان قينالىپ تۇرعان ساتتە اتامىز «ءبىر كەلگەندە الارمىن» دەپ تەگىن بەرىپ كەتەدى ەكەن...
بۇكىل سانالى ءومىرىن حالقىنا جاقسىلىق جاساۋمەن وتكىزگەن اتام، ۋاقىتى جەتىپ، سەكسەننەن اسقان شاعىندا دۇنيەدەن وتەدى. قازاسىن ەستىگەن قايمانا قازاق ەگىلىپ، ەتەگىن جاسقا تولتىرىپ قيماستىقپەن قوشتاسقان....
نازىك تۇرتاي،
