اقىن مەن اجال
پوەما
(ساكەننىڭ سوڭعى ساتتەرى)
I تاراۋ. تايتالاس
تاعى تاپ بوپ تاعدىرى ءبىر كەسىرگە،
اقىن جاتىر الماتى تۇرمەسىندە.
كەشە جۇرتتى تاڭىردەي تابىندىرسا
بۇگىن ءوزى كىرىپتار كۇن كەشۋدە.
اينالدى ما شىنىمەن كۇن بەسىنگە؟
جاناشىر جوق،
جاقىن جوق تىلدەسۋگە.
قالىڭ ەلدىڭ قامقورى سەكىلدەنىپ
تۇرۋشى ەدى ۇكىمەت مىنبەسىندە.
باسقا ولەندەر ساڭقىلداپ جىر كەشىندە،
دۇبىرلەيدى استانا ىرگەسىندە.
بىلەگىندە شىلدىرلاپ تەمىر كىسەن،
اقىن جاتىر الماتى تۇرمەسىندە.
تۇرمەدەگى تۇندەردىڭ ۇزاعى انىق،
ماڭايىنان ەندى ونىڭ ۇزامالىق.
كەيدە ءتوزىم تاۋسىلسا،
تاس تۇرمەنىڭ
تەپكiلەيدi ەسىگىن ىزالانىپ،
ءمىز باقپايدى تۇرمەنىن تاس قامالى،
جوق اكىننىڭ جاسايتىن باسقا امالى.
تەرگەۋشىمەن اقىنىن تايتالاسى
ءتۇن ورتاسى اۋعاندا باستالادى.
— ەسىمىن كىم؟
— ساكەنى سەيفوللانىڭ
— كاسىبىڭ كىم؟
— اقىن بوپ وي تولعادىم.
توڭكەرىستىڭ داۋىلپاز جىرشىسى ەدىم،
كۇن كورىستىڭ ولەڭىن ايتا المادىم...
— توقتات ءسوزدى!
جاۋاپ بەر تەك سۇراققا!
سەن كوسەمدى بايلايمىن دەپسىڭ وققا
تروتسكيزم توبنا قاشان كىردىڭ؟
ايت شىنىڭدى!
شىدامدى كەپ سىناتپا!
ەندى قالعان عۇمىرىن قىسقا مۇلدەم،
تالماۋ جەردەن تاپجىلماي ۇستادىم مەن،
نەگە سونشا وشىكتىڭ ۇلى ادامعا —
كەگىڭ بار ما الماعان ستاليننەن؟!
— تارت ءتىلىڭدى، ەي جولداس!
ارانداتپا!
عايباتىڭدى بەتالدى بورانداتپا!
بەتىڭدەگى بۇلك ەتپەي ءبىر تامىرىڭ
ۇيالساڭشى تەلۋگە ارامدى اققا!
مەن كادىمگى بولشەۆيك سەيفۋللينمىن،
توڭكەرىسىم – ءتاڭىرىم دەيتىن ۇلمىن،
— بىلشىلداما! ءتاڭىرىم - تروتسكي دەپ
باستالاتىن جوق پا ەدى كەي تۋىندىڭ!
— الدانعان دا،
اقىنعا ولگەن دە ءبىر،
تىلەگىنە ادامنىڭ كونگەن بە ءومىر.
تروتسكي ول كەزدە كوسەم ەدى،
كىنالى مە كوسەمگە سەنگەن كوڭىل؟!
— كوسەم بولسا ول ساعان بولعان كوسەم،
ادال بولساڭ ازباس ەڭ،
الدانباس ەڭ.
اماندىعىن تiلەدiڭ الاياقتىڭ،
مىنە، قولدا كىتابىڭ - جالعان دەسەڭ...
«ارىستان ءداۋىتۇلى تروتسكي»...
قايتىپ ول دا قاقپانعا تۇرار تۇسپەي!
تروتسكيدى الداي ساپ، قازاق جەرىن
ساتىپ ءجۇردiڭ جاپونعا بىراق ىشتەي.
— نە دەپ تۇرسىڭ؟
نە دەدىڭ، اقىماعىم؟
تاۋار ما ەكەن تۋعان جەر ساتىلاتىن؟
كىسەندەۋلى اقىننىڭ كەسكىن-كەيپى
ارىستانعا ۇقسايدى اتىلاتىن.
— ءجا، بۇل ءسوزدى ازىرشە دوعارايىق،
ءبىر بۇل ەمەس مويىنعا تاعار ايىپ.
بىلتىر كوكتەم،
دەكادا كۇندەرىندە
ماسكەۋدەگى جايىڭا ورالايىق.
قۇپياڭدى ءوزىڭ-اق اشاسىن با،
جوق بۇدان دا جالتارىپ قاشاسىڭبا؟
ءوزىڭ ايتشى —
بولدىڭ با، بولمادىڭ با؟
گالينا سەرەبرياكوۆانىڭ دaچaسىندا؟
— قايدان ءبىلدىڭ ول كەشتىڭ قۇپياسىن؟
باردىق،
كوردىم گاليانىڭ ىقىلاسىن...
— تروتسكيزم ۇياسىن جايلاپ شىقساڭ،
ەندى قالاي ايىپتان قۇتىلاسىڭ؟!
— ءاي باتىرىم، اپتىقپا،
قۇر دەمىكپە،
ايتىپ كەتكەن كوميسسار جۇرگەنوۆكە...
— جۇرگەنوۆتى بىرگە الا كەتەمىسىڭ؟
سەيفۋللين مەن جۇرگەنوۆ ءبىر دەلىك پە؟
— ساداعا كەت سەن مۇندار تەمىربەكتەن!
— زيانكەستىڭ تالايىن مەن ىندەتكەم.
ول دا مەنىڭ ءتۇسىپ تۇر تۇزاعىما،
تەمىربەگىڭ نەمەنە تەمىر دەپ پەڭ!
جاۋ جۇرەگىنىن بىلەدى جۇرت ىرگەدە،
جەتكىزبەدى ول سەن جايلى بىلتىر نەگە؟
سونىڭ ءوزى جەتەدى جۇرگەنوۆتى
اكەپ تىعا سالۋعا بۇل تۇرمەگە!
ءجا، وزىڭە كەلەيىك، ولەرمەنىم،
باسىلادى قازىر-اق ەلەرگەنىڭ.
گالينا مەن كۇيەۋى داچاسىندا،
مويىندارسىڭ جاسىرىن نە بەرگەنىن!
— انىقتالار – ءجون كىمدە،
بۇرىس كىمدە.
گالينانى بۇل جەرگە كىرىستىرمە.
پەيىلىمنىڭ بەلگىسى دەپ بەرگەنى
ۇستەلىمنىڭ ءالى دە تۇر ۇستىندە.
جاۋ قىلا ءبىل ساكەندى.
جات كىلا ءبىل.
دەپ بەرىلگەن ساعان دا قاتتى ما ءامىر.
گالينانىڭ سىيلاعان ەسكەرتكىشى —
ءتاج-ماھالدىڭ ءمۇسىنى اق مرامور!
— وتىرىككە ەكەنسىڭ ۇستا مۇلدە!
قىرىق رەت قۇبىلما قىسقا كۇندە
ءمۇسىن ەمەس
جاسىرىن بومبا بەرگەن
جاساۋ ءۇشىن قاستاندىق ستالينگە!
— يت ەكەنسىڭ، وڭباعان، ەكى اياقتى!
جورگەگىندە ۇمىتقان ۇيات-اياتتى!
— ءتىلىڭدى تارت دەپ ەدىم،
تىڭدامادىڭ.
ءما، ەندەشە، سول يتتەن جە تاياقتى!
جاقسىلىقتان جاۋىزدىق نە عىپ كۇشتى—
جەندەت دۇلەي اشۋىن تانىتتى ىشكى.
زىلدەي اۋىر جۇدىرىك،
سەيفۋلليننىڭ
اپپاق كۇرەك تىستەرىن قاعىپ ءتۇستى.
ادiلەتتەن ابiلەت نە عىپ كۇشتى؟!
بايلاۋلى اقىن گۇرس ەتىپ تالىپ ءتۇستى.
كەرزى ەتىكتىڭ كۇرزىدەي تەپكىسىنەن
سەيفۋلليننىڭ ءبىر كوزى اعىپ ءتۇستى!
II تاراۋ. سول ءبىر كەش
قينالدى-اۋ،
قول ۇشىڭدى بەر، اناسى،
باسىنا جاستىق بولشى.
ور،
اباسى.
قان-قان بوپ تاس ەدەندە جاتىر مىنە
كەشەگى سوۆناركومنىڭ توراعاسى.
باسىنا ۆاگون-تۇرمە سالعاندا ازاپ،
كۇندەردى كۇتىپ ەك-اۋ الدان عاجاپ.
كەڭەستىڭ جاۋى اتانىپ جاتىر ەندى
لەنيننىڭ قولىن قىسىپ العان قازاق!
«...بۇدان دا ارتىق ەدى-اۋ ولتىرگەنىڭ،
تەزىرەك اجالىمدى كەلتىر مەنىڭ.
كولچاكتىڭ تۇرمەسىنەن امان شىعىپ
كەڭەستىڭ تۇرمەسىندە مەرتىلگەنىم!»
ءوڭ مەن ءتۇس اراسىندا ساكەن جاتىر
قۋىقتاي بولمەسىندە سول تۇرمەنىڭ.
قان-جوسا،
ءورىم-ءورىم جالاڭاش ءتان،
كولكىلدەپ تۇلا بويىن جارا باسقان.
سىقسيعان تەمىر تورلى تەرەزەدەن،
تاعى دا كۇرەڭىتىپ قارادى اسپان.
سۇپ-سۋىق تاس ەدەنگە تامىپ جاتتى
كوز جاسى ىستىق قانمەن ارالاسقان...
ساكەنىم، جىلاماشى، جۇدەمەشى،
باسىڭدى ءبىر كوتەرشى، تۇرەگەلشى.
تار جول مەن تايعاق كەشۋ تانسىق پا ەدى.
تاعدىردىڭ تاپ بولعان بۇل ءبىر ەگەسى.
ساكەنىم ءتىل قاتپايدى،
كوز الدىمدا
ءومىردىڭ ۇمىتپاس ءبىر تۇر ەلەسى.
دۇنيە-اي، قايدان باردى سول داچاعا،
سالەمىڭ جەتەر ەدى-اۋ جولداسا دا.
كوڭىلىن گالينانىڭ قيماپ ەدى
سىرلاسىپ، سىيلاسقانى بولماسا دا.
دەگەنى «قايدان باردىم» بەكەر ەدى،
ءبارىن دە سول كەش ءۇشىن كوتەرەدى.
گالينا ءجۇر دەي قالسا
سەرى ساكەن
سول كەشكە ءجۇز قايتارا جەتەر ەدى!
بارمايدى،
بارعان ەمەس سەرىلىكپەن
سەرگەلدەڭ سەزىمنەن سەن جەڭىلىپ پە ەڭ!
دوستاردىڭ كوڭىلى ەدى-اۋ سەنى توسقان.
زيالى قاۋىم ەدى-اۋ سەنى كۇتكەن.
اراسىن ادامداردىڭ جالعار كۇشتىڭ،
اقىنداي قۇپياسىن اڭدار ما ەشكىم.
«ماركستىڭ جاستىق شاعىن» جازعان ايەل
كوزىندەي كورىندى عوي سول ماركستىڭ.
ءسوز قانداي،
سەزىم قانداي،
سەنىم قانداي،
كوز قانداي،
كورىك قانداي،
كوڭىل قانداي!
ءبىلىمنىڭ بۋىرقانعان بۇلاعىنان
سۋساساڭ — سىمىرە بەر دەمىندى الماي،
سۋساپ كەپ سiمiرگەن-ءدى سول كاۋساردان،
اپىر-اۋ، ەمەس پە دەپ الدامشى ارمان.
ەلىتكەن ەركىن جاندار اراسىندا
ەلەڭدەپ سەرى كوڭىل قونىراۋ شالعان.
العاۋسىز
بولماعان سوڭ ارتىندا الاڭ،
ساۋىقتان ساكەن سول ءتۇن تارتىنباعان.
اجارى اتقان تاڭداي ارۋ گاليا
اسىلدىڭ سىنىعىنداي جارقىلداعان.
ءان سالسا اشىپ تاستاپ كۇي ساندىقتى.
ارتىق پا عۇمىرىڭدى قيساڭ ءتىپتى.
تەڭىزدەي تولقىعانىن جاسىرا الماي
تەبىرەنىپ وقىپ بەرگەن «سىر ساندىقتى».
— ال دوستار، بولماس مۇنداي قاۋىشۋ كوپ،
ەستيمىز ەندى دالا داۋسىن، - دەپ،
قولقالاپ قويماعان سوڭ انگە باسقان
«مەن كەلەم تۇندەلەتىن تاۋ ىشىندە...»
سازىمەن سۇلۋ ءاننىڭ ناز اقتارعان
دوس تاۋىپ دارحان كوڭiل قازاقتاردان،
گالينا ەكى كوزىن بوتالاتىپ
سول انگە جىلاۋعا دا از-اق قالعان.
بۇل جەردە كوز بەن كوڭىل تىلدەسەدى،
تىلدەسەدى، ۇعىسىپ، ۇندەسەدى.
قاجىتقان شۋلى قالا تۇندە وسەگى
كوڭىلىڭ قىلاۋى جوق ءبىر كەش ەدى.
— جانداردى جاڭا تاپتىم دوستاسارعا،
سىزدەردى ۇمىتپاسپىن ەشقاشان دا!
ساكەنجان سەرىسى ەكەن ساحارانىن،
سىيلايمىن ءبىر ەسكەرتكىش قوشتاساردا —
دەپ ەدى سوندا گاليا تەبىرەنىپ: —
— قۇمار بوپ قالدىم، ساكەن، سەنى كورىپ.
گاريادان ءوزىڭ بۇرىن جولىققاندا
سوڭىننان كەتەر ەدىم ەلىنە ەرىپ!
ماعان دا ءبىر سۇلۋ ساز ارنارمىسىن،
دوستىقتى دارحان كوڭىل جالعارمىسىڭ.
ماحاببات بەسىگىندەي تاج-ماھالدىڭ
سىيلايمىن ەسكەرتكىشى ءمارمار ءمۇسىن!
ساكەنگە سۇلۋ جانار توككەندە نۇر،
تاسىنعان دارياداي كوكتەم-كوڭىل.
جاسىرماي ىقىلاسىن رياسىز
سۇيرىكتەي ساۋساقتاردان وبكەن جەڭىل:
— كوڭىلگە قۋانىشپەن تۇسىرگەن مۇڭ،
مەن ءسىزدى قيمايتىن ءبىر كىسىم دەرمiن.
مەيىربان ماحابباتتى تاج-ماھالداي
جىرىمنىڭ جاۋھارىمەن مۇسىندەرمiن! —
دەپ ساكەن ءبىر ۋاعدا بەرىپ قالعان،
ءبىر شابىت شالقىپ وتتاي ەرىكتى العان.
قۋانىپ قايتقان ساكەن قوناقۇيگە،
كوڭىلدى ەلەڭدەتىپ كورىكتى ارمان...
سول كەشتە كىنا بار دەپ كىم ويلاعان،
ساكەنىم قۇتىلار ما بۇل ايلادان،
ادالىن ارام دەگەن كىمدەر ەكەن،
تۇنىعىن كىمدەر ەكەن لايلاعان!
تۇرمەدە جاتىر اقىن تالىقسىعان،
مەن قالاي تاس زىنداننان الىپ شىعام!
بوزداسىن بوزالا ءتۇن،
كۇنىرەنسىن تاۋ.
جىلاسىن، جىلاسىن جىر،
قامىقسىن ءان...
ءىىى تاراۋ. تورىعۋ
كەشكىرىپ، اينالعاندا كۇن بەسىنگە،
ساكەننىڭ ەمىس-ەمىس كىردى ەسى دە.
ەسەڭگىرەپ وتىرىپ ازەر ۇكتى
جاتقانىن نكۆد تۇرمەسىندە.
ساكەندەي قول كوتەرگەن كىم سابيگە،
شىنىمەن تۇسكەنى مە مۇنشا كۇيگە.
ءزىپ-زىلدەي، زەڭگىگەن باس كوتەرتپەيدى
ميىنا سۇعىلعانداي مىڭ-سان ينە.
ءبىر سالماق قاراقۇسقا ءتۇسىپ اۋىر،
دىرىلدەپ-قالتىرايدى ءىشى-باۋىر.
توڭىرەك نەگە كۇڭگىرت، نەگە تۇنجىر،
ءوڭى مە، الدە جايسىز ءتۇسى مە بۇل؟!
قاناتتى كەشە ەدى عوي قومداعانىم،
تاۋقىمەت، تاعى مەن بە تاڭداعانىڭ؟
...سەلك ەتىپ،
ساكەن قولىن تارتىپ الدى
اڭداۋسىز سىيپاي بەرىپ وڭ قاباعىن.
Aرسىزى بار ەكەن-اۋ ازاردىڭ دا،
شوشىنباي نە بار دەيسىڭ جازار مۇندا:
قاباق دەپ سيپاعانى — قاباق ەمەس،
جارا تۇر شودىرايىپ كوز ورنىندا!
و، سۇمدىق!
ورالتا الماي ءتوزىمدى ويعا.
جارق ەتتى ءبىر قورقىنىش سەزىم بويدا
قىراننىڭ جانارىنداي جارقىراعان
قۇداي-اۋ، كوزىم قايدا؟ كوزىم كايدا؟!
كەتكەندەي قوپارىلىپ جۇرەك تۇسى،
ساكەننىڭ مۇپ-مۇزداي بوپ، ءدىر ەتتى ءىشى.
كونەكتەي ەرىندەرىن سيپاپ ەدى
قالىپتى وپىرىلىپ كۇرەك ءتىسى.
جيساڭ دا ءبارىن تۇگەل بورiكتەستiڭ،
Cاكەندەي تاپپاس ەدىڭ كورىكتى ەشكىم.
ارقاردىڭ كۇلجاسىنداي سىمباتىنا
ءسۇيسىنىپ كىم قاراماس، ەلiتپەس كىم.
ادامنىڭ ىشىندەگى ارىستانداي،
اقىلدىڭ حابارشىسى — قارىس ماڭداي.
اق ماڭداي ايدىنىمەن قاپ-قارا شاش
تولقيتىن جاڭا عانا تابىسقانداي.
كوكىرەك دومبىراداي كۇمبىر قاعىپ
كەپ ەدى-aۋ...
ەندى، مىنە، بۇل ءبىر عارىپ.
جەر باسىپ كىسىمىن دەپ جۇرەر مە ەكەن
ساكەننىڭ ساعىن سونشا سىندىرعان يت؟
بۇل ەمەس جولىققانى قىرسىق العاش،
نار ەدى —
ۇزىلسە دە، ءۇن شىعارماس.
قۇيىلدى اپ-اششى بوپ تاڭدايىنا
ساكەننىڭ ساۋ كوزىنەن ىرشىعان جاس.
جىگىتتىڭ جامپوزى ەدى، جايساڭى ەدى،
قان شىقپاس كەسىپ السا قايسار ەدى.
كوكەمنىڭ قامىققانىن قالاي بۇگەم
كۋا عىپ بۇل سۇمدىككا قويسا مەنى!
اعاتاي، اينالايىن، جىلاماشى،
ساۋعا دا سۇم تاعدىردان سۇراماشى!
قيانات قۇرباندىعى بولىپ ءوتۋ
قاشاننان اقىنداردىڭ سىباعاسى!
ساعان دا ەتەر دەيسىڭ كىم كەشىرىم،
تاعى دا تەربەتەيىن جىر بەسىگىن.
كۇن باتتى ساڭىلاۋدان ءبىر سىعالاپ،
ءتۇن ءوتتى تىرناي-تىرناي تۇرمە ەسىگىن.
بولا ما اسىققانمەن ءبىز اپتىعىپ،
تۇرمەنىڭ ۇزاق كۇنى، ۇزاق ءتۇنى:
اقىننىڭ جانaلعىشى جىلميىپ ءجۇر
مەرتىككەن مەرت قىرانعا تۇزاق كۇرىپ.
جەمى بوپ قاندالا مەن اش بۇرگەنىڭ،
ىشىندە ساكەن جاتىر تاس تۇرمەنىڭ.
تەسىكتەن باقىلايدى تەرگەۋشى كەپ
كۇتەردەي شۋ اساۋدىڭ باس بىلگەنىن.
جىلىنىپ جۇرەك قايتا ىسىماي ما،
قارمانىپ كايرات قىلار كۇشى قايدا؟!
«اھ» دەپ ءبىر كۇرسىنەدى اندا-ساندا
قايداعى-جايداعىلار ءتۇسىپ ويعا.
اقىننىڭ الاعىزىپ جۇرەك تۇسى،
كەلەدى الدە نەنى جىر ەتكىسى.
ساعىنعان سارىارقاسىن اۋزىنا السا،
كونبەيدى قوپارىلعان كۇرەك ءتىسى.
سوعان دا cەرى ساكەن ارلانادى،
ارلانىپ، قورلانباسقا بار ما امالى.
ىزىڭداپ كەتىك تىستەن كەمىس دىبىس
«زاراركا، زارارقا» دەپ زارلانادى.
سارىارقا، ساعىندىرعان ەركىندىگىم،
باسادى سەنەن باسقا ەرتىمدى كىم؟!
قاناتى قيىلعان ءبىر قۇس بولدىم-اۋ
سەن مەنىڭ شەرىمدى ءبىل، دەرتىمدى ۇعىن!
سەن بولىپ بار بەينەسى ەلەسىمنىڭ،
كولبەڭدەپ كوز الدىما كەلەسىڭ مىڭ.
باقىتىن تاپتىم دەپ ەم تۋعان ەلدىڭ
بايراعىن تىگىپ ساعان كەڭەسىمنىڭ.
كيەمە بالاۋشى ەدىم جىر كەشىندە،
تاعدىرىڭ تالايىمداي ءجۇردى ەسىمدە.
سەنىپ ەم سەنىڭ نۇرلى ەرتەڭىڭە
جاتسام دا كولچاك ءيتتىڭ تۇرمەسىندە.
ارمانداي اسۋلارعا اتتاندىرىپ
سەن مەنى جىبەرىپ ەڭ شاتتاندىرىپ،
كەشپەدى حاس جاۋلارىڭ، كەشىرمەدى
جولىما ءجۇر ەكەن-اۋ قاقپان قۇرىپ.
ۇلىڭ ەم ازابىڭدى ارقالاسقان.
باس تىگىپ دۇشپانىمەن بالتالاسقان.
قور ەتىپ قورقاۋلارعا قوياسىڭ با،
الساڭشى اراشالاپ تار قاپاستان!
يمانداي شىنىم وسى، يماناعىم،
بىلمەيمىن، ەندى كىمگە يلانامىن.
شوقتىعىن قيشى ماعان ءبىر شوقىڭنىڭ
بەكەرگە ەندى مەنى قيناماعىن...
قايداسىڭ، قاسيەتتى قاراشىلىك،
كوز جازىپ كالدىم، سەنەن دارا شىعىپ،
كوتەرە كەتشى مەنى! — دەيدى ساكەن
قاپاستىڭ قۇشاعىندا الاسۇرىپ.
ور، ابا، ءجۇرۋشى ەدىم دارا ساناپ،
الساڭشى قياناتتان اراشالاپ،
مەرتىككەن مەرت ۇلىڭدى تۇرا ما شىن
جەلiككەن جەندەتتەرى تاماشالاپ؟!
ومىردەن جوعالايىن وتپەي نالىپ،
قاتىگەزىڭ بولمايىن كەككە اينالىپ،
اقىن بولىپ تۋعانىم راس بولسا،
كيەم قايدا — يەمە كەتپەي مە الىپ؟
IV تاراۋ. سىنۋ.
تەرگەۋدەن قاجىسا دا تەكسەرۋدەن،
ءبىر ادىم اقيقاتتان جوق شەگىنگەن.
قورلىققا قايسار اقىن كونىپ باقتى
اينىماي كوڭىلدەگى بەك سەنىمنەن.
شىعارماي كامەرادان تىسقا مۇلدەم،
زورلىقتىڭ قۇرساۋىندا قىسقانىمەن،
—قاستاندىق ستالينگە ەتتىڭ، — دەسە،
—ساداعا كەت! — دەيدى، —ۇلى ستاليننەن!
— مويىندا!
—ولتىرسەڭ دە مويىندامان!
كولەڭكە بولعان ەمەس ويىمدا الاڭ!
كورەتىن قورلىعىنىڭ ەسەبى جوق،
سۇراق جوق وعان ءسىرا قويىلماعان.
جالا جوق وعان ءۇيىپ جابىلماعان،
كىنا جوق وعان قيىپ تاعىلماعان.
قاھارمان قايراتىڭنان اينالايىن
سىنباعان،
يىلمەگەن،
باعىنباعان!
— بار ەكەن جاپونمەنەن بايلانىسىڭ!
— ءسوز شىعىن سەندەي ارام حايۋان ءۇشىن!
—جاسىرىن ۇلتشىلدارمەن جالعاسقانسىڭ،
الاشتىڭ بەتكە شىعار قايماعىسىڭ!
— بولىنبەس بولشەۆيزم — ۇلتىم مەنىڭ،
اڭساعان تالاي عاسىر بۇل كۇندى ەلىم!
بارلىعى ادىلەتتىڭ راس بولسا،
قايتار-اق، جاۋىز، سەنەن ءبىر كۇن كەگىم!..
ەتپەدى دەمەسەڭ تەك جان ءتاسىلىم،
ساۋى جوق وكپە، باۋىر قولقاسىنىڭ.
قيناۋدىڭ بار امالىن قولدانادى،
بىلەدى ازاپتاۋدىڭ سان ءتاسىلىن.
قۇرىشىن جۇدىرىقتىڭ قاندىرعاندا،
سىلەيتىپ اقىندى ەستەن تاندىرعاندا،
سۇيرەتىپ اپارادى كامەراعا
نە پايدا ەسسىز-ءتۇسسىز جاندى ۇرعاندا.
— ەندىگى بەزەرۋىڭ دالباسالىق!
كەڭەسپەن بولام دەسەڭ جولداس انىق،
مويىندا—ماسكەۋدەگى قاسكۇنەمدەر
بەرگەنىن قويىنىڭا بومبا سالىپ!
ازاپتان قۇتىلاسىڭ مويىنداساڭ،
ءبارىبىر سەنىڭ ارام ويىڭدى اشام.
بىلمەيدى جان بالاسى ولگەنىڭدى،
قاجەتسىز قاسارۋدان تايىنباساڭ!
—اتاڭنىڭ كورى! — دەيدى بار جاۋابى،
جەندەتتىڭ قاباعىنان قار جاۋادى.
«يەرمىن ەمەندى دە» دەگەن ەدى،
ورنىنا كەلەر ەمەس بولجامى ءالى.
ءبىر كۇنى جانaلعىشى ارسىز كۇلىپ،
دەپ قالدى.
— سەن مىنانى الشى ءبىلىپ،
سىبايلاس وزىڭمەنەن بولىپ كەلگەن
اتىلدى مايلين... جانە جانسۇگىروۆ!
يلانباي سۋىق سوزگە العاش سانا،
كۇدىكتىڭ شىلاۋىنا جارماسسا دا.
سەنبەسكە لاجى جوق. مىنانداي سۇم
تايىنباس اتپاق تۇگىل، دارعا اسسا دا!
ماقساتىن ورىندادى توسىن امال،
ءمارت ەدى جاۋعا قاتال، دوسىنا ادال.
تۇرشىكتى تۇلعاسىمەن شوشىنا بار،
سىندىرىپ كەتتى ساعىن ءور اقىننىڭ
توبەدەن جاي تۇسكەندەي وسى حابار!
جاسىتپاي تاعدىردىڭ دا تەپكىسى نىق.
ءبارىن دە وتكiشi عوي دەپ ءتۇسىنىپ،
توزۋگە تالاي سىنعا ءازىر ەدى.
ءۇمىتىڭ ءالسىز ءجىبى كەتتى ءۇزىلىپ،
سەنىمنىڭ بايتەرەگى كەتتى سىنىپ!
جالانى جان تۇرشىگەر مويىنعا الماي
ءجۇر ەدى.
ەندى بۇل دا تويىنعانداي،
ءتۇڭىلدى تىرشىلىكتەن ساكەن مۇلدەم،
ءومىردىڭ ماعىناسى جويىلعانداي،
سەزبەيدى ۇرعانىن دا، سوققانىن دا،
تۇششى ەتكە اششى تاياق باتقانىن دا.
Aشۋ دا، ىزاسى دا عايىپ بولىپ،
لاپ ەتىپ تۇتانبايدى وت قانىندا.
وي ءوشتى.
سانا ءسوندى.
ءتىل بايلاندى.
تىرشىلىك قارا تۇنەك تۇنگە اينالدى.
سۋىنىپ ىستىق جۇرەك، ۇلكەن ءومىر
ساپارىن ۇزۋگە ەندى ىڭعايلاندى.
ەسىرىك حال ۇستىندە قاي قاعازعا
نە ءۇشىن دەپ قول قويعانىن بىلمەي قالدى...
شىعاردى ءوز ۇكىمىن ەسىل اعا،
جەندەتكە كەرەگى دە وسى عانا.
تالىقسىپ جاتقان اقىن بىلگەن دە جوق
گالياعا جىبەرگەنىن نە سىباعا...
V تاراۋ. گالينانىڭ قارعىسى
وقۋشىم، ەمەۋرىندى ۇقتىڭ با الگى؟
دەسە دە ءبىر ادىلەت كۇتتىم ماڭگى
زايىبى تروتسكيستىڭ بولعاننان سوڭ
ماسكەۋدە گالينا دا تۇتقىندالدى.
جازىقسىز ءبىر جان ەدى جولى تايعاق،
كىناسىز كىنالى ەتتى ونى عايبات.
جابىلعان جالالارعا قوسىلدى كەپ
ساكەننىڭ «كۋالىگى» بولىپ ايعاق...
شىداسىن كوزدىڭ جاسىن توكپەي نە عىپ،
سەنiمi دوسقا دەگەن كەككە اينالىپ،
تاعدىردىڭ تالكەگى مە — ساكەن تۋعان
قازاقتىڭ دالاسىنا كەتتى ايدالىپ!
ناقاقتان كۇيىپ دوستىڭ جالاسىنا،
ءبىر نالا قوسىلعاندا نالاسىنا.
ەسىنەن شىقپاي كويدى ساكەن مۇلدە
كەلگەن سوڭ قازاقستان دالاسىنا.
«قاي كۇنى،
كەز بولىپ ەڭ قايدان ماعان،
اقىن دەپ قۋانىپ ەم جايرانداعان.
بىلعادىڭ تۇنىعىمدى لايلانباعان.
جاۋ بولدىڭ قىزىعىمدى ويرانداعان.
جاقىندىق بەلگىلەرىن جولداعاندا،
جانارىڭ جارقىلداعان الداعان با؟
جاقسىنى توپ ىشىنەن تانىماسا
جۇرەكتىڭ كەرەگىنە وندا ادامعا!؟
جاقسىنىڭ جاقىندىعىن كىم تىلەمەس،
كوڭىلدە ءجۇرىپ ەدى-اۋ كۇلكىڭ ەلەس.
اقىننان ايار شىقسا...
جوق سەنبەيمىن...
سەنبەيمىن...
سەنبەۋ بىراق مۇمكىن ەمەس!
كىم ماعان بەرەر ەدى ءتۇسىندىرىپ،
ەركىمدى بيلەي الماي مىسام قۇرىپ،
قوشتاسىپ كەتىپ بارا جاتقانىندا –
سوڭىنان ءۇش توقتاپ ەم، ءۇش ۇمتىلىپ.
كوز قانداي،
كورىك قانداي،
داۋسىڭ قانداي،
ءتوزىمىم بولىپ ەدى-اۋ تاۋسىلعانداي.
مۇڭايعان كەزدەرىمدە سەنى ويلاۋشى ەم،
كۇمبىرلەپ كۇلاعىمنان داۋسىڭ كالماي.
ءسوز قانداي،
سەنىم قانداي،
سەزىم قانداي،
ءسۇيسىنىپ كاراپ ەم-اۋ كوزىمدى الماي،
جۇگىرىپ تالاي باردىم مەن ەسىككە
الايدا قوڭىراۋ شالعان ءوزىڭ بولماي!
كەلەمىن دەگەنىندەي «قوش» دەگەنىڭ،
مازامدى الدىڭ تالاي كەشتە مەنىڭ،
كەلدىڭ-اۋ،
كەلدىڭ بىراق تاجالىم بوپ،
اجالىم بولعانى ما دوس دەگەنىم؟!
جاۋاپسىز سۇراق بولدى-اۋ بۇل دالباسا،
تانىماي قالعانىم عوي تۇلعاڭدى اسا.
قاپىسىز تانىر ەم-اۋ، قاسىمدا ەگەر
ءبىر-اق ءتۇن بولعانىندا... تىم بولماسا!
بولماق ەم شىن تىلەكتەس شاپاعاتشىن،
قاسىرەت ەندى سەن قاتالاتسىن.
Taج-Mahaل ءوزiم بەرگەن تۇنشىقتىرىپ،
ماحاببات بەسىگىنىڭ كاھارى اتسىن!
سىرتىمەن جىلتىراعان مۇندار-ءمۇسىن،
ءالى دە تالاي جەردى بىلعارمىسىڭ.
كوڭىلدىڭ كەپيەتى ۇرسىن سەنى،
الىسقا جىبەرمەسىن بۇل قارعىسىم»!
VI تاراۋ. سوڭعى ءسوز
ء—بارىن دە قۇلاق ەستىپ، كوزىڭ كوردى،
اقىرعى ارىلاتىن كەزىڭ كەلدى.
ۇشتىكتىڭ القاسىنا نە ايتاسىڭ؟
سەيفۋللين!
سويلە سوڭعى ءسوزىندى ەندى!
سوڭعى ءسوز،
سوڭعى لەبىز.
ءسوز اقىرعى.
ادالداپ الار جەرىڭ ءوز اتىڭدى.
اقيقات بىرەۋ عانا ءتۇپ-تۇبىندە،
بولعانمەن كەسىم-قيلى، جازا -ءتۇرلى.
سوڭعى ءسوز، بولار سەنى كىمگە ارناسام،
جوعالماي جەتەرمىسىن جىلدارعا سان؟
كەلەشەك كۇندەرىمە ءسوز ايتار ەم،
كىم ءبىلسىن، شىندىعىمدى تىڭدار قاشان!
كۋا جوق ار-يماننان باسقا مەندە،
كىم ءبىلسىن، قارابەت بوپ بوسقا ولەم بە.
زىركىلدەپ تۇرىپ الدى بۇل زامانا
ءۇيىرىپ قارا بۇلتىن تاس توبەمدە.
تۇنەرسە كوڭىلدە ءتۇن، ويدا تۇمان،
قور بولعان عازيز باستى قايدا تىعام؟
ادىلەت! ارشالاپ الارمىسىڭ
داۋاسىز دۇشپان ءيتتىڭ عايباتىنان!!
ايانىم، ۇياداعى بالا بۇركىت،
اكەڭنەن حابار كۇتپە الابۇرتىپ.
تۇتىككەن تۇنەك جىلدار اراسىندا
مۇنارعان كەلبەتىمە قاراما ۇركىپ.
جابىعىپ جۇرەرمىسىڭ جولعا قاراپ،
يمەنبەي بيىكتەرگە قومدا قانات.
جەتپەدىك سىر شەرتىسەر ءبىر قاراعا،
جۇمباعىم جۇرەگىڭە بولدى امانات.
بىلمەسسىڭ تالدىرعانىن توپشىمدى كىم،
وزىممەن كەتەر بىرگە كوپ شىندىعىم.
ايتەۋىر ارىم تازا جۇرت الدىندا،
جاسىرعان جاماعاتتان جوق سۇمدىعىم!
بارىنە بولىپ تۇرمىن كونگەن ادام،
جەتەر مە، ۇلىم، ساعان مەندەگى الاڭ.
سەنسەڭ دە سەن عايباتقا، تۋعان جەرىن
ساۋداعا سالدى دەسە، سەنبە بالام!
عايىپتىڭ ءمىنىپ تۇرمىن كەمەسىنە،
كەلەشەك تۇسەم بە ەكەن ەل ەسىنە.
قاستاندىق ەتتى دەسە، سەنبە، بالام،
ورناتقان ءوزىم قولدان كەڭەسىمە!..
جولىندا قالسام ۋاقىت مەن كوشىنىڭ
جۇمباق بوپ جەتەر بالكىم ەلگە سىرىم.
اكەڭنىڭ شالىس باسقان قادامى ءۇشىن
سۇراۋىڭ كەرەك، قارعام، سەن كەشىرىم.
دارمەنسىز اكەڭ بەينە مەرتىلگەن كۇس،
بولساڭشى ازابىم از، دەرتىم كەمىس.
جىعىلىپ اياعىنا جەتكىزە گور —
قيانات ءىس بولعانىن ەركىمنەن تىس.
بولماسىن جارىم قاپا دوسىم الاڭ،
اجالدى قايمىقپاي-اق توسىپ الام.
اكەڭنىڭ اماناتىن شىعارما ەستەن –
اقىرعى ءسوزىم، مىنە، وسى، بالام!
VII تاراۋ. اقىن مەن اجال
اجالدى ايتىپ كەلگەن كىدىرتىپ كوپ
بوگەلدى ءبىر بايقۇس جان كىبىرتىكتەپ.
الدىندا تەرگەۋشىنىڭ كۇمىلجىدى
بەتىنە كەلمەسە دە بۇرىن تىكتەپ:
—سەيفۋللين اقىن شىعار مۇمكىن ۇلى؟
جەر-كوكتى شوشىتپاي ما مىلتىق ءۇنى؟..
—ۇشتىكتىڭ ۇكىمىنە كىدىرىس جوق.
اتىلسىن!— دەپ بۇيىردى نكۆد
— اتىلسىن!
كىم شىعارىپ جاتقان بۇلىك؟
—كىم ۇشتىك ۇكىمىنە تاققان كۇدىك؟!
— اتىلسىن!
— تەز اتىلسىن!
جىبەرىڭدەر.
تەزىرەك اقىرەتكە اتتاندىرىپ!—
دەپ جەندەت بۇيرىق بەردى قاتۋلانىپ،
وشتىگى بار ما دەرسىن اقىندا انىق
سول كۇنى تاڭ الدىندا سەيفۋلليندى
شىعاردى تاس تۇرمەدەن اتۋعا الىپ.
بورالداي.
بورالداي ساي.
بورالداي بەل.
بەيساۋات بورالدايعا بارا المايدى ەل.
الدىندا ۇڭىرەيىپ قارا مىلتىق.
ارتىندا اشادى اۋزىن ارانداي كور.
اقپاننىڭ الاكوبەڭ جيىرما بەسى،
القىنىپ اقتۇتەكتىڭ قىردا كوشى.
اقىننىن جانارىندا اقىرعى رەت
اعارىپ الماتىنىڭ تۇردى ەلەسى.
اعىتىپ الاي-دۇلەي بوران ءانىن،
تاۋىستى تابيعات تا بار امالىن.
اقىننىڭ اياعىنا لاقتىرادى.
تۇيدەكتەپ اپپاق قاردىڭ ورامالىن.
اپىر-اي، راس پا دەپ وسىلارى،
جەل بايعۇس ءىشىن تارتىپ شوشىنادى.
شىداماي كوكتi كوزدىڭ نازارىنا
الاتاۋ بەتىن بۇلتپەن جاسىرادى.
بورالداي.
بورالداي ساي.
بورالداي بەل.
باسىنا بورالدايدىڭ بارا المايدى ەل.
الدىندا ۇڭىرەيىپ قارا مىلتىق،
ارتىندا اشادى اۋزىن ارانداي كور.
سەيفۋللين سەزبەيتىندەي ەشتەڭەنى،
قورلىقتان السىن وزگە ەسكە نەنى.
كوپ مىلتىق قارسى الدىنان گۇرس ەتكەندە
تۋعان ەل، تىم بولماسا «قوش» دەمەدى!
سىنبادى.
يىلمەدى.
قوشتاسپادى.
تىستەنىپ الماتىعا كوز تاستادى،
الاتاۋ تاس-تالقان بوپ قيرادى دا،
جالت ەتىپ جارىق دۇنيە ءوشتى اسپانى.
سوڭعى ءسات.
سوڭعى مينۋت.
سوڭعى ساعات.
مەزگىلدى كەرەگى جوق ەندى ساناپ،
جۇمىر جەر اينالۋىن دوعاردى دا،
كۇن ءسوندى.
جارىق ءوشتى.
ءولدى ساعات!
ءولدى.
ءوشتى.
كەرەگى نە ەندى ايالداپ،
قايتايىن الماتىعا مەن دە اياڭداپ
بورالداي باۋىرىنداعى بۇل سۇمدىقتى
جەتكىزسىن جاميعاتقا جەل بايانداپ.
جەل ايتسىن اجالمەنەن ارباسقانىن
جەندەتتىڭ شالعايىنا جارماسقانىن.
اقىننىڭ اۋزىنا كۇم قۇيىلعانىن،
قاپ-قارا شاشىن اپپاق قار باسقانىن!
جەل ايتسىن اھ ۇرعانىن، اشىنعانىن،
اقىننىڭ اياعىنا باس ۇرعانىن.
كۇبىرلەپ باسىندا ايات وقىعانىن،
كولدەنەڭ كوزدەن سوسىن جاسىرعانىن!
سول جەلىڭ ايتادى ءالى سونداعى ءانىن،
بورالداي ءبارىن جۇتىپ-جالماعانىن.
ۋىلدەپ ۇلى بوران ۇيتقىعاندا
تومپايعان توپىراق تا قالماعانىن!
ءVىىى تاراۋ. «مولاسى جوق ونىڭ»...
قۇلاعانعا قايتىپ مويىن بۇرمادى،
زامانانىڭ كوشى ىلگەرى زىرلادى.
كوكەيىنەن شىقپاسا دا حالىقتىڭ،
وقۋلىقتان شىعىپ قالدى جىرلارى.
ساكەن اتى ءوشىرىلدى، سىزىلدى،
ساكەنسىز-اق تولىقتىردىق ءتىزىمدى.
ساكەن ءانى ايتىلمادى تويلاردا،
دومبىرادا ساكەن سازى ءۇزىلدى.
ۇمىتقان بوپ ۇلى اقىننىڭ ەسىمىن،
ويعا-قىرعا قۋدالادىق جەسىرىن.
مايىپ بولدى ايان بالا،
اكەنىڭ
ايىبى ءۇشىن سۇراي الماي كەشىرىم!
قاياۋ تىلەك كوڭىلىندە كەتتى ىزگى،
(امال نەشىك،
اتاتىن وق جوق ءبىزدى!)
ال گالينا ون جەتى جىل ءومىرىن
ارىپ-اشىپ ايدالۋمەن وتكىزدى.
ون جەتى جىل قارعاپ-سىلەپ ساكەندى،
ساكەن - ايار دەگەن ويعا ەت ءولدى.
...ايداۋداعى گالينانى ءبىر كۇنى
شۇعىل جامبىل وبكومىنا اكەلدى.
«تاعى نەگە قاجەت بولدى بۇز مازاق ؟»
گالينانىڭ كوزدەرىندە تۇردى ازاپ.
جارقىراعان كابينەتتىڭ تورىنەن
ۇشىپ تۇرىپ قارسى الدى ونى ءبىر قازاق.
— زامانانىڭ قاتەلىگى تۇزەلدى.
قۇتتىقتايمىن!
اقتالدىڭىز ءسىز ەندى.
شەشىمىمەن XX سەزدىڭ
بولاشاققا باعىتتايمىز ءبىز ەلدى!
شىندىق وسى.
يلان،
مەيلىڭ يلانبا —
ءبىر ىستىق وت لاپ ەتتى دە مي، قانعا،
دىمى قۇرىپ،
دىڭكەلەگەن گالينا
ازەر جەتتى بۇيىردەگى ديۆانعا.
— كەشىرىڭىز كۇندەر ءۇشىن كەيىتكەن، —
دەدى حاتشى كىنالى ءبىر كەيىپپەن.
تۇسىرگەندەي الدەنەنى ەسىنە
الدى سوسىن ءبىر قاعازدى سەيفتەن.
اينالايىن گاليناجان، ارداقتى! —
دەدى سوسىن ءسوزىن جالعاپ سالماقتى.
— مايىپ بولعان اقىنىمىز سەيفۋللين
سوڭعى ءسوزىن وزىڭىزگە ارناپتى!
زورلىقپەنەن اتاپ ەدىم ەسىمىن،
ءتيدى دە دەپ گاليناعا كەسىرىم،
ولەرىندە قالدىرىپتى امانات،
ساكەن ءۇشىن سۇرايمىن مەن كەشىرىم!
كىسى ەدىڭىز، گاليناجان، اقىلدى...
— ساكەن قايدا؟
ساكەن اعاي اتىلدى...
كەشىرىڭىز... ەگەر كەشە الساڭىز
اتىلاردا ءسىزدى ويلاعان اقىندى!
دەدى حاتشى،
قوسپاي باسقا ءسوز ارتىق.
ول پارىزىن وتەپ شىقتى تازارتىپ.
بۇل xيكايا تىندى وسى بولمەدە،
اقىنعا دا قالماعانداي جازار تۇك.
كەرەگى نە əسىرەلەپ بوياۋدىڭ،
كەرەگى نە مۇسىركەۋدىڭ،
اياۋدىڭ!
جازايىن با وكسىگەنىن گاليانىڭ:
«— كەشىر، ساكەن، كەشىر مەنى، اياۋلىم!
قانشاما جىل قارعاپ كەلدىم بەكەرگە،
كەشىر، ساكەن!
ءسوزىم ساعان جەتەر مە!»
ايتىڭىزشى، ساكەن قايدا جەرلەندى؟
– دەپ سۇرادى سەرەبرياكوۆا كەتەردە...
ءمىناجات قىپ مەرت بولعان سول دوسىما،
گۇل قويايىن ءوز قولىممەن باسىنا...
دەي بەردى دە،
ءسوزىن ءۇزدى گالينا —
حاتشى قاراپ قالعان ەكەن شوشىنا.
كەلە المادى كەسىمگە،
ءبىر شەشىمگە،
(وسى ءبىر ءسات قالار ماڭگى ەسىندە).
قالاي جاۋاپ بەرسىن اڭعال سۇراققا،
«سەيفۋلليننىڭ مولاسى جوق» دەسىن بە!
ءسوزدىڭ بەتى بۇرىلعاندا مولاعا،
تىعىرىققا تىرەلدى كەپ سول اعا:
پاناسىز جان بولسا بالكىم
بولار-اۋ،
ايتىڭدارشى، مولاسىز جان بولا ما؟
وڭمەنىنەن وتپەس وسى ءسوز كىمنىڭ؟
«تاعدىر، مەنى قانداي كۋيگە كەز قىلدى قىلدىڭ ؟!»
...جازىعى جوق جاقسى ادامنىڭ باسىنا
قاسىرەتى ءتۇسىپ تۇردى مەزگىلدىڭ!
ساكەننىڭ سوڭعى مونولوگى
(بورالداي. 25 فەۆرال 1989 جىل)
قاسيەتتى ەل،
كيەلى دالام ءۇشىن
قوبالجىعان كوڭىلدىڭ الاڭى شىن:
ادىلەتكە جۇگىنىپ حالقىم، ەندى
اراشالاپ شىندىقتى الامىسىڭ!؟
كەنجەلەمەي، كەمەلگە تولامىسىڭ،
ادiلەتتiڭ بەسىگى بولامىسىڭ —
ءبىر ۇلىڭا بۇيىرماي قۇلىپتاس تا،
ءتىرى ۇلىڭا ورناتساڭ قولا ءمۇسىن!؟
قىزعانباس ەم.
ءتىرىڭدى كۇندەمەس ەم،
وشىرەر ەم ءۇنىمدى!
ۇندەمەس ەم!
كەشىرەر ەم بار كورگەن قياناتتى،
تاسىرىڭدى توڭمويىن تىلدەمەس ەم،
مازاڭدى الىپ،
بۇزباس ەم تىنىشىڭدى،
سەزدىرمەس ەم تارىلعان تىنىسىمدى —
قيمادىڭ-اۋ
ساكەنىم جاتىر دەيتىن
ەكى قادام تار بەسىك قۋىسىڭدى!
قاجەت ەمەس تاعدىردىڭ سىيى بوتەن،
توپىراعىڭدى،
تۋعان جەر،
ءسۇيىپ وتەم، —
دەگەن ۇلعا
ءتور ەمەس،
توردەن گورى
كور بۇيىرماي قالعانى قيىن ەكەن!
ەلىن ەسسىز تىلەكپەن قيناماق كىم،
كەلمەس مەنىڭ سالتانات-سىيعا باتقىم.
ءمارمار ەمەس،
قولا ەمەس،
باس جاعىما
بۇيىرمادى-اۋ ءبىر تاسى يماناقتىڭ!
باقىت تاۋىپ باياندى مۇراتتاردان
كۇن كەشسەم دە جەتەلەپ جىراققا ارمان
بۇيىرمادى باسىما ءبىر ۋىس گۇل
ماعان ارناپ تەرىلگەن قىراتتاردان!
مولام قايدا،
باۋىرلار،
مولام قايدا؟!
قالعانىم با بەلگىسىز بورالدايدا؟
ادىلەتسىز زاماننىڭ قۇربانى ەدىم،
ادiلەتiم ءالى دە ورالماي دا؟!
تومپەشتەپ ەڭ اياۋسىز ءبىر كىسىنى،
الپەشتەدىڭ قاياۋسىز ءبىر كىسىنى.
مەنىڭ سوڭعى ءۇيىمنىڭ اۋلاسىندا
مەنەن باسقا ۇلىڭنىڭ تۇر ءمۇسىنى.
قايران ەلىم،
وسى عوي بولمىسىم دە،
بىرەۋلەرگە اقپانىڭ بولدى شىلدە.
مەن ماپەلەپ وسىرگەن جالعىز ەمەن
جاپىراعىن توگەدى سول مۇسىنگە.
بولا بەرمەس ءسوز مۇڭدى، جىر قارالى،
شىندىق جىرىن زامانا شىرقار ءالى.
سول ۇلىڭنىڭ موينىندا كەتتى ەمەس پە
مەنىڭ شىندىق ءسوزىمنىڭ ءبىر پاراعى؟
اكەلمەسىن،
قويماسىن گۇلىن دە ەشكىم،
ادiلەتتەن ءبارىبىر تۇڭىلمەسپىن.
الما-عايىپ زاماندا مايىپ بولعان
داۋلاماسىن اقىننىڭ قۇنىن دا ەشكىم.
كەرەگى جوق ولىگە كوپ وكپەنىڭ،
وكىنىشىم،
وكسىگىم بولەك مەنىڭ.
ۇلىق باسىم سىيماسا تۋعان جەرگە،
قۇلىپتاسىم نەسىنە كەرەك مەنىڭ!
كەشكەن جوقپىن عۇمىرىن جەلوكپەنىڭ،
سۇلۋ جىردى جارىمداي وبەكتەدىم.
كەشىرىڭدەر،
كەشپەگەن قىزىقتارىم،
كەشىرىڭدەر،
سۇيمەگەن بوبەكتەرىم!
سارى بەلىم،
سارىارقام، سايرانداعان
سامال لەبىن جەلپىسىن قايدان ماعان.
قوش بول،
مەنىڭ جەتپەگەن 50 جاسىم،
كەشىر،
تۋعان كۇندەرىم تويلانباعان!
مەن ەمەسپىن ول ءۇشىن تاڭدى قارعار،
شوشىنباسىن اقىننان قانقۇمارلار.
كوڭىلىندە ەلىمنىن قالسام بولدى —
قۇلىپتاسىم سول مەنىڭ ماڭگى ءمارمار!
ءجۇرسىن ەرمان
1990 جىل
