اقپان ايىنىڭ سوڭىندا "Abai" پورتالىندا ءبىر حات جاريالاندى. قر ۇكىمەت باسشىسى مەن باس پروكۋرورىنىڭ اتىنا جولدانعان حاتتىڭ اۆتورى - ماڭعىستاۋلىق زەينەتكەر-دارىگەر ىرگەباي جارىلعاسىنوۆ. (پرەزيدەنت قول قويعان زاڭ كۇشتى مە، الدە، باحمۋتوۆانىڭ جارلىقتارى كۇشتى مە؟) سانالى عۇمىرىن دەنساۋلىق ساقتاۋعا ارنالعان ازاماتتىڭ سالانىڭ ەرتەڭىنە الاڭداپ وتىرعانى قۋانتادى. الايدا، حات اۋانىنا قاراعاندا، جۇرتشىلىق اراسىندا، سونىڭ ىشىندە، ايماقتاردا بۇل ماسەلەنى جەتە تۇسىنبەۋشىلىك بارى بايقالادى. سوندىقتان "الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورى" كەاق وسىندا ايتىلعان بىرقاتار ماسەلەلەرگە قاتىستى تۇسىنىك بەرۋدى ءجون كوردى.
قور نە ءۇشىن قاجەت؟
جىل سايىن ەلىمىزدە كەپىلدەندىرىلگەن تەگىن مەديتسينالىق كومەككە بيۋدجەتتەن 1 ترلن تەڭگەگە جۋىق قارجى ءبولىنىپ وتىرادى. ناقتىراق ايتار بولساق 917,4 ملرد تەڭگە. 2018 جىلى وسى 1 تريلليوننىڭ 88% مەملەكەتتىك بيۋدجەتتەن الىنادى. مەملەكەتتەن بولىنەتىن بۇل قارجى ۇلتتىق ەكونوميكا، قارجى مينيسترلىكتەرىنىڭ كەلىسىمىنەن وتەدى، پارلامەنتتە، سونداي-اق «اتامەكەن» ۇكپ تالقىلانادى. بيۋدجەت قارجىسى قارجى مينيسترلىگىنىڭ قازىناشىلىعىنان «شىعادى» جانە ەسەپ كوميتەتىنىڭ ەسەبىندە بار. ياعني، قارجى بيۋدجەتتىڭ باقىلاۋىندا بولادى.
زاڭدا قور قارجىسىن باقىلاۋدىڭ تاعى ءبىر تەتىگى قاراستىرىلعان. ول – الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنىڭ قىزمەتىنە تاۋەلسىز اۋديت جۇرگىزۋ. اۋديت جونىندەگى ەسەپ كوممەرتسيالىق قۇپيا ەمەس جانە ول مىندەتتى تۇردە تولىق جاريالانادى. قور مەديتسينالىق قىزمەتتەردى جالپىعا ورتاق ءتارتىپ بويىنشا ساتىپ الادى. مۇنىڭ ءبارى ادىلەت مينيسترلىگىندە تىركەلەدى. وسى كۇنگە دەيىن مەديتسينالىق كومەكتى ساتىپ الۋعا ارناپ بولىنەتىن وسى 1 تريلليون تەڭگەنى ءبىر ەمەس، 17 ورگان جۇمساپ كەلدى. ولاردىڭ قاتارىندا مەديتسينالىق قىزمەتكە اقى تولەۋ كوميتەتى مەن 16 دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى بار. بولاشاقتا وسى 1 تريلليون تەڭگە ءۇشىن تەك قانا قور جاۋاپ بەرەتىن بولادى. ەلىمىزدىڭ تۇپكىر-تۇپكىرىندە ورنالاسقان 17 مەكەمەنى باقىلاعاننان گورى، ءبىر عانا قوردىڭ قىزمەتىن قاداعالاۋ وڭايىراق بولارى داۋسىز.
ءسوزىمىز تۇسىنىكتى بولۋى ءۇشىن الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورى اتقاراتىن جۇمىستاردىڭ ءبىر سىپىراسىن وقىرمان نازارىنا ۇسىنايىق:
ءبىرىنشىسى - مەديتسينالىق قىزمەتتەردى پايدالاناتىن 18 ملن ادامنان جارنا جيناپ، ونىڭ ەسەبىن جۇرگىزەدى. وسى ءبىر عانا فۋنكتسيانىڭ ءوزى بىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى اتقارىپ وتىرعان قىزمەتپەن پارا-پار. بىراق زەينەتاقى قورىنا جارنا تولەيتىندەر سانى بۇدان الدەقايدا از.
ەكىنشىسى - مەديتسينالىق قىزمەتتەردى جوسپارلايدى، ساتىپ الادى جانە باعالايدى. قور بارلىق ازاماتتارعا ارناپ ساپالى دا بىلىكتى مەديتسينالىق قىزمەتتەردى ساتىپ الۋشى مىندەتىن اتقارادى. مسق ينفراقۇرىلىمدى سۇيەمەلدەۋ نەمەسە جەكە مەنشىك سەكتوردى دامىتۋ ءۇشىن ەمەس، ازاماتتاردىڭ مۇددەسىن قورعاۋ ماقساتىندا قۇرىلعان.
ءۇشىنشى - مەديتسينالىق قىزمەت اقىسىن تولەۋ. مەديتسينالىق قىزمەتتەرگە اقى تولەۋ كوميتەتى ستاتسيونارلىق كومەكپەن (جىل سايىن اۋرۋحاناعا جاتقىزۋ سانى 2,2-2,5 ملن) جانە امبۋلاتورلىق كومەكتى دە اكىمشىلەندىرۋمەن اينالىستى. ال، الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورى بولسا، مەديتسينالىق قىزمەتتەردى پايدالاناتىن 18 ملن ادامدى تىركەپ، جارنالاردى باسقارىپ قانا قويمايدى. 2,7 ملن جۋىق ستاتسيونارلىق كومەكتى جوسپارلاۋمەن، ساتىپ الۋمەن، ونىڭ ساپاسىن باعالاۋمەن جانە اقى تولەۋمەن اينالىسادى. وعان جىل سايىن ورىندالاتىن 7 ملن جەدەل جەردەم شاقىرتۋلارى مەن امبۋلاتوريالاردا ەمدەلەتىن 100 ملن پاتسيەنتكە كورسەتىلەتىن قىزمەتتى قوسىڭىز.
جۇيە كەيىنگە شەگەرىلدى. وسى ۋاقىت ىشىندە قور قانداي جۇمىستارمەن اينالىسپاق؟
جۇرتشىلىق تاراپىنان ايتىلعان سىني پىكىرلەر مەن ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىنان كەيىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىن ەنگىزۋدى ەكى جىلعا شەگەرۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساعان بولاتىن. وتكەن جىلدىڭ سوڭىندا ساقتاندىرۋ جۇيەسى ەكى جىلدان كەيىن، ياعني 2020 جىلى ەنگىزىلەتىن بولدى. بىراق بۇل قور ءوز جۇمىسىن توقتاتادى دەگەن ءسوز ەمەس. سەبەبى، كەز-كەلگەن زاڭ جوباسىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن وعان تىڭعىلىقتى دايىندىق قاجەت. ونىڭ ۇستىنە، قور زاڭ بويىنشا تەك مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدىڭ عانا ەمەس، وسى كەپىلدەندىرىلگەن تەگىن مەديتسينالىق كومەك پاكەتىنىڭ دە وپەراتورى بولىپ تابىلادى. بۇرىن بۇل قىزمەتتى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مەديتسينالىق قىزمەتكە اقى تولەۋ كوميتەتى اتقارعان بولاتىن. 2018 جىلى كوميتەت جۇمىسىن توقتاتتى. سوندىقتان مسق قازىر زاڭدا كورسەتىلگەن مىندەتىن اتقارۋعا كىرىسىپ كەتتى. قور قىركۇيەك ايىندا اتالعان باعدارلاما شەڭبەرىندە قىزمەت كورسەتۋدەن ۇمىتكەر دەنساۋلىق ساقتاۋ سۋبەكتىلەرىنىڭ دەرەكقورىن جاسادى. مەملەكەتتىك تاپسىرىستى ورىنداۋعا ۇزىن-سانى 1600-گە جۋىق دەنساۋلىق ساقتاۋ سۋبەكتىسى ءوتىنىش بەردى. ونىڭ 43 پايىزى – جەكە مەنشىك كلينيكالار. بۇل 2017 جىلعى كورسەتكىشتەرمەن سالىستىرعاندا ەكى ەسە كوپ. جانە بۇل جەكە مەنشىك ۇيىمداردىڭ قور باستاماسىن قولداپ، مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋدە بەلسەندىلىك تانىتقانىن كورسەتسە كەرەك. سونداي-اق، بيىل تۇڭعىش رەت بۇل پروتسەسكە ەلىمىزدەگى ءىرى-ءىرى جەكە مەنشىك كلينيكالار قاتىسىپ وتىر. بۇل دا حالىق اراسىندا بىلىكتى ماماندارىمەن، زاماناۋي تەحنولوگيالارىمەن بەدەل جيناعان كلينيكالاردىڭ قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعانىن بىلدىرەدى. سونىمەن قاتار، بۇل ءبىزدىڭ جەكە مەنشىك سەكتوردى جۇمىسقا كوپتەپ تارتۋ باعىتىندا اتقارعان جۇمىستارىمىزدىڭ ناتيجەسى. مۇنىڭ تۇپتەپ كەلگەندە سالادا باسەكەلەستىكتى كۇشەيتىپ، ساپانى جاقسارتۋعا سەپتىگىن تيگىزەرى انىق.
ساقتاندىرۋ نە ءۇشىن قاجەت؟
ساقتاندىرۋدى ەنگىزۋگە مەديتسينا سالاسىنداعى قارجى تاپشىلىعى تۇرتكى بولىپ وتىر. ساقتاندىرۋ الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە قولدانىسقا ەنگەن، تيىمدىلىگىن دالىلدەگەن جۇيە. سەبەبى سوڭعى كەزدە الەمدەگى دەموگرافيالىق احۋال وزگەردى، جاڭا تەحنولوگيالار قارىشتاپ دامىپ كەلەدى، قارتتار مەن بالالاردىڭ ۇلەسى ارتىپ، سوزىلمالى سىرقاتتارمەن اۋىراتىندار سانى كوبەيىپ بارادى. ياعني، قاي ەلدە بولماسىن دەنساۋلىق جۇيەسىنە جۇمسالاتىن شىعىن ءوسىپ وتىر دەگەن ءسوز. وكىنىشكە وراي، بىزدە قارجىلاندىرۋ دەڭگەيى تومەن. مىسالى، 2016 جىلى قازاقستاندا دەنساۋلىق ساقتاۋعا بولىنگەن جالپى قارجى ءىجو-ءنىڭ 3,4 پايىزىن قۇرادى. شىنىن ايتقاندا، بۇل افريكا ەلدەرىنىڭ دەڭگەيىمەن بىردەي.
دامىعان مەملەكەتتەردى ايتپاعاندا، ەكونوميكالىق دەڭگەيى بىزدىكىمەن شامالاس ەلدەردىڭ ءوزى ىشكى جالپى ءونىمىنىڭ 8,7 پايىزىن دەنساۋلىق جۇيەسىنە بەرىپ وتىرادى ەكەن. ءبىزدىڭ ەلدە 2016 جىلى ۇلت ساۋلىعىن ساقتاۋعا بولىنگەن قارجى كولەمى 1,6 ترلن تەڭگەنى قۇراعان بولسا، 2017 جىلى ول 1 ترلن تەڭگەگە دە جەتپەي قالدى. سالدارىنان دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنە جۇمسالاتىن جالپى شىعىننىڭ 40 پايىزعا جۋىعى ازاماتتاردىڭ قالتاسىنان شىعىپ وتىر. مينيسترلىكتىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، كەپىلدەندىرىلگەن تەگىن مەديتسينالىق كومەككە 451 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق (38 پايىز) قاراجات جەتىسپەيدى. اتاپ ايتقاندا، ستاتسيونارلىق كومەككە 61 ملرد تەڭگە، كونسۋلتاتيۆتىك-دياگنوستيكا قىزمەتىنە 51 ملرد تەڭگە، امبۋلاتورلىق دەڭگەيدە ءدارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋگە 41,9 تەڭگە، ونكولوگيا قىزمەتىنە 37 ملرد تەڭگە جەتپەيدى. سالدارىنان ەمحانالاردا ۇزىن-سونار كەزەك پايدا بولادى. اسىرەسە، سالالىق دارىگەرلەردىڭ تاپشىلىعىنان كەزەك كۇتىپ شارشاعان جۇرت اۋرۋى جانىنا باتقاندا جەكە مەنشىك سەكتوردىڭ كومەگىنە جۇگىنۋگە ءماجبۇر. بۇرىن كەپىلدەندىرىلگەن تەگىن كومەككە بولىنەتىن قارجى ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى بيۋدجەتتەردەن بولىنەتىن بولسا، بيىلدان باستاپ ول رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە شوعىرلانادى. بىراق باستى ارتىقشىلىق نەدە؟ سەبەبى، بۇرىن بيۋدجەتتەن بولىنگەن قارجى مەملەكەتتىك تاپسىرىس العان دەنساۋلىق نىساندارىنا ءبولىپ بەرىلەتىن. جالپى، قارجىنى رەتتەۋ جۇيەسى بولىنگەن رەسۋرستى تاراتىپ بەرۋگە نەگىزدەلدى. ءتاريفتىڭ ءوزى دۇرىس ەسەپتەلگەن جوق. سالدارىنان ايماقتار اراسىندا تەپە-تەڭدىك بۇزىلدى. مەديتسينالىق كومەكتىڭ ءبىر عانا ءتۇرىنىڭ ءوزى ءارتۇرلى تاريفتەر بويىنشا قارجىلاندىرىلدى. ويتكەنى قارجى ءار ءوڭىردىڭ بيۋدجەتىنە قاراي ءبولىندى. ال، ءار ايماقتىڭ مۇمكىندىگى ءارتۇرلى. قازىر ءبىزدىڭ الدىمىزدا تۇرعان ۇلكەن ماسەلەنىڭ ءبىرى وسى. ساتاندىرۋ قورىنىڭ ماقساتى تاريفكە قاتىستى ۇسىنىستار ازىرلەپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە ۇسىنۋ. ءبىز تىم بولماسا سول تاريفتەردىڭ بارلىق جەردە بىركەلكى بولۋىن قامتاماسىز ەتكىمىز كەلەدى. ەكىنشى، مەديتسينالىق كومەكتىڭ قولجەتىمدىلىگى ماسەلەسى. وكىنىشكە وراي، بىزدە ءىس جۇزىندە مەديتسينالىق كومەك قولجەتىمدى ەمەس. بۇل دا ءبىر ۇشى قارجىلاندىرۋ دەڭگەيىنە كەلىپ تىرەلەتىن ماسەلە.
ەندى نە ىستەمەك كەرەك؟
دەي تۇرعانمەن، دەنساۋلىق سالاسىنداعى ماسەلەلەردى ءبىر عانا قارجىلاندىرۋ ماسەلەسىمەن شەشەمىز دەسەك قاتەلەسەمىز. ۇلت ساۋلىعىن جاقسارتۋ ءۇشىن ءار ادام ءوز دەنساۋلىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋى ءتيىس. ورتاق جاۋاپكەرشىلىك مادەنيەتىن قالىپتاستىرماي جاعدايدى وزگەرتۋ قيىن. مەملەكەت باسشىسى ءبىر سوزىندە ادام دەنساۋلىعى 10-15 پايىز جاعدايدا عانا دارىگەرلەرگە تاۋەلدى، قالعانى ونىڭ وزىنە بايلانىستى دەگەن بولاتىن. شىنىندا، ءوزىمىز ۇمتىلىپ وتىرعان وزىق ەلدەر قاتارىنا قوسىلۋ ءۇشىن مىقتى ادامي كاپيتال قاجەت. ءبىز مەديتسينالىق قىزمەتتەردى جينالعان قارجىعا قاراي ساتىپ الاتىن بولامىز. كەپىلدەندىرىلگەن تەگىن مەديتسينالىق كومەككە بولىنەتىن قارجى 2018 جىلى ەكى ەسەگە دەرلىك قىسقارىپ وتىر. ياعني، مەملەكەت مەديتسينانى تولىق قارجىلاندىرا المايدى. ءىس جۇزىندە تەگىن دەلىنگەن جۇيەنىڭ كوبىنە ازاماتتاردىڭ قالتاسىن قاعاتىنىن اۋرۋحانا جاعالاعاندار جاقسى بىلەدى. ساقتاندىرۋدى ەنگىزۋ مەرزىمى ەكى جىلعا شەگەرىلدى. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ ياعني، 2018-2019 جىلدارى دا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا بولىنەتىن قارجى ۇلعايمايدى دەگەن ءسوز. سوندىقتان قور بيۋدجەتتەن بولىنگەن قارجىنى ءتيىمدى جۇمساۋ ماسەلەسىنە دەن قويماق. مەديتسينالىق كومەكتى جوسپارلاۋ پروتسەسىن تۇبەگەيلى قايتا قاراۋ قاجەت. قور الداعى ۋاقىتتا مەديتسينالىق كومەكتى حالىقتىڭ سۇرانىسىنا، تۇتىنۋ دەڭگەيىنە قاراي جوسپارلاماق. اتاپ ايتقاندا، ءولىم-ءجىتىمنىڭ باستى سەبەپكەرى بولىپ وتىرعان سىرقاتتارعا، اۋرۋدىڭ قۇرىلىمىنا، حالىقتىڭ جاسى مەن جىنىستىق ەرەكشەلىكتەرىنە ءمان بەرىلمەك.
قاراپايىم عانا مىسال:
قازاقستاندا اۋرۋحاناعا جاتۋ كورسەتكىشى جىل سايىن ارتىپ وتىر. 2016 جىلى بۇل كورسەتكىش 500 ملن ارتىپ، 2,8 ملن دەيىن جەتكەن. ونىڭ 70 پايىزى اۋرۋى اسقىنىپ، ىشكى اعزا جۇمىسى بۇزىلۋىنا بايلانىستى جەتكىزىلگەندەر. وعان جىل سايىن تىركەلەتىن 7 ملن جەدەل جاردەم شاقىرتۋىن قوسىڭىز. ال، ءولىم-ءجىتىم قۇرىلىمىنا ۇڭىلەتىن بولساق، بىزدە قايعىلى جاعدايلارعا دۋشار ەتەتىن سىرقاتتاردىڭ «ۇزدىك» بەستىگى بار. ولار: جۇرەك-قان تامىرى اۋرۋلارى، تىنىس جولدارىنىڭ اۋرۋلارى، ونكولوگيا، جاراقاتتار مەن اس قورىتۋ جۇيەسىنىڭ سىرقاتتارى ەكەن. «وتانداستارىمىزدىڭ ولىمىنە سەبەپشى بولاتىن وسى سىرقاتتاردىڭ تورتەۋى سوزىلمالى اۋرۋلار. دەر كەزىندە انىقتاسا ەمدەۋگە بولاتىن دەرتتەر. نەگىزى، ادام ءومىرىن قياتىنداي سىرقاتتار ەمەس. وكىنىشكە وراي، دارىگەرگە ۋاقتىلى قارالماي، اۋرۋىن اسقىندىرۋ سالدارىنان ازاماتتارىمىز جارىق دۇنيەمەن قوش ايتىسىپ جاتادى.
سوندىقتان ءار ادام ءوز دەنساۋلىعىنا دەگەن قارىم-قاتىناسىن وزگەرتۋى ءتيىس. ءتىپتى، دەنى ساۋ ازاماتتىڭ ءوزى جىلىنا كەم دەگەندە ءبىر رەت دارىگەرگە قارالىپ، اۋرۋدىڭ الدىن الۋ شارالارىنا كوڭىل بولگەنى ءجون. مەملەكەت تاراپىنان كەپىلدىك بەرىلگەن تەگىن مەديتسينالىق كومەك شەڭبەرىندە تەكسەرۋدەن تەگىن وتۋگە بولادى. مىسالى، فليۋوروگرافيا، قان جانە نەسەپ تالداۋلارىن تاپسىرىپ، قانداعى حولەستەرين مەن قانت مولشەرىن، كوز ءىشى قىسىمىن تەكسەرتۋ قاجەت. ەگەر قانداي دا ءبىر اقاۋ تابىلىپ جاتسا وسى كەپىلدەندىرىلگەن كومەك شەڭبەرىندە تەگىن ەم-دوم قابىلداۋعا بولادى. ويتكەنى كوپتەگەن سوزىلمالى سىرقاتتار اتالعان پاكەت شەڭبەرىندە تەگىن ەمدەلەدى. مۇنى ءبىر ادام ىستەسە، ناتيجەسىى كورىنە قويمايدى. ال، ەلدىڭ ءبارىن جۇمىلدىرساق ۇلت دەنساۋلىعىنىڭ جاقسارارى ءسوزسىز.
سونىمەن، ساقتاندىرۋ رەفورماسى قازىردىڭ وزىندە ىسكە قوسىلدى دەۋگە بولادى. جاڭا جۇيەنىڭ قاجەتتىگى داۋسىز. مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىنە كوشۋ كەرەكتىگىن ەلباسى ءوزىنىڭ بيىلعى جولداۋىندا دا ايتقان بولاتىن. جالپى، ەشبىر رەفورما «قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان» زاماندا جاسالمايدى. جانە رەفورمانى بۇگە-شىگەسىنە دەيىن بولجاپ ءبىلۋ مۇمكىن ەمەس. ارينە، دەنساۋلىق سالاسىنا ەنگىزىلگەن رەفورمانىڭ قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ جاتقانى قۋانتادى. ويتكەنى بۇل «ەڭبەكتەگەن بالادان باستاپ ەڭكەيگەن قارياعا دەيىن» قامتيتىن، ءار ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا قاتىسى بار رەفورما. ءبىز سىزدەرمەن اشىق ديالوگ جۇرگىزۋگە دايىنبىز جانە كونسترۋكتيۆتى سىن كۇتەمىز.
P.S: 2018 جىلى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ دەنساۋلىق سالاسىنا (امبۋلاتورلىق دەڭگەيدە ءدارى-دارمەكپەن قامتۋدى ەسەپكە الماعاندا) 23,4 ملرد تەڭگە بولىنگەن. بۇل 2017 جىلعى كورسەتكىشتەردەن 4,8 پايىز ارتىق. سونىمەن قاتار، بيىل ەمحانالىق-امبۋلاتورلىق كومەك بىلتىرعى جىلمەن سالىستىرعاندا 5 پايىز جوعارى (0,4 ملرد تەڭگە). 2018 جىلى وبلىسقا جتمك* قىزمەتىن دامىتۋعا دەپ 0,5 ملرد تەڭگە بەرىلگەن. بۇل، وتكەن جىلعى كورسەتكىشتەردەن 17 پايىزعا جوعارى. ال، تۋبەركۋلەز، جۇقپالى جانە پسيحياتريالىق اۋرۋلارمەن اۋىراتىن سىرقاتتارعا كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق كومەكتى قارجىلاندىرۋ مولشەرى 2017 جىلعى دەڭگەيدە قالدىرىلدى.
* جتمك - جوعارى تەحنولوگيالى مەديتسينالىق كومەك. جۇرەك، بۇيرەك، بۋىن ت.ب. الماستىرۋ سىندى، دياگنوستيكا، ەمدەۋ مەن وڭالتۋ سالاسىنداعى زاماناۋي تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ ارقىلى جاسالاتىن، باعاسى قىمبات وتا تۇرلەرى. قازاقستاندىق دارىگەرلەر بۇگىندە جتمك-ءتىڭ 216 ءتۇرى بويىنشا قىزمەت كورسەتە الادى. مۇنىڭ ءبارى بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلادى. مىسالى ءۇشىن، 2016 جىلى اتالعان قىزمەتتەرگە 72,9 ملرد تەڭگە جۇمسالعان. وسىنداي ءبىر وتانىڭ ورتاشا قۇنى 1 ملن تەڭگەدەن اسادى.
سەرىك تاڭىربەرگەنوۆ، "الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورى" كەاق باسقارۋشى ديرەكتورى
Abai.kz
