جىبەك جولىنىڭ پايدا بولۋى.
جىبەك جولىمەن ەڭ العاشقى ساۋدا بايلانىسى ب. ز. ب. III-II عاسىرلاردا جاسالعان. بۇل ساۋدا جولىنىڭ جىبەك جولى اتانۋىندا ۇلكەن ءمان بار. سەبەبى العاشقى نەگىزگى تاۋارى جىبەك (قىتاي) بولعان. سونىمەن قاتار VII عاسىردا بۋددا لاماسى سيۋان-تسزيان ىستىقكول ماڭىنداعى تۇرىك قاعاناتىنىڭ سۋياب قالاسىنا كەلەدى. تۇرىك قاعانىنىڭ وعان جىبەكتى سىيعا بەرگەنى ايتىلادى.
ۇلى جىبەك جولى قىتايدان باستالىپ، ريمگە بارىپ اياقتالعان. ۇلى جىبەك جولى – شىعىس پەن باتىستى بايلانىستىرىپ، جەرورتا تەڭىزىنەن قىتايعا دەيىن ەۋرازيانى قاق جارىپ وتەتىن كەرۋەن جولىنىڭ جۇيەسى. ۇزىندىعى — 7 مىڭ شاقىرىمنان استام. ورتا ازيا مەن قازاقستان تەرريتوريالارى ارقىلى وتەدى.
قازاقستانداعى جىبەك جولى.
ب. ز. ب. II عاسىردا ۇلى جىبەك جولىنىڭ ساۋدا ديپلوماتيالىق باستى جولى رەتىندە اتى شىعادى. ۇلى جىبەك جولى التاي، پامير، تيان-شان، سىرداريا، ءامۋداريا جەرىمەن وتكەن. جىبەك جولىنىڭ تارماقتارى V-VII عاسىرلاردا جەتىسۋ، وڭتۇستىك قازاقستان جەرلەرىن قامتىعان. جىبەك جولىنىڭ بويىندا تاراز، بالاساعۇن، بۇحارا، سامارقان، سايرام، ساۋران، وتىرار، سىعاناق، مەرۆ، تالحيز، ۇرگەنىش، يسپيدجاب، شاش. ۆەسيدج، شاۋعار ت. ب. ءىرى ورتاعاسىرلىق قالالار ورنالاسقان. كەيىننەن XIII-XIV عاسىرلاردا جىبەك جولىنىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق ماڭىزى ارتقان.
جىبەك جولى باعىتى: حۋانحە وزەنى – ۇلى قىتاي قورعانىنىڭ باتىسى – ىلە وزەنى – ىستىقكول. بىرنەشە ساۋدا جولدارى قالىپتاسىپ، دامىدى.
لازۋريت جولى: باداحشان تاۋى – يران – مەسوپاتاميا – مىسىر – سيريا-قىتاي.
نەفريت جولى: جاركەنتداريا – شىعىس تۇركىستان – قىتاي.
دالا جولى (ب. ز. ب. 1 مىڭجىلدىقتىڭ ورتاسى).
جىبەك جولىنداعى تاۋارلار.
جىبەك جولىنىڭ العاشقى نەگىزگى تاۋارى قىتاي جىبەگى بولعان. قىتاي جىبەگى وسى جولمەن باتىسقا جەتكىزىلىپ تۇرعان. كەيىننەن باتىس پەن شىعىستىڭ باسقا تاۋارلارى تاسىلعان (كۇمىس، التىن، تۇلپار، تۇيە، بۇركىت، قارشىعا، ءپىل سۇيەگى، جەمىس-جيدەكتەر، ەكزوتيكالىق اڭدار ت. ب.). جىبەك التىنمەن تەڭەلىپ، حالىقارالىق ۆاليۋتاعا اينالعان. جالاقى مەن قارىزدى جىبەكپەن تولەگەن.
جىبەك جولىنىڭ ماڭىزى.
جىبەك جولى قازاقستان مەن ورتا ازيادا مادەني-ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ ورلەۋىنە ىقپال ەتتى. جالپى، جىبەك جولىمەن 2000 جىلدان استام ۋاقىت بويى ساۋدا كەرۋەندەرى جۇرگەن. جىبەك جولىمەن شىعىستان بۋددا، باتىستان حريستيان ءدىنى تارالعان. جىبەك جولى – ساۋدا جولى عانا ەمەس، كوشپەلى وتىرىقشى حالىقتار مادەنيەتىنىڭ دامۋ، تارالۋ جولى.
دايىنداعان: ماديار مەڭدىباي،
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
