قازىرگى تاڭدا “ادۆوكاتتاردىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنداعى ءتارتىبى تۋرالى” (پراۆيلا پوۆەدەنيا ادۆوكاتوۆ ۆ سمي) ەرەجە نورمالارىن قابىلداۋ باعىتىندا جۇمىستار جاسالىپ، جەرگىلىكتى ادۆوكاتتار القاسىنىڭ ارقايسىسى ەرەجەنىڭ ءوز نۇسقاسىن جاساپ، رەسپۋبليكالىق القاعا جىبەرىپ جاتىر.
ءدال قازىرگى ۋاقىتتا كەرەك ەرەجە ەكەنى داۋسىز.
وسى ەرەجەنىڭ ءبىر پۋنكتىندا:
“باق-تا ادۆوكاتتاردىڭ اقپارات تاراتۋىنىڭ نەگىزگى ستاندارتتارى:
1) وبەكتيۆتىلىك;
2) زاڭدىلىق;
3) شىنايىلىق;
4) ادامنىڭ جانە ازاماتتىڭ جەكە ءومىرىن، ار-نامىسىن، قادىر-قاسيەتىن قۇرمەتتەۋ بولىپ تابىلادى”-دەپ كورسەتىلگەن.
ودان وزگە، ادۆوكاتقا كورىنەۋ جالعان، دايەكسىز مالىمەتتەردى تاراتپاۋ، كەز-كەلگەن اقپاراتتى تۇبەگەيلى تەكسەرىپ، شىندىقتى عانا جازۋ كەرەكتىگى مىندەتتەلەدى.
سونىمەن قاتار، ادۆوكاتتىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنداعى مالىمدەمەلەرىندە قۇقىقتىق نيگيليزم، اگرەسسيانىڭ كەز-كەلگەن ءتۇرى، ارازدىق جات بولۋى كەرەك.
بۇنى نە سەبەپتى ايتىپ وتىرمىن؟
وسى زاڭ نورمالارى تەك ادۆوكاتتارعا عانا ەمەس، زاڭگەرلەردىڭ بارىنە قاتىستى شىعارىلۋ كەرەك!
ولاي دەيتىنىم - ادۆوكاتتىق ليتسەنزياسى بولماعانمەن، تانىمال زاڭگەر رەتىندە ەل الدىندا جۇرگەن كەي كىسىلەر تاراپىنان ەلگە اقپارات جاريالاردا انىق-قانىعىنا كوز جەتكىزبەي، تىلدىك اگرەسسياعا جول بەرىلىپ، ادامدى قورلاۋ، قادىر-قاسيەتىنە ءتىل تيگىزۋ فاكتىسى دە ورىن الىپ جاتادى.
- تىلدىك اگرەسسيا – بۇل كوڭىلگە قاياۋ تۇسىرەتىن ءسوز ايتۋ، جاعىمسىز كوڭىل كۇي، سەزىم نەمەسە نيەتتىڭ سول سويلەۋ جاعداياتىندا ەرسى، دورەكى، انايى تىلدىك قالىپتا ءبىلدىرىلۋى. عىلىمدا بۇل قۇبىلىستىڭ انىقتاماسى وسى.
- ال قورلاۋ مەن جالا جابۋ باپتارى بويىنشا ساراپشى ماماننىڭ قورىتىندىسى تومەندەگىدەي:
“تىلدىك اگرەسسيا ايرىقشا نيەت – ادرەسانتتىڭ (سويلەۋشى / جازۋشى) ادرەساتقا كوممۋنيكاتيۆتىك تۇرعىدان زالال (كەمسىتۋ، قورلاۋ، كەلەمەجدەۋ) كەلتىرۋگە ماقساتتى باعىتتالعان قالاۋى نەمەسە وزىندىك مۇددەلەرىن ء(وزىن تانىتۋ، ءوزىن-ءوزى قورعاۋ) قايسىبىر «تىيىم سالىنعان» تاسىلدەرمەن جۇزەگە اسىرۋ ويى تۇرىندە كورىنىس بەرۋى مۇمكىن”
بۇل رەتتە زاڭدىق تۇرعىدا قانداي جاۋاپتىلىق كوزدەلگەنىن ايتپاساق تا، كوزى اشىق ءاربىر ادام بىلەدى.
تىلدىك اگرەسسياعا جول بەرىپ، قادىر-قاسيەتىنە تيۋمەن قاتار، ادامنىڭ فوتوسىن رۇقساتسىز جەلىگە جۇكتەۋ دە ورىن الىپ جاتىر. ال ەندى بۇل- اتا زاڭىمىزدان باستاپ، ەلىمىزدىڭ باستى زاڭدارى-قىلمىستىق جانە ازاماتتىق كودەكستەرىمەن تيىم سالىنعان زاڭ بۇزۋشىلىققا جاتادى.
وسى قاراپايىم عانا زاڭ نورمالارىن بەلدەن باسىپ، جوعارىدا كورسەتىلگەن قۇقىق بۇزۋشىلىقتار جاي ادامنىڭ ەمەس، بىلدەي زاڭگەرلىك جوعارى ءبىلىمى بار، ەلگە بىلىكتى قۇقىققورعاۋشى رەتىندە تانىمال، ۇلتتىق كەڭەس مۇشەسىنىڭ تاراپىنان ورىن الىپ جاتسا، زاڭگەرلەردىڭ وزدەرى انىق-قانىعىن اجىراتپاي، ماسەلەنى تولىق زەرتتەمەي، ءاتۇستى اقپاراتقا سەنىپ، تۇلعالاردىڭ ار-نامىسىنا، كاسىبىنە ءتىل تيگىزىپ جاتسا، قايتپەك كەرەك؟ قۇقىقتىق نيگيليزم دەيدى بۇنى.
ەت ساسىسا تۇز سەبەرمىز، ال تۇز ساسىسا، نە سەبەمىز؟..
ال سايتتار تولىق زەرتتەلمەگەن وقيعانى زاڭگەرلەردىڭ سوزىنە سەنىپ، ەلگە جاريالاپ وتىرسا شە؟ كيبەربۋللينگتىڭ ناعىز كورىنىسى وسى ەمەس پە؟ رەيتينگ ءۇشىن جەردەن جەتى قويان تاپقانداي، ءۇستىرت ماتەريالداردى جاريالاۋ قاشان تيىلادى؟ جۋرناليستىك زەرتتەۋ دەگەن بار ەمەس پە ەدى؟ جۋرناليست تە ەلگە ۇسىنىپ جاتقان ماتەريالىن جان-جاقتى زەردەلەپ، ەكىنشى تاراپتىڭ دا ءۋاجىن ەستىپ، شىندىققا سايكەس ەتىپ، جازباي ما؟ ەڭ وڭايى-بىرەۋدىڭ پوستىن (راس پا، وتىرىك پە، انىقتاپ جاتپاي) كوشىرىپ، باسا سالۋ. قازىرگى سايتتاردىڭ جۇمىسى سول.
سوندا اياگۇل ولىمىنەن ساباق الماعانىمىز با؟ سول قادىر-قاسيەتىنە ءتيىپ جاتقان تۇلعالاردىڭ جاقىندارى، تۋىستارى، بالالارى، ەل-جۇرتى، تانىستارى بار ەمەس پە؟ ولار دا - بىرەۋدىڭ جارى، اناسى، بالاسى، ەت جاقىنى ەمەس پە؟ ولار قانداي كۇيدە؟ حايپ ءۇشىن بىرەۋدىڭ ءومىرى، تاعدىرى ويىنشىق بوپ قالعان با؟
بۇل پوستتى جازۋىما تۇرتكى بولعان-ءوزىن زاڭگەرمىن دەپ ەسەپتەيتىن ايگۇل ورىنبەكتىڭ تۇركياداعى ترەنينگكە قاتىستى داۋعا ەش قاتىسى جوق اينۇر تۇرسىنباەۆانى “ايتىستىڭ اققۋى ەدىڭ، كوۋچتاردىڭ قارعاسىنا اينالدىڭ”-دەپ، فوتوسىن سالىپ، پوست جازۋى، ول ازداي، تانىمال پروديۋسەر ماقپال قاراتايعا “گەني، كوۋچ”، “بۇل ساعان جاي ەسكەرتۋىم، ۇستىڭنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالادى”-دەپ قوقان-لوققى جاساۋى - زاڭنان حابارى بار، زاڭ سالاسىنداعى ماماننىڭ ايتاتىن سوزدەرى مە؟ بۇل تەك ەكى عانا مىسال. تانىمال زاڭگەردىڭ جازبالارىنىڭ دەنى وسىنداي، ءتىل مادەنيەتتىلىگىنىڭ تومەندىگى انىق كورىنىس تابادى.
اتالعان تۇلعالاردىڭ شىنىمەن كىناسى، نەمەسە داۋعا قاتىسى بولسا، الدىمەن زاڭگەر رەتىندە ءتيىستى ورگاندارعا شاعىم جازىپ، قۇقىقتىق كومەك بەرۋىنە كىم كەدەرگى؟ جوق، اق-قاراسىن اجىراتپاي جاتىپ، حايپ ءۇشىن جەلىنى شۋلاتۋ ما، ماقساتى؟
كىنالى بولسا، ءىس قوزعاتسىن، ول ءىس تۇبەگەيلى زەرتتەلسىن، سوتقا جەتسىن. “قىلمىستارى” انىق دالەلدەنگەن جاعدايدا بارىپ قانا جەلىگە جاريالاۋعا بولماس پا ەدى؟
سوندا قىزمەتىمىز، نە ءسوزىمىز ۇناماي قالعان ادامدار قاي-قايسىمىز تۋرالى ءاتۇستى اقپارات بەرسە، تەكسەرمەي، جەلىگە جاريالاي سالۋ، ەل الدىندا كورىنەۋ جالعان اقپارات جاريالاۋ-قانشالىقتى زاڭعا سايكەس ارەكەت؟ زاڭگەرلەر قاۋىمى، كاسىبي پىكىرلەرىڭىزدى كۇتەم.
P.S. ال تۇركياداعى جاعداي تۋرالى انىق-قانىعىن تۇبەگەيلى زەردەلەپ العان سوڭ عانا، ايتايىن. قازىر ماتەريالداردى زەرتتەپ جاتىرمىن.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
