جاستار – ەلىمىزدىڭ كەلەشەگى. ولاردىڭ ءبىلىمدى جانە باسەكەگە قابىلەتتى بولىپ ءوسۋى – بولاشاقتىڭ كەپىلى. ال، «Jas Otan» جاستار قاناتى بەلسەندىلىكتى ارتتىرىپ، قوعامدىق جۇمىستارعا تارتاتىن ۇيىم رەتىندە بەلگىلى. توتەنشە جاعداي كەزىندە دە جاسوتاندىق ەرىكتىلەر ەلمەن بىرگە بولىپ، قاۋىپسىزدىك تالاپتارىن ساقتاۋعا شاقىرىپ، مۇقتاج وتباسىلارعا قۋانىش سىيلادى. وسى ورايدا جاستاردى تولعاندىراتىن ماسەلەلەر، ەرىكتىلەردىڭ ەڭبەگى جانە ولاردى قولداۋ شارالارى جايىندا «Jas Otan» جاستار قاناتىنىڭ توراعاسى – نۇرجان ارعىنۇلىنان سۇحبات العان بولاتىنبىز.
- «Jas Otan» جاستار قاناتىنا توراعا بولىپ تاعايىندالعان ۋاقىتتان بەرى ءبىراز وڭىرلەردى ارالاپ، جاستارمەن كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرىپ ءجۇرسىز. شىنى كەرەك، ەلىمىزدەگى جاستاردىڭ ساياسي بەلسەندىلىگى تومەن. ولار ساياساتكەرلەردەن گورى، ونەر جۇلدىزدارىن جاقسىراق تانيدى. بيلىككە ەمەس، بلوگەرلەرگە سەنەدى. قالاي ويلايسىز، ەلىمىزدە «Jas Otan» دەگەن جاستار ۇيىمىنىڭ بارىن بىلمەيتىندەردىڭ سانى قانشا؟
- قايىرلى كۇن! جاس وتان جەتەكشىسى بولعانىما 7 اي بولدى، بىراق جاسوتاندىق بولعانىما 10 جىلدان استى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا ارامىزدان كوپتەگەن جاستار ءوسىپ، ءتۇرلى سالادا قىزمەت ەتىپ جاتىر. ءوز تاجىريبەمە سەنەتىن بولسام، جاستاردىڭ ساياسي مادەنيەتى، بەلسەندىلىگى تومەن دەپ ايتا المايمىن. سەبەبى، جاس وتاننىڭ ءوزى 100 مىڭنان استام بەلسەندىلەردى بىرىكتىرەدى. ودان بولەك قاڭتار ايىندا وتكەن پارلامەنت ءماجىلىسى مەن ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ سايلاۋىن مىسالعا الايىق. «Nur Otan» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ 40%-ءى ايەلدەر مەن 35 جاسقا دەيىنگى جاستار، ال ماسليحاتتارداعى جاستاردىڭ ۇلەسى 7-دەن 23%-كە ءوستى.
بلوگەرلەرگە كەلەر بولساق، ولاردىڭ ىشىندە تەك شوۋ-بيزنەس وكىلدەرى ەمەس، ساياساتتانۋشى، الەۋمەتتانۋشى مىقتى ماماندار بار، قازىرگى ساياساتكەرلەر دە ءوز بلوگتارىن جۇرگىزىپ، ءوز پىكىرلەرىمەن بەلسەندى تۇردە ءبولىسىپ جاتىر. سوندىقتان بلوگەرلەر ساياساتتان الشاق دەپ دە ايتا المايمىز.
ۇيىمىمىزدىڭ تانىمالدىعىنا كەلەر بولساق، جاسوتاندىقتار – قازاقستاندىق جاس ەلەكتورات اراسىندا Nur Otan پارتياسىنىڭ بەدەلىن ارتتىرۋدى كوزدەيتىن جاستار. قازاقستاندىق جاستار ءبىزدىڭ جوبالارىمىز بەن ءىس-شارالارىمىزعا تىكەلەي قاتىسپاسا دا، ءبىزدىڭ ۇيىم تۋرالى حاباردار. سەبەبى، ءبىزدىڭ وزگە جاستار ۇيىمدارىنان ەرەكشەلىگىمىز – جاس ەلەكتوراتتى قالىپتاستىرۋشى، Nur Otan-نىڭ ساياساتىن، يدەولوگياسىن ناسيحاتتاۋشى ۇيىمبىز.
- سونىمەن بۇگىندە «Jas Otan» جاستار قاناتى جاستارعا نە بەرىپ جاتىر؟ «Jas Otan» بەلسەندىلەرى ناقتى نەمەن اينالىسادى؟
- ۇيىم قۇرىلعان ساتتەن بۇگىنگى كۇنگە دەيىن جاستاردىڭ ماسەلەسىن شەشۋ جولىندا قىزمەت اتقارىپ كەلەدى. بۇگىنگى كۇندە «Jas Otan» - جاستار ءۇشىن الەۋمەتتىك ليفتكە اينالدى. 20 جىل ىشىندە ءبىز جاستاردىڭ پروبلەمالارىن شەشىپ قانا قويماي، ولاردىڭ مەملەكەتتىك ساياساتتى ىسكە اسىرۋ مەن باسقارۋعا اتسالىسقىسى كەلەتىن جاستار ءۇشىن ترامپلينگە اينالدىق. قاتارىمىزدان شىققان بىرقاتار جاستار بۇگىندە مەملەكەت يگىلى ءۇشىن قىزمەت ەتىپ كەلەدى. مىسالى، ءماجىلىس دەپۋتاتتارى ەلنۇر بەيسەنباەۆ، ءمادي احمەتوۆ، جامبىل وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى داۋلەت كارىبەك، بقو اكىمىنىڭ ورىنباسارى باقىتجان نارىمبەتوۆ.
ودان بولەك جاستارعا باعىتتالعان بىرنەشە جوبالارىمىزدا اتاپ وتۋگە بولادى. جاستاردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ماقساتىندا «ءساتتى قادام» جانە «جاستار كادرلىق رەزەرۆى»، جاس عالىمداردى قولداۋعا باعىتتالعان «Nurintech»، اۋىل وقۋشىلارىنا اعىلشىن ءتىلىن تەگىن وقىتۋ ماقساتىندا «English for Jastar» جوباسىن ىسكە اسىردىق.
بازاردا، قارا جۇمىستا ەڭبەكتەنىپ جاتقان جاستارىمىز دا از ەمەس، ولارعا قولداۋ كورسەتىپ، مازالايتىن سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرۋ ماقساتىندا بارلىق ايماقتاردا كەڭەس ورتالىقتارىمىز جۇمىس جاساپ جاتىر. ءبىلىم سالاسىنداعى سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەستە ستۋدەنتتەر اراسىندا ءانونيمدى ساۋالناما، ءدارىس وتكىزۋ ارقىلى «تازا سەسسيا» اكتسياسى تۇراقتى تۇردە وتكىزىلىپ تۇرادى. ودان باسقا، جاستاردى قولداۋ ماقساتىنا باعىتتالعان 2025 جىلعا دەيىن «جاستار – وتانعا!» باعدارلاماسى ازىرلەنىپ، قابىلداندى.
ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ باستاماسىمەن جۇزەگە اسقان «ءبىز بىرگەمىز!» جالپىۇلتتىق اكتسياسىنا 5 مىڭ جاسوتاندىق ۆولونتەر اتسالىستى. ولار 320 مىڭ مۇقتاج وتباسىعا ازىق-تۇلىك سەبەتتەرىن جەتكىزدى. 100 مىڭ وتباسىعا 5 ميلليون دانا مەديتسينالىق ماسكا تاراتتى. تۇركىستان وبلىسى ماقتاارال اۋدانىنداعى توتەنشە جاعداي كەزىندە 500 ۆولونتەر «بىرگەمىز، ماقتاارال!» ۆولونتەرلار شتابىن قۇرىپ، ەۆاكۋاتسيالىق جانە گۋمانيتارلىق كومەكتى تاراتۋعا اتسالىستى. بۇل جاسوتاندىقتار ىسكە اسىرعان جوبالاردىڭ كىشكەنتاي بولشەگى عانا، الداعى ۋاقىتتا دا وسى قالپىمىزدان تايماي، قوعام يگىلىگى ءۇشىن قىزمەت ەتەتىن بولامىز.
- نۇرجان ارعىنۇلى، بيىل ەلىمىز ءۇشىن ەرەكشە جىل. تاۋەلسىزدىكتىڭ 30-جىلدىق مەرەيتويى اياسىندا «Jas Otan» جاستار قاناتى قانداي باستامالاردى قولعا الىپ جاتىر؟ جوبالارىڭىز، الداعى جوسپارلارىڭىز جايلى بولىسە وتىرساڭىز؟
- تاۋەلسىزدىك ءار قازاقستاندىق ءۇشىن باعا جەتپەس قۇندىلىق. سول قۇندىلىقتى دارىپتەۋ، جاستار اراسىندا بەدەلىن ارتتىرىپ، ەگەمەندىگىمىز بەن ەلدىگىمىزدى باعالايتىن پاتريوت جاستار تاربيەلەۋ ءبىزدىڭ بىردەن ءبىر ماقساتىمىز. 30 جىل ىشىندە جاستار ساياساتىن جۇيەلى جۇرگىزۋ ماسەلەسى ءاردايىم پارتيانىڭ دا، مەملەكەتتىك ساياساتتىن دا باستى نازارىندا بولدى.
30-جىلدىق قارساڭىندا وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆتىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن جاس وتاننىڭ سەزىندە الداعى 2025 جىلعا دەيىنگى «جاستار-وتانعا!» باعدارلاماسىن قابىلدادىق. باعدارلامادا ناقتى 5 باعىت ايقىندالىپ، جاستاردى قولداۋعا باعىتتالعان 100 ناقتى ءىس-شارا بەلگىلەندى.
اتالعان باعدارلامانى ساپالى، ۋاقىتىلى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق جانە 216 ايماقتىق جول كارتاسى ازىرلەنىپ، بەكىتىلدى. بارلىق جول كارتالارى ورتالىق جانە جەرگىلىكتى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ باسشىلارىمەن ماقۇلداندى جانە بىرگە جۇزەگە اسىرىلىپ كەلەدى. وسىلايشا، جاستاردىڭ ازاماتتىق بەلسەندىلىگى، ساپالى ءبىلىمى، لايىقتى جالاقىسى بار جۇمىسى، قولجەتىمدى باسپاناسى جانە بوس ۋاقىتىن ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋ ماسەلەلەرى ءبىزدىڭ نازارىمىزدا.
- قازاقستاندا ستاتيستيكا بويىنشا شامامەن 4 ميلليون جاس بار. 4 ميلليون جاستىڭ 90%-ى باسپانا ىزدەپ سەڭدەلىپ جۇرگەندەر. جاستارعا ءۇي بەرۋ جاعىنان جەڭىلدىكتەر ياكي قانداي دا ءبىر باعدارلامالار قاراستىرىلعان با؟ جاستاردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن شەشۋ ءۇشىن ءوزىڭىز قانداي باعدارلاما ويلاپ تابار ەدىڭىز؟
- جاستاردىڭ ءوز پوتەنتسيالدارىن تولىققاندى پايدالانۋى ءۇشىن ساپالى ءبىلىمى، تابىس كوزى، تۇرعىلىقتى جەرى بولۋى شارت. مەن ءوزىم وتباسىن قۇرعان، بالا تاربيەلەپ وتىرعان جاس بولعاندىقتان، بۇل قاجەتتىلىكتەردى جاقسى تۇسىنەمىن.
جوعارىدا ايتىپ وتكەن 2025 جىلعا دەيىنگى «جاستار-وتانعا!» باعدارلاماسىنىڭ ماقساتتارىنىڭ ءبىرى – جاس وتباسىلار ءۇشىن قولايلى جاعدايلار جاساۋ. وسى ورايدا جاس وتباسىلارىن باسپانا ءبولۋ بايقاۋىندا باسىمدىق بەرىلەتىن قاتىسۋشىلار قاتارىنا قوسۋ، ءار ايماقتا جاستاردى باسپانامەن قامتاماسىز ەتۋ باعدارلاماسىن قابىلداۋدى مىندەتتەۋ، ەلىمىزدىڭ بارلىق ايماقتارىندا جۇمىس ىستەيتىن جاستار ءۇشىن ۋاقىتشا جالدامالى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن قامتاماسىز ەتۋگە ىقپال ەتۋ شارالارى قاراستىرىلعان. وسى باعىتتا قازىر قارقىندى جۇمىس ءجۇرىپ جاتىر.
- اۋىلدىق ەلدى مەكەندەرگە جاس مامانداردى تارتۋعا باعىتتالعان «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلاماسى ءوزىن اقتادى دەۋگە كەلە مە؟ ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، باعدارلامانى جەتىلدىرە ءتۇسۋ ءۇشىن ناقتى نە ىستەلىنۋى ءتيىس؟
- سوڭعى ۋاقىتتا ۋربانيزاتسيا ءۇردىسىنىڭ كۇشەيىپ كەتكەنىن ءبارىمىز بىلەمىز. اۋىلدارىمىزدى ساقتاپ قالۋ، ولاردىڭ گۇلدەنۋى ءۇشىن جاعداي جاساۋ ءار قازاقستاندىقتىڭ پارىزى دەپ ەسەپتەيمىن. «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلاماسى سول ماسەلەنى شەشۋدىڭ جاقسى قۇرالى. بۇل باعدارلاما ءساتتى جۇزەگە اسىرىلىپ، جاستارعا وزدەرىنىڭ تۋعان جەرىندە جۇمىس ىستەپ، حالقىنا قىزمەت ەتۋگە جانە باسپانالى بولىپ، وتباسىن قۇرۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك بەردى.
مىسالى، «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا «100 جاڭا ەسىم» جوباسىنىڭ جەڭىمپازى - ۆالەنتين اليفانوۆتى الايىق، جاس مامان «ديپلوممەن اۋىلعا» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا لايىقتى باسپاناعا يە بولعان. ۆالەنتين يننوۆاتسيالىق – پەداگوگيكالىق يدەيالاردىڭ رەسپۋبليكالىق فەستيۆالىندە تەاتر تەحنولوگيالارىن قولدانا وتىرىپ، بالالاردىڭ دارىندىلىعىن دامىتۋ بويىنشا اۆتورلىق باعدارلامانى ازىرلەپ، بۇگىنگى تاڭدا شقو ۋست-تالوۆكا كەنتىنىڭ بالالار ونەر مەكتەبىندە قىزمەت ەتىپ كەلەدى.
- مەملەكەت تاراپىنان جاستاردى قولداۋ ءۇشىن جاسالىپ وتىرعان «جاسىل ەل»، «جاستار كادرلىق رەزەرۆi»، «جاستار تاجىريبەسى»، «سەرپىن2050» جانە تاعى دا باسقا باعدارلامالار بار. بىراق بۇعان قاراماستان، ءبىزدىڭ زەرتتەۋلەرگە سايكەس جۇمىسقا تۇرۋ جاستاردى الاڭداتىپ وتىرعان ءنومىر ءبىرىنشى ماسەلە بولىپ تۇر. مەملەكەت تاراپىنان جالىندى جاستارعا ناقتى قانداي قولداۋ بار؟
- بۇگىندە قاس-قاعىمدا وزگەرىسكە ۇشىرايتىن جاھاندىق وزگەرىستەرگە بەيىمدەلۋ، جاڭا داعدىنى قالىپتاستىرۋ – زامان تالابى. پاندەميا سالدارىنان الەمدى جۇمىسسىزدىق جايلادى.
جاستار اراسىنداعى جۇمىسسىزدىقتى ازايتۋ، جاستاردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋىنا جاعداي جاساۋ، جاستاردىڭ كاسىپ اشۋى ءۇشىن مۇمكىندىكتەر جاساۋ ماسەلەلەرى دە ءبىزدىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى باعدارلامامىزدا كورىنىس تاپقان.
مىسالى، الەۋمەتتىك فاكتىلەر جەتىك زەردەلەنىپ جاستاردى ەڭبەكپەن الەۋمەتتەندىرۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا 5 جىلدا 25 مىڭ جاستى قامتيتىن «العاشقى جۇمىس ورنى» جوباسى جۇزەگە اسىرىلماق. جاڭا بيزنەس-يدەيالاردى ىسكە اسىرۋ، جاس كاسىپكەرلەرگە جىل سايىن 10 مىڭ گرانت بەرۋ جانە «جاسىل ەل» جوباسى اياسىندا 30 مىڭ جاستى جۇمىسپەن قامتۋ كوزدەلىپ وتىر.
- شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋدا جاستاردىڭ ۇلەسى كوڭىل كونشىتەدى مە؟ ەلىمىزدىڭ جاستارى كاسىپ اشۋعا بەلسەندى مە، ولاردى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن قانداي جوبالار ورىندالىپ جاتىر؟
- قازىرگى جاستاردىڭ اعا بۋىننان ەرەكشەلىگى – باسىم كوپشىلىگى ءوز كاسىپتەرىن اشۋعا ۇمتىلادى جانە بۇل سالادا جەتىستىككە جەتىپ جاتقاندارى از ەمەس. مەملەكەت تاراپىنان دا جاستاردىڭ بۇل ۇمتىلىستارىن ىنتالاندىرۋ ساياساتى جاقسى جۇزەگە اسىپ كەلەدى. مىسالى، كاسىپكەرلىككە باۋليتىن «باستاۋ بيزنەس» جوباسى. جوبا اياسىندا كاسىپكەرلىك نەگىزدەرى وقىتىلىپ، بيزنەسپەن اينالىسقىسى كەلەتىندەرگە گرانت نەمەسە شاعىن كرەديت بەرۋ ارقىلى العاشقى كاپيتالىن الۋعا كومەكتەسەدى.
- قازىر ءبىزدىڭ الدىمىزدا ءبىلىمدى، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ساقتاعان، رۋحاني دۇنيەسى باي ۇرپاق تاربيەلەۋ مىندەتى قويىلىپ وتىر. وسى رەتتە، ەلىمىزدە باسەكەگە قابىلەتتى جاستاردى تاربيەلەۋدە نەگە باسىمدىق بەرگەن ءجون؟
- «تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم — ادامزاتتىڭ قاس جاۋى» دەپ ءال-فارابي اتامىز ايتىپ وتكەندەي، اتا-بابالارىمىز تاربيەنى ەرەكشە ورىنعا قويعان. ءبىرىنشى كەزەكتە حالقىنىڭ وتكەنىن بىلەتىن، ۇلتتىق جانە رۋحاني بايلىقتاردى باعالايتىن، كەلەشەگىنە جاۋاپكەرشىلىك سەزىنە بىلەتىن جاستاردى تاربيەلەۋ ماڭىزدى.
ەلىمىزدە ءبىلىمدى ۇرپاق قالىپتاستىرۋ ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان، ال سول ءبىلىمدى دۇرىس پايدالانا الاتىن، ەل يگىلىگى ءۇشىن قىزمەت ەتەتىن ادام تاربيەلەۋ، ونىڭ بويىنا اتا-بابا قانىمەن سىڭگەن قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋ جەكەلەگەن اتا-انالاردىڭ دا، جالپى قوعامنىڭ دا مىندەتى.
- جاستار اراسىنداعى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىس اياسى، ۇلتتىق ونەردىڭ ناسيحاتتالۋ دەڭگەيى، رۋحانيات ماسەلەسى تۋرالى پىكىرىڭىزدى بىلگىمىز كەلەدى.
- ءتىلىمىز، ونەرىمىز، سالت-ءداستۇرىمىز ءبىزدىڭ اينامىز دەسەك قاتەلەسپەيمىن دەپ ويلايمىن. ولاردى ساقتاۋ، قورعاۋ، ناسيحاتتاۋ، جاناشىرى بولۋ ءار قازاقستاندىقتىڭ پارىزى. ءبىز دە ءوز تاراپىمىزدان ولاردى ناسيحاتتاۋعا بارىنشا ۇلەس قوسۋعا تىرىسىپ كەلەمىز. قازاق ءتىلىن ناسيحاتتاپ، جاستاردىڭ ساياسي ساۋاتتىلىعىنا ىقپال ەتىپ كەلە جاتقان «جايدارمان» ويىندارىن جەتىنشى جىل قاتارىنان قولداپ كەلەمىز، وسى تامىز ايىندا اقىندار ءمۇشايراسىن وتكىزەمىز دەپ جوسپارلاپ وتىرمىز. اتالىپ وتكەن باعا جەتپەس بايلىقتارىمىزدا ساقتاپ قالۋ، كەلەر ۇرپاققا جەتكىزۋ ءوز قولىمىزدا.
- نۇرجان ارعىنۇلى، التىن ۋاقىتىڭىزدى ءبولىپ، ورەلى سۇحبات بەرگەنىڭىز ءۇشىن راقمەت. جاس وقىرماندارعا قانداي تىلەك-نيەتىڭىز بار؟
- جاستار – ەلىمىزدىڭ بولاشاعى عانا ەمەس، بۇگىنگى باسەكەگە قابىلەتتىلىگىمىزدىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى. مەملەكەتىمىزدىڭ تاريحي دامۋىنىڭ قاي كەزەڭىن المايىق بارلىعىندا دەرلىك ءوز «قاھارماندارى» بولدى. ولاردىڭ بارلىعى دەرلىك جاستار. بۇگىنگى كۇننىڭ قاھارمانى – ءبىلىمى مەن بىلىگى قاتار جۇرگەن، وي ءورىسى كەڭ، ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن ساقتاۋمەن قاتار بىرنەشە ءتىل مەڭگەرگەن، قوعامىنا جانى اشيتىن، بولاشاعىنا سەنىممەن قارايتىن جاستار. ءار قازاقستاندىق جاسقا وزدەرىن جەتىلدىرۋدى توقتاتپاي، ۋاقىتىن باعالاپ ءبىلىمىن ارتتىرۋعا، جاقىنىنا جاناشىر بولىپ وزگەگە قول ۇشىن سوزۋعا، الەمدەگى وزىق تاجىريبەلەردى زەرتتەپ، تۋعان ەلىن گۇلدەندىرۋگە ۇمتىلسىن دەگىم كەلەدى.
– Cۇحباتىڭىزعا راقمەت. حالىقتىڭ سەنىمىن ارقالاپ جۇرگەن ەڭبەگىڭىز تابىستى بولسىن!
سۇحباتتاسقان: زارينا اشىربەك،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
