بۇگىن عيبراتتى عالىم، زەردەلى زەرتتەۋشى، پاراساتتى پەداگوگ، قارىمدى قايراتكەر، ابزال ازامات اسقار تۇرعانباەۆ 55 جاسقا تولدى!
مينۋسينسكايا-30. كازگۋ-ءدىڭ جۋرفاگى مەن فيلفاگىندا وقىعان ستۋدەنتتەردىڭ تەڭ جارتىسى تۇنەپ شىققان شاعىن عانا قۇجىرا. بۇل ۇيگە جۋرفاكتىڭ سويقاندارىنىڭ و باستا قونىستانۋ تاريحى قىزىق. ىلگەرىدە بىرەۋى كەلىپ ورىن تەپكەن سياقتى. كەتەرىندە ول تۇرعان ءۇيىن باسقا ءبىر تانىسىنا تاپسىرعان. ول قوزعالسا، ءۇشىنشىسى كەلە قالادى. ءسويتىپ، بۇكىل جۋرفاكتىڭ قۇتتى مەكەنىنە اينالعان ءبىر بولمەلى باكەنە باسپانا ەدى بۇل. تەگىندە «ۆرەميانكا» دەيدى مۇندايدى. ءۇي يەسى جاپارقۇل جاكەم مەن تۇرسىناي تاتەم — وتە جاقسى ادامدار. ولارعا ءبارىبىر، ءجىبى ءتۇزۋ جىگىتتەر كەلىپ، پاتەر اقىسىن ۋاقتىلى تولەپ تۇرسا بولدى.
سول ايگىلى شەجىرەسى مول، شەرى كوپ، جۇمباعى مول، جىرى كوپ «مينۋسينسكايا-30»-عا ءبىز دە كەلىپ تابان تىرەپ، جۋرفاكتىڭ سال-سەرىلەرىنىڭ كونەدەن كەلە جاتقان كوشپەندىلىك ءداستۇرىن وتباسىلىق ورنىقتى وتىرىقشىلىققا ۇلاستىرا باستاعان كەزىمىز ەدى.
ءبىر كۇنى ۇيگە اسقار كەلدى. ول – ستۋدەنت. مەن وقۋدى سول جىلى بىتىرگەم. ءبىزدىڭ ارالدىڭ جىگىتى. ءوزى ۇقىپتى. ءجۇرىس-تۇرىسى جيناقى. ءسوزى ساليقالى. ال ەندى شاشى... ءار تالى ءتىس ششەتكاسىنىڭ قىلىنداي قاتتى. تىعىزدىڭ تىعىزى. ءومىرى جاتپايدى. قالىڭ شاشتىڭ يەسى قالجىراپ قالعىپ كەتسە دە، قايراتتى شاشى ەشكىمگە يىلمەي، ەدىرەيىپ تۇرادى. "ەل جاتسا دا ەنەكەم جاتپايدى" دەگەننىڭ ناعىز ءوزى. كەيىنىرەكتە «اسقار شاشىن «پلوششادكا» ەتىپ الدىرسا، ۇستىندە جاتىپ دەمالۋعا بولادى» دەپ قالجىڭدايتىنبىز.
مىنە، سول ستۋدەنت اسقار ءتورت-بەس جاس ۇلكەن ءبىزدى اعا كورىپ، ۇيگە كەلىپ تۇر. ەل جاققا دەمالىسقا كەتىپ بارادى ەكەن. وزىمەن بىرگە ەسكىلەۋ جازۋ ماشينكاسىن الا كەلىپتى. سونى كۇزگە دەيىن ءبىزدىڭ ۇيگە تاستاپ كەتپەك.
مەن ماشيناسى بار تالاي ستۋدەنتتى كورىپ ەدىم، بىراق ماشينكاسى بار بوزبالانى وسى جولى ءبىرىنشى رەت كوردىم. سول زاماندا قات سانالاتىن مۇنداي عاجايىپ جازۋ قۇرالى جاستار گازەتىنىڭ سايىپقىران ساربازى بولىپ جۇرگەن مەندە دە جوق-تى. «قوي، بۇل بالا تەگىن بالا بولمادى» دەدىم ىشتەي. بەسىكتەن بەلى شىقپاي جاتىپ، جازۋ ماشينكاسىن ارقالاپ، كوشىپ-قونىپ جۇرگەن ستۋدەنت ءتۇبى ءبىر جەردەن شىعار، ءسىرا...
شىنىندا دا سولاي بولدى. ەسكى دۇنيە كورسە، ەكى كوزى ەجىرەيىپ، سوڭىنان قۋىپ كەتەتىن اقباستىنىڭ بۇكىل بالاسى سەكىلدى بۇل دا نازارىنا ىلىنگەن جادىگەرلىكتەردى جادىنا جاتتادى، قاعازىنا قاتتادى. سونىڭ ءبارىن اناۋ قايدا بارسا دا قاسىنان تاستامايتىن كونە ماشينكاسىمەن تىقىلداتىپ باستى دا وتىردى. اقىرى، سول ماشينكامەن باسىلعان دۇنيەلەرى ونى بيىككە باستادى. ماقالالارى ءجيى جاريالانىپ جاتتى. تالاي-تالاي سۇبەلى ەڭبەك جازدى. قازاقتىڭ قاھارماندىق جىرى – «وراق-مامايدى» زەرتتەپ، ديسسەرتاتسيا قورعادى.
تابيعاتىنان ءتىل يگەرۋگە بەيىم-ءدى. ارابپەن ارابشا، تۇرىكپەن تۇرىكشە تاۋلىك بويى ايتىسا الادى. اراب ءتىلىن ۋنيۆەرسيتەتتە وقىعانى راس. ال وزگە جۇرت تۇركياعا جىل سايىن بارىپ، ءالىپتى تاياق دەپ بىلمەي امان-ەسەن قايتىپ جۇرسە، ول سول ەلدى ءبىر-اق رەت شارلاپ كەلىپ، تۇرىك ءتىلىن مۇلتىكسىز ۇيرەنىپ الدى. ۇيرەنگەنىڭ نە، كەيىن كازگۋ-ءدىڭ تۇركولوگيا كافەدراسىن باسقاردى. انكارانىڭ تورىندەگى تۇركسويدىڭ باس كەڭسەسىندە ون جىلدان استام ۋاقىت قىزمەت ىستەدى.
كوپ ارقالاعان ماشينكاسىنىڭ شاراپاتى تيگەن شىعار، ءبىراز ۋاقىت جۋرناليستىك قىزمەتتىڭ دە ءدامىن تاتتى. ءدامىن تاتقاندى ايتاسىڭ، كىرۋىن كىرىپ الىپ، كوپكە دەيىن شىقپاي قويدى.
قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە، ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىندا، ءتىل كوميتەتىندە، «ايقىن» گازەتىندە بىرگە قىزمەت ىستەدىك. جۇمىسىنا تياناقتى. ۇعىمدى. ءبىلىمدى. ءسىڭىمدى. ارىپتەس رەتىندە وتە جايلى. ءىنى رەتىندە ءتىپتى كەرەمەت! سىيلاستىقتان جاڭىلمايدى. «جۇرتتىڭ ءىنىسىنىڭ مىنەزى تىك، ال ءبىزدىڭ ءىنىمىزدىڭ شاشى تىك» دەپ ءجۇدا ريزا بولامىز وندايدا.
قازىرگى قىزمەتى – قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى. ءبىر-اق جازدا ۆەنەتسيا اتانىپ، قايتا تۇلەگەن تۇركىستاننىڭ تورىندە وتىر.
باسقانى بىلمەيمىن، ايتەۋىر ماعان باياعىدا پاتەردەن پاتەرگە كوشىپ جۇرگەندە اينىماس سەرىگى بولعان كونە ماشينكا اسقاردىڭ ءوسۋ جولدارىنىڭ سيمۆولى سياقتى كورىنەدى...
باۋىرجان ومارۇلى
