ەڭبەك ەر اتاندىرادى

3246
Adyrna.kz Telegram

نۇرماحان ورازبەك  1938 جىلى  1جەلتوقساندا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى تۇركىستان اۋدانى، قاندوز اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدى. ول ءوز قاتارىنىڭ  جۇزدەن جۇيرىك ءجۋرناليستى، بىلىكتى باسپاگەر، ءسوزى سۇبەلى جازۋشى. بۇعان «قاسيەتتىسىڭ، سەن وتان!»، «قاعاجۋ كورگەن ومىردەن»، «بار ايلاسى – باس پايداسى»، «مۇحيتتىڭ ارعى جاعى، بەرگى جاعى»، «شاپىق شوكين» اتتى ءتول تۋىندىلارى دالەل. نۇرماحان ورازبەكوۆ كىم ەدى، قازىر كىم؟ وسى سۇراقتىڭ مازمۇنى  مەن ماڭىزىن اشۋ ءۇشىن ەڭبەك جولىنا كوز جۇگىرتىپ وتەيىك. جاستايىنان   وقۋ-بىلىمگە قۇشتار ازامات بالا كۇنگى ارمانىن ورىنداعىسى كەلدى.  وقۋشى كەزىنەن-اق ماقالالارى جارىق كورە باستادى. 1962 جىلى   قازاق   مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا ماماندىعىن ءتامامدايدى. ستۋدەنت كەزىندە قولى بوساي قالسا «قازاق ادەبيەتى»گازەتىنە بارا بەرەتىن.سول جەردە ءجۇرىپ شىعارماشىلىقتا شىڭدالدى.   ال كەيىن، وقۋدى بىتىرگەن  جىلدانن باستاپ   «وكتيابر تۋى»،  «لەنينشىل جاس»، «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىندە تىلشىلىكپەن تىرشىلىگىن جالعاستىرا بەردى.

«ەڭبەك ادامنىڭ كوركى، ادام زاماننىڭ كوركى»-دەگەن ماقال بار. تاپ ءبىر ورازبەكوۆتىڭ  بەينەسىن اشىپ تۇرعان سياقتى. ونىڭ بويىندا ەشكىمگە ۇقسامايتىن كەرەمەت  قاسيەت بار ەكەنىن بايقايمىز. اتامىزدى جۋرناليستيكا جولىنا اكەلگەن وسى بولۋى كەرەك. بالا كەزىندە قاتارلاستارىنان ويلاۋ قارقىنى وزگەشە بولعان ول،قولىنان كىتاپ تاستاماعان.  مىنە،سول ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا  ءسوز قۇدىرەتىنىڭ قانشالىقتى ەكەنىن سەزىندى.سول سەبەپتى، نۇرماحان ورازبەكوۆ دەگەندە تاڭدانا تىڭدايسىڭ. ول ستۋدەنت كەزىندە-اق ۇلكەن ىزدەنىسپەن ءجۇردى.

ال  بۇگىن دە قازاق ادەبيەتى سونداي-اق،  قازاق جۋرناليستيكاسىندا ەسىمى دۇركىرەپ تۇر.

ءباسپاسوز بەتىنە كەزەك-كەزەك شىعىپ وتىرعان ماقالارىنىڭ سانىنا جەتۋ مۇمكىن بولمادى. بۇل وقۋدى جاڭا بىتىرگەن ستۋدەنتتىڭ ماماندىعىنا سۇيىسپەنشىلىگى بولسا كەرەك.

ول بايىپپەن سويلەيتىن. ءسوزدىڭ سيقىن كەتىرگەن ەمەس. ونىڭ حالىق نازارىنا ۇسىنعان ماقالالارى – وزىندىك وبرازعا يە.   بۇل جان-جاقتىلىعى ىسپەتتى. ءوز زامانداستارى مەن سالىستىرعان كۇننىڭ وزىندە، ورازبەكوۆتىڭ  جۇمىسى «ەڭ جاقسىسى»  بولىپ تۇراتىن.

تەرەڭ ويعا باتاتىن كوزدەرىنىڭ تۇنىقتىعى سونداي قاراعان جەردەن كوز الماي قالاتىندىعى  وتكىرلىگىن كورسەتەدى.سامايىنداعى اق شاشتىڭ ءوزى،ءجۇرىپ وتكەن جولىنىڭ تاريحى ءتارىزدى.  كوپ كۇلمەسە دە جۇزىنەن جىلۋلىقتى اڭعارۋعا بولادى. ابىروي ءۇشىن ەمەس،ار ءۇشىن قىزمەت ەتكەن نۇرماحان ورازبەك اتامىز قاراپايىم قالپىن ساقتاي الدى.

قىسقا عۇمىرىن  بىر ەمەس،  بارشا  قازاققا ارناعان جازۋشىنىڭ جارق ەتكەن ءجۇزى قازاق جۋرناليستيكاسىن قالىپتاستىرىپ كەتتى. ول قايتالانبايتىن مۇرا قالدىردى. اقيقاتتى ايتتى، سىپايى بولا ءبىلدى.

«ەڭبەگىنە قاراي ونبەگى». حالىق ايتسا قالىپ ايتپايدى. ەل الدىندا ابىرويى اسقاق   اتامىزدىڭ ارتىندا قالعان ەڭبەگى  قاشان دا قۇندى  بوپ قالادى.

ءومىردىڭ مىناۋ باعىنباس بيىك قامالىن،

وتىنا كۇيىپ ويىڭدى تالاي جازعانسىڭ

وزىڭنەن وقىپ جالىنداپ سوسىن جالىن اپ،

وزىڭە ۇقساپ ءبىر جىلى لەبىز جازامىن.

سەن كەتكەندە جۇرت جىلادى ەگىلىپ،

جوقتىعىڭدى ءجۇر عوي حالىق سەزىنىپ.

تاريحتاعى تۇلعا دەگەن اتىڭا،

جازعىم كەلدى جۇرەك جىرىن توگىلىپ.

باتىرى دا باتىلى بوپ  ەلىڭنىڭ

شوقتىعىنا  شىعا ءبىلدىڭ سەنىمنىڭ

مىقتىلاردى مويىنداۋ دا  ءبىر ەرلىك

وزگەلەردەن ەرەك ەرىك-جىگەرىڭ...

سەن تۋعان كۇن ءبىرى ەدى  جەلتوقساننىڭ،

جۇلدىز سوندا كوزىن كوككە جاققان مىڭ.

اتا سەنىڭ ومىرگە كەلگەن كۇنىڭ-

قۇداي اقى، قازاققا باق قونعان كۇن!


جادىرا باعاشار،

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-ءدىڭ

  جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتى.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پىكىرلەر