كەلىن شايى – ۇلتتىق ءداستۇر بەلگىسى

4985
Adyrna.kz Telegram

كەلىن شايى – بەتاشار ايتىلىپ بولعان سوڭ سول ۇيگە جاسى ۇلكەندەر، كورشى-قولاڭدار جاس كەلىن­نىڭ قولىنان «شاي ءىشۋ» ءراسىمىن وتكىزەدى. كەلگەندەرگە كەلىن قولىنان ازىرلەنگەن داستارقان جايىلىپ، كەلىن شاي قۇيادى. بۇل كەزدە جاس كەلىنگە وزىنە تەتەلەس سول ۇيدەگى نە جاقىن ابىسىنى كومەككە كەلەدى. ابىسىن-اجىن اراسىنداعى بولاشاق تاتۋلىق وسى ارادان باستالادى. داس­تارقان ۇستىندە كەلىننىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىنا، مىنەز-قۇل­قىنا نازار اۋدارىلىپ، جاس كەلىن العاشقى سىننان وتەدى. سوڭىنان جاسى ۇلكەن، حالىققا قادىرلى قاريا كەلىنگە باتا بەرگەن.
«كەلىن شايى» ءراسىمىنىڭ ءمانىسى جاڭا تۇسكەن كەلىنگە شاي قۇيدىرتۋ ارقىلى ونىڭ ءۇي شارۋاسىنا يكەمدىگىن سىناۋ جانە كەلىندى جاڭا تۋىستارمەن تانىستىرۋ. كەلگەن قوناقتارعا كەلىن جىلى قاباقپەن، جىلى جۇزبەن، يناباتتى پەيىلمەن شاي ۇسىنادى. ارينە، شاي دەمدەۋدىڭ، ونى كەسەلەرگە قۇيۋدىڭ ءجون-جوباسىن كەلىن بىلمەگەن جاعدايدا ابىسىندار كومەكتەسەدى. بۇل ءبىر جاعىنان ءالى ەشكىمدى تانىمايتىن كەلىننىڭ ابىسىن-اجىنمەن تەزىرەك تانىسىپ، الىس-بەرىس جاساپ كەتۋىنە جاقسى. سونىمەن قاتار بۇل ءداستۇر كەلىن مەن ابىسىندار اراسىن بىردەن جاقىنداستىرادى. كەلگەندەر قولتىعىنا ءبىر-ءبىر كويلەكتەن، شاي-قانتتارىنان، ورامالدارىنان قىستىرا كەلەدى. ءتىپتى كەيبىر جاقىن ءارى كەربەز ابىسىندار جۇزىك، سىرعا دا سالىپ كەتەدى. ادامدار اراسىنداعى باۋىرمالدىقتى تەز قالىپتاستىراتىن مۇنداي وتىرىس ءدىن شارتتارىنان شىقپاعانىن ەستە ۇستاعانىمىز ابزال. قا­زاق ايەلدەرىنىڭ ىرىستى ىنتىماعىنان حابار بەرەتىن «كە­لىن شايدا» جاقسى، ۇلاعاتتى اڭگىمەلەر ايتىلعانى دۇرىس.
كەلىن تۋرالى زەينەپ احمەتوۆا اپامىز ءبىر جازباسىندا: «كەلىن تەك قانا كۇيەۋگە يە بولمايدى. ول قايىن اتا، قايىن ەنە، قاينى، قايىنسىڭلى، قايناعا مەن ابىسىن، تاعى دا باسقا تولىپ جاتقان تۋىستارىنا، بۇكىل اۋلەتىنە يە بولۋعا بارادى. ال «ءبىر-ءبىرىن جاقسى كورسە بولدى» دەگەن جاي ءسوز. ودان ءبىر شيكىلىك شىقپاي قويمايدى. «قايتىپ كەلگەن قىز جامان» دەمەكشى، قايتىپ كەلگەن قىز اتا-اناسىنىڭ بەتىنە دە، اۋىل-ايماعىنا دا كولەڭكە. مىسالى، «قىزعا قىرىق ۇيدەن تىيۋ، قالا بەردى قارا كۇڭنەن تىيۋ» دەگەن بار. بۇل قىرىق ۇيدەن ۇلگى-ونەگە كورۋ، قالا بەرسە قارا كۇڭنەن دە ءبىر جاقسىلىقتى ۇيرەنۋ دەگەن ءسوز» دەگەن بولاتىن.
يبالى، يناباتتى كەلىننىڭ ءيىلىپ شاي قۇيۋىنىڭ وزىندىك ءمانىسى بار. ءبىر شاڭىراققا كەلىن بولىپ تۇسكەننەن كەيىن، سول اۋلەتتىڭ تۋعان-تۋىستارىنا كەلىن شاي بەرۋدىڭ تاربيەلىك ءمانى وسىندا بولسا كەرەك. اتالمىش سالتتىڭ ءمانى – كەلىندەر مەن ابىسىنداردىڭ تاتۋلىعى، ۇلكەندى سىيلاپ، كىشىگە ىزەت كورسەتۋدى ماقسات ەتۋ


                                                                                                   ماعريپا ساندۋعاش

                                                                                                        الماتى وبلىسى

 

 

پىكىرلەر