مارستا سالىناتىن قالاشىق تۋرالى نە بىلەمىز؟

1890
Adyrna.kz Telegram
فوتو اشىق اقپارات كوزىنەن الىندى
فوتو اشىق اقپارات كوزىنەن الىندى

عارىش كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى امەريكاندىق كاسىپكەر يلون ماسك “ادامزات بالاسى ايدى تۇراقتى بازاعا اينالدىرۋى كەرەك ، ال مارس پلانەتاسىندا  قالاشىق قۇرۋى كەرەك” دەپ ەسەپتەيدى.

ادامزات بالاسى عارىش الەمىنە ساپار شەگىپ، جەردىڭ سەرىگى - ايدىڭ بەتىنە قونعانىنا جارتى عاسىرعا جۋىق ۋاقىت وتكەن ەكەن. اي بەتىندە  كوسموستىق بازا قۇرۋ جونىندە ايتىپ، مارس پلانەتاسىن قالاشىققا قاشان اينالاتىنى تۋرالى ماسك ءوز بولجامىن جاسادى. كۇن جۇيەسىنىڭ  4-عالامشارى. جەر توبىنداعى پلانەتالار قاتارىنا جاتاتىن قىزىل جۇلدىزدىڭ ورتاشا ديامەترى 6800 كم، ماسساسى 6,423.1023كگ، ورتاشا تىعىزدىعى 3,97 گ/سم3, بەتىندەگى اۋىرلىق كۇشىنىڭ ۇدەۋى 3,76 م/س2. مارس پلانەتاسىنىڭ بەتىنەن شىققان جىلۋ اعىنىنىڭ (تولقىن ۇزىندىعىنىڭ 1 مم – 21 سم) راديودياپازونىنداعى ورتاشا تەمپەراتۋراسى 220±10 ك. ول پەريگەليىندە 10% جوعارى، ال افەليىندە سونشا تومەن بولادى.

مارس بەتىنىڭ ءاربىر نۇكتەسىندەگى ينفراقىزىل راديومەتريا ادىسىمەن ولشەنگەن تەمپەراتۋرالار: ەكۆاتورداعى تالتۇستەن ىلە-شالا كەيىن ولشەگەن تەمپەراتۋرا 300 ك، ول كۇن باتاردا 220 ك-گە دەيىن تومەندەيدى. ءتۇنى بويى ول تاعى دا 50 ك-گە تومەندەپ، تاڭ اتاردا 174 ك (–100°س) بولادى. قازاقستاندىق استروفيزيك گاۆريل تيحوۆ مارس پلانەتاسىنا جان-جاقتى زەرتتەۋلەر جۇرگىزدى. ول مارس بەتىندە قاراپايىم تىرشىلىك كوزدەرى بولۋى مۇمكىن دەگەن بولجام ايتادى. وندا جاندى زاتتار تۇرۋى مۇمكىن دەگەن بولجامدار، تەمپەراتۋرالىق جانە سپەكتروسكوپيالىق ناتيجەلەرمەن دالەلدەنگەن جوق. مارس اتموسفەراسىندا وتتەكتىڭ بەلگىسى بولماعاندىقتان، تىرشىلىكتىڭ جوعارعى فورماسىنىڭ بولۋى تۋرالى پىكىردىڭ شىندىققا ساي كەلمەيتىندىگى ايتىلادى.

پلانەتادا سالىناتىن بولاشاق قالا ەجەلگى قىتاي قۇدايىنا ارنالىپ “نۋۆا” دەپ اتالدى. قالانىڭ قۇرىلىسى بويىنشا ماماندار الدىمەن قالانى جارتاسقا ورنالاستىرۋ كەرەك دەپ تۇجىرىمدادى. وندا 250 مىڭعا دەيىن ادام ءومىر سۇرە  الاتىندىعى بەلگىلى بولدى. تۇرعىنداردى رادياتسيادان جانە اتموسفەرالىق قىسىمنان قورعاۋ ءۇشىن عيماراتتاردى كۇمبەزدەرمەن جابۋ كەرەك. قالا تۇرعىندارى وسىرىلەتىن وسىمدىكتەر بولەتىن وتتەگىمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. ىشكى جۇيەلەردىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن ەنەرگيا  كۇن پانەلدەرىنىڭ كومەگىمەن الىنادى. قالانىڭ قۇرىلىسى 2054 جىلى باستالادى دەپ كۇتىلۋدە. يلون ماسكتىڭ ايتۋىنشا، بۇل ادامزات تاريحىنداعى ەڭ قىمبات قۇرىلىس جوباسى بولۋى مۇمكىن. ونىڭ قۇنى بۇكىل الەمدىك ەكونوميكا كولەمىنىڭ سەگىزدەن بىرىنە جەتۋى مۇمكىن - 100 ميللياردتان 10 تريلليون دوللارعا دەيىنگى ەسەپتە كورسەتىلەدى .

ناعيما ساحان

پىكىرلەر