Marsta salynatyn qalashyq týraly ne bilemiz?

1889
Adyrna.kz Telegram
foto ashyq aqparat kózinen alyndy
foto ashyq aqparat kózinen alyndy

Ǵarysh kompanııasynyń negizin qalaýshy amerıkandyq kásipker Ilon Mask “adamzat balasy aıdy turaqty bazaǵa aınaldyrýy kerek , al Mars planetasynda  qalashyq qurýy kerek” dep esepteıdi.

Adamzat balasy ǵarysh álemine sapar shegip, jerdiń serigi - aıdyń betine qonǵanyna jarty ǵasyrǵa jýyq ýaqyt ótken eken. Aı betinde  kosmostyq baza qurý jóninde aıtyp, mars planetasyn qalashyqqa qashan aınalatyny týraly Mask óz boljamyn jasady. Kún júıesiniń  4-ǵalamshary. Jer tobyndaǵy planetalar qataryna jatatyn qyzyl juldyzdyń ortasha dıametri 6800 km, massasy 6,423.1023kg, ortasha tyǵyzdyǵy 3,97 g/sm3, betindegi aýyrlyq kúshiniń údeýi 3,76 m/s2. Mars planetasynyń betinen shyqqan jylý aǵynynyń (tolqyn uzyndyǵynyń 1 mm – 21 sm) radıodıapazonyndaǵy ortasha temperatýrasy 220±10 K. Ol perıgelııinde 10% joǵary, al afelııinde sonsha tómen bolady.

Mars betiniń árbir núktesindegi ınfraqyzyl radıometrııa ádisimen ólshengen temperatýralar: ekvatordaǵy taltústen ile-shala keıin ólshegen temperatýra 300 K, ol Kún batarda 220 K-ge deıin tómendeıdi. Túni boıy ol taǵy da 50 K-ge tómendep, tań atarda 174 K (–100°S) bolady. Qazaqstandyq astrofızık Gavrııl Tıhov Mars planetasyna jan-jaqty zertteýler júrgizdi. Ol Mars betinde qarapaıym tirshilik kózderi bolýy múmkin degen boljam aıtady. Onda jandy zattar turýy múmkin degen boljamdar, temperatýralyq jáne spektroskopııalyq nátıjelermen dáleldengen joq. Mars atmosferasynda ottektiń belgisi bolmaǵandyqtan, tirshiliktiń joǵarǵy formasynyń bolýy týraly pikirdiń shyndyqqa saı kelmeıtindigi aıtylady.

Planetada salynatyn bolashaq qala ejelgi Qytaı qudaıyna arnalyp “Nýva” dep ataldy. Qalanyń qurylysy boıynsha mamandar aldymen qalany jartasqa ornalastyrý kerek dep tujyrymdady. Onda 250 myńǵa deıin adam ómir súre  alatyndyǵy belgili boldy. Turǵyndardy radıaııadan jáne atmosferalyq qysymnan qorǵaý úshin ǵımarattardy kúmbezdermen jabý kerek. Qala turǵyndary ósiriletin ósimdikter bóletin ottegimen qamtamasyz etiledi. Ishki júıelerdiń jumys isteýi úshin energııa  kún panelderiniń kómegimen alynady. Qalanyń qurylysy 2054 jyly bastalady dep kútilýde. Ilon Masktyń aıtýynsha, bul adamzat tarıhyndaǵy eń qymbat qurylys jobasy bolýy múmkin. Onyń quny búkil álemdik ekonomıka kóleminiń segizden birine jetýi múmkin - 100 mıllıardtan 10 trıllıon dollarǵa deıingi esepte kórsetiledi .

Naǵıma Sahan

Pikirler