رەسەيدە پەنتاگوننىڭ تمد ەلدەرىندەگى، اتاپ ايتقاندا قازاقستان مەن وزبەكستانداعى بيولوگيالىق زەرتحانالارى الاڭداتتى. ماسكەۋ وسى ورتالىقتارداعى قاۋىپتى ينفەكتسيالاردى زەرتتەۋ اتىن جامىلىپ، امەريكاندىقتار بيولوگيالىق قارۋ جاساپ جاتىر دەپ قورقادى. بۇل تۋرالى Sputnik-كە بەرگەن سۇحباتىندا روسپوترەبنادزوردىڭ بۇرىنعى باسشىسى، مەملەكەتتىك دۋمانىڭ دەپۋتاتى، ەپيدەميولوگ گەننادي ونيششەنكو ايتتى، - دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.
ول اقش-تىڭ قورعانىس مينيسترلىگى قارجىلاندىراتىن امەريكاندىق بيولوگيالىق زەرتحانالار قازىر ءازىربايجان، ارمەنيا، گرۋزيا، قازاقستان، مولدوۆا، وزبەكستان جانە ۋكراينادا جۇمىس ىستەيتىندىگىن ەسكە سالدى.
«بۇل زەرتحانالاردا جوعارى كاسىبي اسكەري ميكروبيولوگتار جۇمىس ىستەيدى. ارينە، ولار گرۋزين نەمەسە ازەربايجان بالالارىن قورعاۋعا ارنالعان دۇنيەمەن اينالىسپايدى. ولار تابيعي ۆيرۋستىق وشاقتاردى زەرتتەپ، شتاممداردى ەكسپورتتاپ جاتىر. ولاردىڭ مىندەتى قاراپايىم - ۆيرۋستى جاساۋ»، - دەپ سەندىردى ونيششەنكو.
دارىگەردىڭ پىكىرىنشە، رەسەيدەگى الاڭداۋشىلىق تۋدىراتىن ماسەلە - الماتىعا جاقىن ورنالاسقان ورتالىق انىقتامالىق زەرتحانا. بۇل مەكەمە ەڭ زاماناۋي جابدىقتارمەن جابدىقتالعان جانە پەنتاگوننىڭ ورتالىق ازياداعى عىلىمي جەلىسىنىڭ بولىگى بولىپ تابىلادى.
«زەرتحانا وتە قۋاتتى، قورعانىس دەڭگەيى جوعارى. وندا اسكەري بيولوگيالىق قۇرامدار جاسالۋدا. اقش-تا ءىس جۇزىندە وزدەرىنىڭ نە جۇرگىزىپ جاتقانىن جاسىرىپ جۇرگەن جوق» - دەدى روسپوترەبنادزوردىڭ بۇرىنعى باسشىسى.
قازىرگى ومىردە بيولوگيالىق قارۋ گيبريدتى سوعىستىڭ نەگىزگى قۇرالدارىنىڭ بىرىنە اينالۋدا، دەدى ونيششەنكو.
كوروناۆيرۋستىق پاندەميا ينفەكتسيانىڭ زيانىن انىق كورسەتتى.
«ءبىز ۆيرۋستاردىڭ جاپپاي پسيحوز قۇرۋ، ساياسي جاعدايدى تۇراقسىزداندىرۋ، ەكونوميكانىڭ قۇلدىراۋى تۇرعىسىنان ءتيىمدى ەكەنىنە كوزىمىز جەتتى. كوروناۆيرۋس الەمدىك ەكونوميكاعا كەز-كەلگەن سوعىستان گورى كوپ زيان كەلتىردى»، - دەدى دەپۋتات.
سونىمەن قاتار، قازىرگى كەزدە بيولوگيالىق زەرتحانالاردىڭ جۇمىسىن تولىق باقىلاۋعا الماعاندىقتان ۆيرۋستىڭ جاساندى شىققاندىعىن دالەلدەۋ مۇمكىن ەمەس. تەكسەرىس جۇرگىزۋشىلەرگە «كورۋگە بولاتىنى» عانا كورسەتىلەدى »، - دەپ تۇيىندەدى ول.
«كەيدە گرۋزيندىك ماماندار ارنايى كوستيۋمدەرمەن كيىنىپ، وسى زەرتحانالارعا بارادى. بىراق ولاردى ناعىز وشاعىنا ەڭ جاسىرىن جەرلەرىنە جىبەرمەيدى. مۇندا قانداي زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلىپ جاتقانىن ەشكىم بىلمەيدى، ويتكەنى بۇل اسكەري زەرتتەۋ »، - دەپ تۇيىندەدى گەننادي ونيششەنكو.
الايدا، بۇعان دەيىن ماسعۇت ايقىمباەۆ اتىنداعى قازاق كارانتيندىك جانە زوونوزدىق ينفەكتسيالار عىلىمي ورتالىعىندا ولار اقش الماتىداعى ورتالىق رەفەرەنتتىك زەرتحاناسىندا "بيولوگيالىق قارۋ جاساۋ بويىنشا جۇمىس ىستەۋگە قاۋقارى جوق، ىستەمەيدى" دەپ سەندىرگەن ەدى.
تسرل-ءدىڭ نەگىزگى مىندەتى - اسا قاۋىپتى ينفەكتسيالارعا ەپيدەميولوگيالىق مونيتورينگ جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، مامانداردى دايارلاۋ، بيوقاۋىپسىزدىك ستاندارتىن ەنگىزۋ.
عىلىمي ورتالىقتىڭ ديرەكتورى باقىت اتشابار زەرتحانا اسكەري نىسان رەتىندە پايدالانىلمايتىنىن اتاپ ءوتتى. بيولوگيالىق قارۋ جاساۋ جۇمىستارى، عالىمنىڭ پىكىرىنشە، قالا ورتالىعىندا جۇرگىزىلۋى مۇمكىن ەمەس.
"قازاقستان - الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ مۇشەسى، قازاقستان يادرولىق، بيولوگيالىق، حيميالىق قاۋىپسىزدىككە قاتىستى كوپتەگەن حالىقارالىق قۇجاتتارعا قول قويدى. قازاقستان بۇل قۇجاتتارعا بەرىك مەملەكەت", - دەپ اتاپ ءوتتى اتشابار.
ول اقش-تىڭ جوباعا قاتىسۋى مەن قارجىلاندىرۋى وسىنداي وبەكتىلەردى قۇرۋ تاجىريبەسى تۇرعىسىنان قاجەت ەكەنىن العا تارتتى. بۇل ورتالىقتىڭ قۇرىلىسى، عالىمنىڭ پىكىرىنشە، اقش-تىڭ قاۋىپتى ازايتۋ باعدارلاماسى اياسىندا قارجىلاندىرىلادى ەكەن.
اتشابار قۇرىلىس اياقتالعاننان كەيىن اقش ونى قازاقستاننىڭ مەنشىگىنە وتكىزەدى دەپ ناقتى ايتتى. عالىم اقش ءوزى قاۋىپتى اۋرۋلاردان الشاق بولۋى ءۇشىن، الەم ەلدەرىندە ارنايى زەرتحانالار سالىپ جاتقانىن دا جاسىرمادى.
قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ باسشىسى بۇعان دەيىن دە كەيبىر شەتەلدىك جانە وتاندىق باق-تاردىڭ ەلدە بيولوگيالىق قارۋ جاسالىپ جاتقاندىعى تۋرالى تاراتقان اقپاراتىن جوققا شىعارعان بولاتىن.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
