بۇگىن حالىقارالىق ەسكەرتكىشتەر مەن تاريحي ورىندار كۇنى. بۇل مەرەكە العاش رەت 1984 جىلى اتالىپ وتىلگەن ەكەن. يۋنەسكو جانىنان قۇرىلعان حالىقارالىق ەسكەرتكىشتەر مەن كورنەكتى ورىنداردى قورعاۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى كەڭەس اسسامبلەياسى وسى كۇندى 1983 جىلى بەكىتكەن.
قازىرگى ۋاقىتتا وسى ۇيىمنىڭ قاتارىندا الەمنىڭ 175 مەملەكەتى بار. دۇنيەجۇزىندەگى 122 ەلدىڭ 754 تاريحي قۇندىلىعى يۋنەسكو تىزىمىنە ەنگىزىلگەن. 2003 جىلى وسى تىزىمگە ەلىمىزدەگى «ازىرەت سۇلتان» تاريحي-ارحيتەكتۋرالىق كەشەنى مەن الماتىعا تاياۋ تاڭبالى تاس شاتقالىنداعى جارتاستارعا سالىنعان سۋرەتتەر توپتاماسى كىردى. قازاقستاندا ۇلتتىق قۇندىلىق بولىپ ەسەپتەلەتىن 25 مىڭنان استام تاريحي-مادەني ەسكەرتكىش بار.
وسى ايتۋلى داتاعا وراي، الماتى قالاسى ورتالىقتاندىرىلعان كىتاپحانا جۇيەسى ي.ا.كرىلوۆ اتىنداعى قالالىق بالالار كىتاپحاناسىندا «جان ازىق» اتتى ينتەللەكتۋالدىق سايىس ءوتتى. بۇل سايىسقا و.جاۋتىكوۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان دارىندى بالارعا ارنالعان فيزيكا-ماتەماتيكا ورتا مەكتەپ-ينتەرناتىنىنان - «قوجا احمەت ياسساۋي»، ش. سماعۇلوۆ اتىنداعى وبلىستىق مامانداندىرىلعان دارىندى بالالارعا ارنالعان فيزيكا-ماتەماتيكا ورتا مەكتەپ- ينتەرناتىنان - «التىن ادام» جانە №81 مەكتەپ-گيمنازياسىنان - «كۇلتەگىن» كوماندالارى قاتىستى.
«سۇيرەپ قوسقان تازى تۇلكى المايدى» - دەگەن ءتامسىلدى ەسكەرگەن وقۋشىلار ۇزدىك بولۋ ءۇشىن بار بىلىمدەرىن ورتاعا سالدى. اتاپ ايتقاندا، لەد ەكران ارقىلى ەلىمىزدىڭ تاريحي جەرلەرىنىڭ اتاۋلارىن دۇرىس تاۋىپ، باتىرلار جىرىن جاتقا ايتتى. جانە تۇراقتى ءسوز تىركەستەرى مەن ماقال-ماتەلدەردەردىڭ ءمان-ماعىناسىن ءتۇسىندىردى.
جارىس قورتىندىسى بويىنشا «كۇلتەگىن» كومانداسى ۇزدىك شىقتى. ال «التىن ادام» مەن «قوجا احمەت ياسساۋي» كوماندالارى تيىسىنشە ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ورىنداردى يەمدەندى. شارا سوڭىندا كوماندالارعا الحىس حاتتار مەن سىيلىقتار تابىس ەتىلدى.
لاززات مۇحتارقىزى سپاتاەۆا، الماتى قالاسى ورتالىقتاندىرىلعان كىتاپحانا جۇيەسى ي.ا.كرىلوۆ اتىنداعى قالالىق بالالار كىتاپحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى:
-كىتاپحانا ۇجىمى وقىرماندارمەن اسىرەسە، وسى جارىسقا كەلىپ وتىرعان مەكتەپتەرمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتقان. اتاۋلى كۇندەر قارساڭىندا وسىنداي شارالار وتكىزىپ تۇرۋدى داستۇرگە اينالدىرىپ كەلەمىز. بۇگىن سولاردىڭ بىرىنە كۋا بولىپ وتىرسىز. قازىرگى كەزدە بالالارعا ينتەللەكتۋالدى جارىستارعا قاتىسىپ تۇرعانى جاقسى. وسىنداي جارىستار ولاردى شاپشاڭ ويلاۋعا ۇيرەتەرى ءسوزسىز.
جاسۇلان ناۋرىزاليەۆ
