الماتى قالاسىنداعى فيزيكا-ماتەماتيكا باعىتىندا ءبىلىم بەرەتىن نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ 12 سىنىپ وقۋشىسى ديلناز كامالوۆا گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىم الۋعا رەسمي شاقىرتۋ الدى، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ءتىلشىسى. بۇل تۋرالى مەكتەپتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى مالىمدەدى.
قازىرگى تاڭدا الماتىداعى فيزيكا-ماتەماتيكا باعىتىنداعى نازارباەۆ زياتكەرلىك مەكتەبىنىڭ 3 تۇلەگى الەمدەگى ۇزدىك جوو ءبىرى – گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىم الۋدا. وسىعان دەيىن، 2019 جىلى اقنازار قاجىمۇرات پەن سەليمجان چالىشكان، 2020 جىلى ءسۇلتانالى نۇرمانۇلى اتالمىش ءبىلىم ورداسىنا گرانتقا تۇسكەن ەدى.
17 جاستاعى ديلناز كامالوۆا وقۋدا وزات، ومىردە بەلسەندى. ونىڭ ««مەديكامەنتوزدىق قاشىقتان باقىلاۋعا ارنالعان اقىلدى قوراپشا» جوباسى پاتەنت جەڭىپ الدى. سمارت ءدارى قوبديشاسى ءدارى-دارمەكتى ۋاقىتىلى قابىلداۋدى ۇمىتىپ كەتەتىن جاندارعا ارنالادى. وسىلايشا ءدارىنى قانداي دوزادا، قاشان ءىشۋ كەرەگىن ۇنەمى ەسكەرتىپ تۇرادى.
-بۇل قوراپشانىڭ ەسىمى Sequence (اعىل. «جۇيە»). بۇل قوراپشا سوزىلمالى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاسقا دارۋمەنىن ۋاقىتىلى قابىلداۋعا كومەك كورسەتەدى. بۇل قۇرىلعىمەن بىرگە جۇرەتىن ءموبيلدى قوسىمشا بار. ناۋقاستىڭ تۋعان-تۋىسقاندارى وسى ءموبيلدى قوسىمشا ارقىلى ەسكەرتۋ قويادى. ۋاقىت كەلگەن كەزدە ناۋقاس ۆيزۋالدى جانە اۋديو سيگنال رەتىندە وسى ەسكەرتۋلەردى قوراپشادان كورىپ، دارۋمەندى قابىلداعان ساتتە نەمەسە قابىلداۋدى ۇمىتقان ساتتە، قاتە دوزانى قابىلداعان كەزدە، تۋىسقانىنا ءموبيلدى قوسىمشا ارقىلى ەسكەرتۋلەر جىبەرەدى،- دەيدى جوبا اۆتورى.
قازىر قوبديشادا 5 سەكتسيا بار. ياعني بەس ءتۇرلى ءدارى ساقتاۋعا بولادى. ديلنازدىڭ ايتۋىنشا، بۇل قۇرىلعى دارىگەرلەردىڭ جۇمىسىن جەڭىلدەتەدى. وعان قوسا، جاقىنىنا جاناشىر بولعىسى كەلەتىن جاندارعا تاپتىرماس قۇرال. ءتۇرلى اۋرۋعا شالدىققان ناۋقاستار، نە بولماسا ەگدە جاسقا كەلىپ، ۇمىتشاقتىققا دۋشار بولعاندار ەندى وسى قۇرىلعىنىڭ كومەگىمەن دەنساۋلىعىن باقىلاۋدا ۇستاي الادى.
-الدىمەن مەن وسى جوبانى دوسىممەن باستادىم. قازىر ونى وزدىگىمشە دامىتۋدامىن. باسىندا ءبىز بۇل قوراپشانى التسگەيمەر اۋرۋىنا شالدىققان ادامدارعا دەپ ويلادىق. سەبەبى ولار دارۋمەن قابىلداۋدى ۇمىتىپ قالۋى مۇمكىن. الايدا ۋاقىت وتە ءبىز تەك التسگەيمەر اۋرۋى عانا ەمەس، سوزىلمالى اۋرۋلار، ديابەت، استما سەكىلدى اۋرۋعا شالدىققانداردىڭ دا قابىلدايتىن دارۋمەن سانى وتە كوپ جانە ۇمىتىپ كەتۋى مۇمكىن دەگەن ويدى قورىتتىق،- دەيدى ديلناز.
اقىلدى ءدارى قوبديشاسىنىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى، ونى قول سومكەسىنە سالىپ، وزىڭمەن بىرگە الىپ ءجۇرۋ وتە ىڭعايلى. ال قوراپشانىڭ كورپۋسىن ديلناز 3D پرينتەرى ارقىلى باسىپ شىعارعان. جوبا بارىسىندا وقۋشىعا الماتى فيزيكا-ماتەماتيكا باعىتىنداعى نزم تەحنوتوريا-لابوراتوريا مەڭگەرۋشىسى بەكزات ينكاروۆ كوپ كومەكتەسكەن.
-مەن قازىر 12 سىنىپتا وقيتىندىقتان، جوباعا كوپ كوڭىل بولە الماي ءجۇرمىن. بىراق جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسكەننەن كەيىن، «اقىلدى ءدارى قوبديشانىڭ» ءموبيلدى قوسىمشاسىن ءارى قاراي دامىتامىن دەگەن ويدامىن»،-دەدى ول.
ديلناز كامالوۆانىڭ «اقىلدى قوبديشا» جوباسى Google Science Fair جارىسىندا «ۇزدىك 20 يدەيا» قاتارىنا ەندى.
وسىلايشا ديلناز كاليفورنياداعى Google-دىڭ شتاب-پاتەرىندە بولىپ قايتتى. الداعى ۋاقىتتا 17 جاستاعى ونەرتاپقىش قازاقستانداعى بۇۇ بالالار قورىمەن (يۋنيسەف) بىرلەسىپ، الماتىداعى اعزاسىندا ايتۆ بار ناۋقاستاردى ەمدەيتىن اۋرۋحانادا قوبديشانى ءىس جۇزىندە پايدالانىپ كورۋدى جوسپارلاپ وتىر. ال ازىرشە جاس ونەرتاپقىش جوعارى وقۋ ورنىنا تۇسۋگە دايىندىق ۇستىندە.
ايتا كەتۋ كەرەك، گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىندە ماماندىقتى 2-ءشى كۋرستا تاڭداۋ مۇمكىندىگى بەرىلگەن. ديلناز mechanical engineering/computer science ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الۋدى جوسپارلاپ وتىر. قارجىلىق كومەك پەن شاكىرتاقى جونىندەگى تولىق اقپاراتتى گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتى ءساۋىر ايىندا جولدايدى.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
