شارتاراپتى شىر اينالدىرعان پاندەميانىڭ قىرسىعى ءبىزدىڭ ەلدى دە اينالىپ وتپەگەنى بەلگىلى. زاۋال شاقتىڭ زاردابى تيمەگەن شاڭىراق كەمدە-كەم. ىندەت ىندەپ، قالىپتى تىرشىلىگىمىزدەن اجەپتەۋىر اينىپ قالدىق، قانشاما شارۋا تۇرالادى. جىل تولعان ۋاقىتتا مەملەكەت جامانات ىندەتتى جاماعانداردىڭ قاتارىن ازايتۋعا، احۋالدى تۇراقتاندىرۋعا بارىنشا كۇش سالا ءجۇرىپ، پۇشايمان كۇي كەشكەن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن دا ەستەن شىعارعان جوق.
ينفەكتسياسى جەر-جاھانعا قارقىندى جايىلا باستاعانىمەن، ءبىزدىڭ ەلگە سالقىنى ناۋرىز ايىنان باستاپ سەزىلە باستادى. سول ۋاقىتتا ىندەت كۇننەن-كۇنگە ءورشىپ، احۋال كۇردەلەنىپ، 16 ناۋرىزدا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جارلىعىمەن ەلىمىزدە توتەنشە جاعداي رەجىمى ەنگىزىلدى. سودان بەرى كوروناۆيرۋس تولقىنى بىردە كۇشەيىپ، بىردە باسەڭسىپ، سوعان سايكەس كارانتين دەيتىن ىندەتتىڭ «بۇعاۋىنان» دا ءبىرجولا قۇتىلا قويعان جوقپىز. دەگەنمەن بۇل بالەكەتپەن كۇرەس ءبىر ءسات تە توقتاماي، ەلدەگى ەپيدەميالىق احۋال ۇدايى قاداعالانىپ وتىر.
ىندەتتىڭ تارالۋى ءبىرشاما تىيىلىپ، شەكتەۋ شارالارىن السىرەتكەنىمىز كەرى اسەر ەتىپ، جاعدايدى قايتادان قيىنداتىپ العان كەزدەر بولدى. بۇعان مىسال رەتىندە بىلتىر 11 مامىردان باستاپ كارانتين جەڭىلدەتىلگەننەن كەيىن ەپيدەميالىق احۋالدىڭ كۇردەلەنگەنىن كەلتىرۋگە بولادى. سودان 5 شىلدەدەن باستاپ تالاپ-ءتارتىپتىڭ كۇشەيۋىمەن جاعداي وڭالا باستادى. ەۋروپا مەن ازيانىڭ بىرقاتار ەلىندە كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسى كۇرت كۇشەيىپ، ىندەتتىڭ ەكىنشى تولقىنى باستالعاندا ەلىمىزدەگى احۋال تۇراقتالىپ كەلە جاتقان ەدى. بۇل ۇكىمەتتىڭ دەر كەزىندە ارەكەت ەتىپ، شىلدە-تامىز ارالىعىندا ەنگىزگەن شەكتەۋى ىندەتتىڭ جايىلۋىن ايتارلىقتاي شەكتەگەنىن كورسەتەدى.
ىندەت قوس بۇيىردەن قىسقان قىسىلتاياڭ شاقتا ەڭ باستىسى حالىقتىڭ اماندىعى ەكەنى انىق. بۇل رەتتە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا ارتىلعان جاۋاپكەرشىلىكتىڭ سالماعى باسىم. جاعدايدى ودان ءارى ۋشىقتىرماۋ ءۇشىن مەملەكەتتىڭ كۇشىمەن كوپتەگەن ءىس-شارا اتقارىلدى. ىندەت دۇربەلەڭى باستالعان وسى ۋاقىت ارالىعىندا ۋاقتىلى مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ ءۇشىن قالالاردا 16 مودۋلدىك اۋرۋحانا سالىندى جانە 3 ينفەكتسيالىق اۋرۋحانا قايتاجاڭارتىلدى، سونداي-اق 63 امبۋلاتوريالىق-ەمحانالىق ۇيىم پايدالانۋعا بەرىلدى. حالىقتى ءدارى-دارمەكپەن جانە مەديتسينالىق بۇيىمدارمەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا شارالار قابىلداندى. 64 وتتەگى ستانساسى پايدالانۋعا بەرىلدى، مەديتسينالىق ۇيىمدار ءوجج اپپاراتتارىمەن (3 264 بىرلىك) تولىق قامتاماسىز ەتىلدى. 185 اۋداندىق اۋرۋحانا 100% رەنتگەن-دياگنوستيكالىق قۇرالدارمەن جابدىقتالدى. جەدەل مەديتسينالىق كومەك قىزمەتىنە 1 367 اۆتوكولىك ساتىپ الىندى. جىلجىمالى مەديتسينالىق كەشەندەر پاركى تولىقتاي جابدىقتالدى.
قازىرگى ۋاقىتتا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىمەن اۋىراتىن ناۋقاستارعا مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋ ءۇشىن 51 126 توسەكتىك-ورىن رەزەرۆى بار. وڭىرلەرگە 100 جىلجىمالى مەديتسينالىق كەشەن جەتكىزىلدى. اۋداندىق اۋرۋحانالار ۋاقىتىلى دياگنوستيكا جۇرگىزۋ ءۇشىن 53 رەنتگەن اپپاراتىمەن تولىق جابدىقتالدى، ونىڭ 49-ى وتاندىق «اقتوبەرەنتگەن» زاۋىتىنان ساتىپ الىندى.
2020 جىلى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا ينۆەستيتسيالار ءوسىمى 302,5 ملرد تەڭگەنى قۇرادى. بۇل – 2019 جىلدىڭ كورسەتكىشىنەن (2019 جىلى – 124,6 ملرد تەڭگە) 2,5 ەسە جوعارى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي وسىناۋ كۇردەلى كەزەڭدە حالىق العىسىن ارقالاعان اق جەلەڭدى ابزال جاندارعا مەملەكەت تاراپىنان زور قولداۋ كورسەتىلىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى. «ەپيدەمياعا قارسى ءىس-شارالارعا تارتىلعان مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنە ماتەريالدىق قولداۋ كورسەتىلدى. كۆي-مەن كۇرەسكە تىكەلەي تارتىلعان قىزمەتكەرلەرگە 3 تاۋەكەل توبى بويىنشا 116 ملرد تەڭگە مولشەرىندە ۇستەمەاقى تولەندى. بارلىق دارىگەرلەردىڭ، مەدبيكەلەردىڭ، سانيتارلاردىڭ، جەدەل جاردەم بريگادالارىنىڭ، زەرتحاناشىلار مەن ەپيدەميولوگتاردىڭ ۆيرۋس جۇقتىرۋ قاۋپىنە قاراماستان، ءىندەتپەن كۇرەستەگى ەرلىگى مەن قايسارلىعىن ەرەكشە اتاپ ءوتكىم كەلەدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ شەشىمىنىڭ ارقاسىندا ۇستەمەاقىلارمەن قاتار، 9 مىڭنان استام ناۋقاس مەديتسينالىق كومەككە الەۋمەتتىك تولەمدەر الدى. سونىمەن قاتار 2020 جىلى ءدارىگەرلەردىڭ ورتاشا جالاقىسى 30%-عا، ورتا مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ جالاقىسى 20%-عا ءوستى»، دەدى مينيستر.
پرەزيدەنت وسى جىلدان باستاپ ءدارىگەرلەردىڭ جالاقىسىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوتەرۋ جانە 2023 جىلعا قاراي ورتاشا جالاقىدان ەكى جارىم ەسە جوعارى دەڭگەيگە جەتكىزۋ مىندەتىن قويدى. 2021 جىلى 247 مىڭ مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن كوتەرۋگە 222 ملرد تەڭگەدەن استام، 2022 جىلى 362 ملرد تەڭگە، 2023 جىلى 557 ملرد تەڭگە كولەمىندە قارجى ءبولۋ كوزدەلگەن. وسىلايشا 2021 جىلى دارىگەرلەردىڭ ورتاشا جالاقىسى شامامەن 320 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. 2023 جىلى بۇل كورسەتكىشتى 561 مىڭ تەڭگەگە دەيىن جەتكىزۋ جوسپارلانعان. 2021 جىلى ورتا مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەردىڭ ورتاشا جالاقىسى 173 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى، 2023 جىلى 210 مىڭ تەڭگەگە دەيىن جەتكىزىلەدى. بۇعان قوسا 2022 جىلدان باستاپ دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارىنىڭ مەديتسينالىق ەمەس قىزمەتكەرلەرىنىڭ دە جالاقىسىن كوتەرۋ ماسەلەسى پىسىقتالىپ جاتىر.
COVID-19 بەيداۋا ىندەت بولعان سوڭ وسى ۋاقىتقا دەيىن بۇل اۋرۋمەن كۇرەستىڭ جالعىز جولى ساقتىق شارالارىن قاتاڭ ۇستانۋ عانا بولدى. ال بيىلدان باستاپ ىندەتتىڭ تارالۋىن ءبىرجولا تىيۋعا باستايتىن ۆاكتسينالاۋ باستالىپ كەتتى. بۇل امال كوروناۆيرۋسپەن كۇرەسىمىزدى اجەپتەۋىر كۇشەيتتى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا 2021 جىلدىڭ 1 اقپانىنان باستاپ قازاقستاندا كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنا قارسى ۆاكتسينالاۋ باستالدى. ءبىرىنشى كەزەڭدە رەسەيلىك «سپۋتنيك V» ۆاكتسيناسى ساتىپ الىندى. رەكوردتىق قىسقا مەرزىمدە قاراعاندى فارماتسەۆتيكالىق كەشەنىنىڭ بازاسىندا «سپۋتنيك V» ۆاكتسيناسى ءوندىرىسى جۇزەگە اسىرىلدى. سونداي-اق ءساۋىر ايىندا ءوزىمىزدىڭ وتاندىق QazCovid-in ۆاكتسيناسىن قولدانۋ جوسپارلانىپ وتىر.
«حالىققا يممۋنوپروفيلاكتيكا جاساۋ ءۇشىن ءبىز e-gov mobile «ۆاكتسينالاۋ» سەرۆيسىن، sms-حابارلامالاردى، جەكە كابينەتتى پايدالانۋ، سونداي-اق «تسيفرلىق قۇجاتتار» سەرۆيسىنە ۆاكتسينالاۋ پاسپورتىن ەنگىزۋ ارقىلى IT-تەحنولوگيالاردىڭ مۇمكىندىكتەرىن كەڭىنەن پايدالانامىز. ۆاكتسينالاۋ ءجۇرگىزۋ تۋرالى دەرەكتەر مينيسترلىكتىڭ ورتالىقتاندىرىلعان اقپاراتتىق جۇيەسىندە ەلەكتروندى فورماتتا جۇرگىزىلەدى. بۇل ۆاكتسينالانعانداردىڭ سانىن ەسەپكە الۋعا جانە ۆاكتسينالاۋ كولەمىن جوسپارلاۋ مەن سىرقاتتانۋشىلىقتى بولجاۋ ءۇشىن بولاشاقتا حالىقتىڭ يممۋندىق مارتەبەسىن قاداعالاۋعا ءمۇمكىندىك بەرەدى. سونداي-اق مينيسترلىك پروفيلاكتيكالىق ەگۋلەردى جۇرگىزۋ، ۆاكتسينانى تاسىمالداۋ جانە ساقتاۋ كەزىندە سۋىق تىزبەك شارتتارىن ساقتاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ستاندارتتى وپەراتسيالىق ءراسىمدەردى دايىندادى جانە بەكىتتى. كۆي-عا قارسى ۆاكتسينالاۋ تاكتيكاسى جانە ۆاكتسينالاۋدىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تيىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا 2 مىڭنان استام مەديتسينا قىزمەتكەرى وقىتىلدى. بۇگىندە بۇكىل الەم تەك ۆاكتسينالاۋ ءبارىمىزگە كارانتينسىز تانىس ومىرگە ورالۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنىن ءتۇسىندى. وسىعان بايلانىستى بارلىق ءوڭىر يممۋنوپروفيلاكتيكا ماسەلەلەرى بويىنشا حالىقپەن اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋى قاجەت»، دەدى ا.تسوي.
«ۇيرەنگەن جاۋ اتىسپاققا جاقسى» دەگەندەي، جالپى جاعامىزدان العان بۇل جامانات ىندەتپەن قالاي كۇرەسۋ كەرەك ەكەنىن كوپشىلىك تۇسىنە باستادى. اينالامىزداعى ادامدار بەتپەردە تاعىپ، اراقاشىقتىق ساقتاپ، تالاپ-ءتارتىپتى ۇستانۋ، اۋرۋ جۇقتىرعان كۇننىڭ وزىندە بايبالامعا سالماي، ەم-دوم جاسايتىن دارىگەرلەرگە جۇگىنۋ سياقتى قاراپايىم ەرەجەلەردى ۇنەمى قاپەرىندە ۇستايدى. ونىڭ ۇستىنە قازىر بۇرىنعىداي ەمەس ەكپە سالدىرۋعا نيەتتىلەردىڭ قاتارى دا كوبەيىپ كەلەدى. مۇنىڭ ءبارى ىندەت تارالۋىن شەكتەپ، ەپيدەميالىق احۋالدىڭ تۇراقتانۋىنا ىقپال ەتەدى.
