موڭعوليا قازاعى ءۇشىن اتا-بابا جەرىنە ورالۋ ارمان. ارماننىڭ ورىندالۋى ءۇشىن ولار بالالارىن قازاقستانداعى جوعارى وقۋ ورىندارىنا جىبەرەدى. گرانت نەگىزىندە ءبىلىم الاتىن جاستار كەيىن تۇراقتاپ قالىپ، جۇمىس ىستەپ، اتا-اناسىن كوشىرىپ الادى ەكەن. كوبى استانا ماڭىنا قونىستانعان. اقتوبەگە قولونەر بۇيىمدارىنىڭ جاسالۋ جولدارىن ۇيرەتۋگە ارنايى شاقىرتۋمەن كەلگەن شەبەر ساعىمپاز قاجىحاننىڭ ايتۋىنشا، ولار ۇنەمى قازاقستاننىڭ تەلەارنالارىن قارايدى، ۇلتتىق بۇيىمداردى ساتىپ، جان باعادى. ءار وتباسىندا، كەم دەگەندە، ءبىر ادام قازاقتىڭ ۇلتتىق بۇيىمدارىن جاسايدى. ءبىر قىزىعى، موڭعول قازاقتارى كورپە ەمەس، كيىزدەن جاسالعان سىرماق جايادى. بۇل – جىلى ءارى ادەمى ەكەن. موڭعولياداعى قازاقتاردىڭ ءومىرى مەن قولونەر بۇيىمدارىن دايىنداۋ جولىنىڭ دامۋى تۋرالى "ادىرنا "Bnews.kz سىلتەمە جاساپ حابارلايدى
تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعىنا وراي اقتوبەگە موڭعوليانىڭ بايان-ولگەي ايماعىنان قولونەر شەبەرلەرى ارنايى شاقىرىلدى. وبلىستىق ونەر مۇراجايىنىڭ ۇيىمداستىرۋمەن ءوتىپ جاتقان «قازاقتاردىڭ ءداستۇرلى ساندىك-قولدانبالى ونەرى» اتتى شەبەرلىك كلاسىندا سىرماق جاساپ، كەستە تىگۋدىڭ جولدارى، كەرمەلى باۋ توقۋ ۇيرەتىلدى. وعان مەكتەپ وقۋشىلارى مەن تەحنولوگيا ءپانىنىڭ مۇعالىمدەرى قاتىسىپ جاتىر. ال ۇيرەتۋشى شەبەرلەر ساعىمپاز قاجىحان مەن قۇرمەت تۇگەلباي اقتوبەگە العاش رەت كەلگەن.
«ەسكى قولونەردى جانداندىرىپ، دامىتامىز دەگەن سوڭ كەلىپ وتىرمىز. بالالاردىڭ ىنتاسى وتە جاقسى. ۇستازدار ۇيرەنىپ الدى. سىرماقتىڭ نەدەن جاسالاتىنىن، تىگۋ جولدارىن ۇيرەتتىك. ماسەلەن، سىرماق بەس بولشەكتەن تۇرادى. ولاردى بىرىكتىرىپ، ءبىر سىرماق شىعارامىز. ءبىز كەستە، كەرمەلى باۋ توقۋدى دا مەڭگەرەدى. ءبىزدىڭ اۋىلدا قاي ۇيگە كىرسەڭىز دە وسى بۇيىمدار توسەۋلى جاتىر. سىزدەر كىلەمنىڭ ۇستىنە كورپە جاياسىزدار، ءبىز سىرماق توسەيمىز. بۇل – جىلى. جۇمىستا جوق بولعاندىقتان، ۇيدە دايىنداپ، تاپسىرىس قابىلدايمىز. كوبىنە، شەتەلدىكتەر، تۋريستەر كەلىپ، ساتىپ الادى. ءبىر ايدا ۇزىندىعى 3 مەتر ءۇش سىرماق جاساۋعا دايىنبىز»،- دەيدى ساعىمپاز قاجىحان.
ونىڭ ايتۋىنشا، سىرماق بىرىڭعاي كيىزدەن جاسالادى. بايان-ولگەي شەبەرلەرى كيىز باسىپ، ءجىپ يىرەدى.
«اۋىلداعى 1500 ءۇيدىڭ ءبارى مال ۇستايدى. تاڭەرتەڭ شىعارىپ جىبەرەمىز، كەشكە قوراعا قامايمىز. ارنايى كۇتىم قاجەت ەمەس. ءار وتباسىندا 1-2 مىڭ باس قوي بار. كەم دەگەندە، 100 قوي باعادى. ەشكى باسىم بىزدە. ءتۇبىتى وتە قىمبات، بۇيىمدارى ءوتىمدى»،- دەيدى التاي اۋىلىنان كەلگەن س.قاجىحان.
التى بالانىڭ اناسى ءبىر جانۇيانى ءوز ونەرىمەن اسىراپ وتىر. بىرەۋى – ستۋدەنت، كىشىسى 3-كلاستا ءبىلىم الادى.
«ۇقساستىق كوپ. ءبىز دە جەر ۇيدە تۇرامىز، مال شارۋاشىلىعىمەن اينالىسامىز. بايان-ولگەي مەن اقتوبەگە كەلەر بولسام، سىزدەردە كوشە كەڭ ەكەن. اعاش ەگىلگەن، ءزاۋلىم ۇيلەر بار. ءبىزدىڭ جاقتا تال ەگىلمەيدى عوي. قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان سوڭ كوشىپ كەلەتىندەر قاتارى ارتتى. كوبىنە، جاستار وقۋعا كەلەدى. ءبىلىم العان جاستار اۋىلعا قايتا ورالمايدى، تۇراقتاپ قالادى. كەيىن اتا-اناسى، باۋىرلارى كوشەدى. نەگىزىنەن، قازاقستانداعى جوعارى وقۋ ورنىندا گرانت نەگىزىندە ءبىلىم الاتىن ستۋدەنتتەر ستيپەنتسياسىمەن موڭعولياداعى اتا-اناسىن اسىرايدى. ستۋدەنتتەر اقشاسىن اۋدارىپ، كەيىن قاجەتتى زاتتارىن، كيىم-كەشەكتى سول جاقتان سالىپ جىبەرەدى. جۇمىسى جوق وتباسىلار، قولونەرمەن اينالىسپايتىن ادامدار سولاي كۇن كورىپ وتىر»،- دەيدى ساعىمپاز شەبەر.
اقتوبەدەگى ونەر مۇراجايىنان ۇسىنىس تۇسكەن كەزدە شەبەرلەر ويلانىپ، جۇرەكسىنگەن. ولاردىڭ ويىنشا، اقتوبەگە جول ۇزاق، مۇندا ورىستار تۇرادى، حالقى ورىسشا سويلەيدى. كەلىپ، وقۋشىلارمەن، مۇعالىمدەرمەن تىلدەسكەن شەبەرلەر تىلدىك ايىرماشىلىقتى سەزبەي قالدى.
ال قۇرمەت تۇگەلباي بايان-ولگەي ايماعىندا تۇرادى. قالاداعى تىرلىك اۋىلدان وزگەشە. مۇندا كەرمەلى باۋ توقۋ ءۇشىن دايىن ءجىپ پايدالانىلىپ، شيكىزاتتىڭ ءبارى ساتىپ الىنادى. دەگەنمەن، قىزعا جاساۋ، ۇلدىڭ وتاۋىنا قاجەتتى كيىز ءۇي مەن بارلىق بۇيىمدى ءوزى دايىندايتىن شەبەر زەينەتكە شىققان سوڭ نەگىزگى كاسىبىنەن تابىس ءتۇسىپ جاتقانىن ايتادى.
«كەرمەلى باۋ توقۋ قيىن. نەگىزى، مۇندا بىرنەشە ويۋ تۇسەدى. ءار ءجىپتىڭ ءوز ورنى، رەتى بار. سوندىقتان بىرەر كۇندە مەڭگەرىپ الۋ مۇمكىن ەمەس. مۇنى توقۋ ءۇشىن قازىق قاعىپ، ءار ءجىپ وتكىزگەن سايىن كۇش سالىپ تارتادى. قاققىش، تەرگىش اعاش، تەرگىشتىڭ ءبارىن شاتاسىرماۋ شارت. ءوزىم 13 جاسىمنان باستاپ باقىلاپ، تىعىلىپ ۇيرەنىپ الدىم. قازىر ءبارىن ساتامىز. تاپسىرىس بار، تەك ەڭبەكتەنۋ كەرەك»،- دەيدى قۇرمەت تۇگەلباي.
شەبەر قازاقستاندا ءبىلىم الىپ جۇرگەن كەنجە ۇلى تۇراقتاپ قالسا، وتانىنا ورالۋدى ويلاپ وتىر.
«قازاقستان – ءبىز ءۇشىن ماقتانىش. استاناعا بەس جىل بۇرىن كەلىپ ەدىم، كەشەگى ساپارىمىزدا ودان ءارى دامىعانىن كورىپ وتىرمىز. اقتوبەگە بۇرىن كەلگەنىم جوق. مۇندا دا قازاقى جەر، حالقى باۋىرمال ەكەن»،- دەيدى ول.
ءۇش كۇنگە سوزىلعان شەبەرلىك ساباعى كەزىندە بالالار سىرماق توقىپ، كەستە تىكتى. ءبارى دە قازاقتىڭ تىڭ قولونەر بۇيىمدارىنا ءتانتى بولىپ، قىزداردىڭ توقۋ، تىگۋگە ىنتاسى ارتتى.
ەلىمىزدە گرانتپەن وقيتىن ستۋدەنتتەر ستيپەنتسياسىمەن موڭعولياداعى اتا-اناسىن اسىراپ ءجۇر – ساعىمپاز قاجىحان (فوتو)
(تۇپنۇسقا تاقىرىبى)
"Bnews".kz
