الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالارى (اكك) بيزنەستى دامىتۋ جولىندا تەجەگىشكە اينالدى. بۇگىن مەرۋەرت قازبەكوۆا اتالمىش ماسەلە تۋرالى «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىندا مالىمدەدى دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى پارتيانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.
بۇعان دەيىن «اق جول» فراكتسياسىنىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىندا كاسىپكەرلىككە مەملەكەتتىڭ نەگىزسىز قاتىسۋ ماسەلەسىن بىرنەشە رەت كوتەرگەن بولاتىن.
وسى ساۋال ءوزىنىڭ نەگىزگى كونتسەپتسياسىنان الدەقاشان باس تارتقان الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك كورپوراتسيالارىنىڭ (بۇدان ءارى – اكك) قىزمەتىنە قاتىستى. اكك قۇرۋ يدەياسىن ەلباسى 2006 جىلى «قازاقستاننىڭ الەمدەگى باسەكەگە بارىنشا قابىلەتتى 50 ەلدىڭ قاتارىنا كىرۋ ستراتەگياسى» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ايتقان بولاتىن.
اكك ەكونوميكالىق بەلسەندىلىكتى، ونىڭ ىشىندە تارتىلعان ينۆەستيتسيالار ارقىلى ىنتالاندىراتىن اكتيۆتەردى ءتيىمدى باسقاراتىن وڭىرلىك دامۋ ينستيتۋتتارىنا اينالۋعا، وڭىرلەردە ورنىقتى وندىرىستەردى قالىپتاستىرۋدىڭ كاتاليزاتورى بولۋعا ءتيىس ەدى.
ءدال وسىنداي مىندەتتەر اكك-ءنىڭ 2020 جىلعا دەيىنگى دامۋ كونتسەپتسياسىندا بەلگىلەنگەن جانە ۇكىمەتتىڭ 2012 جىلعى تاپسىرماسىمەن بەكىتىلگەن. وسى قۇجات نەگىزىندە 17 اكك قۇرىلدى.
اكك قىزمەتىنىڭ باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى تۇراقتاندىرۋ قورلارى ارقىلى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا باعالاردى تۇراقتاندىرۋ بولدى. تۇراقتاندىرۋ قورلارىنىڭ مىندەتى - باعانىڭ ءوسۋى كەزىندە ازىق-تۇلىك نارىعىنا ارالاسۋ.
مينيسترلىكتىڭ دەرەكتەرى بويىنشا اعىمداعى جىلدىڭ 11 ايى ىشىندە ءامات-نا باعانىڭ ءوسۋى 9,6%-دى قۇرادى، بىراق ءىس جۇزىندە - 25-30%.
ناقتى ارالاسۋ الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تىزىمنەن جەكەلەگەن ازىق-تۇلىك ونىمدەرى بار وڭىردە نارىقتىق باعادان تومەن باعالار بويىنشا نۇكتەلەردىڭ بولۋى تۋرالى باياناتقا كەلىپ تۇسەدى. اكك-نىڭ بۇل باعىتتاعى جۇمىسى «بيۋدجەتتەگى اقشانى اۋاعا ۇشىرۋعا» الىپ كەلدى، ويتكەنى ازىق-تۇلىكتى تومەن باعامەن ساتىپ الۋ كۇزدە جۇرگىزىلەدى. ولاردى باعانىڭ ءوسۋ كەزەڭىنە دەيىن ساقتاۋعا جۇمسالاتىن شىعىندار جانە ونىمدەردى ساتۋ باعا ۇستەمەسىز جانە كوبىنەسە كومپانيالار ءۇشىن تەرىس قۇن بويىنشا جۇرگىزىلەدى.
دەلدالدارسىز ءونىم وندىرۋشىلەردى ىنتالاندىرۋ جانە وتكىزۋ ماقساتىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن جانە ساۋدا-لوگيستيكالىق ورتالىقتاردى دامىتۋ ارقىلى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ باعاسىن ۇستاپ تۇرۋ جونىندەگى مەملەكەتتىڭ كوزقاراسىن قايتا قاراۋ قاجەت.
ءىس جۇزىندە قازىرگى ۋاقىتتا اكك فۋنكتسياسى اتقارۋشى بيلىكتىڭ اعىمداعى، وڭىرلىك پروبلەمالارىن شەشۋ بولىپ تابىلادى.
اكك قىزمەتى كوبىنەسە باسەكەلەستىگى دامىعان نارىقتارعا نەگىزسىز قاتىسۋ جولىمەن باسەكەلەستىكتى شەكتەۋگە اكەپ سوعادى. مىسالى، «استانا» اكك قاراماعىندا ءوز قىزمەتىن اباتتاندىرۋدا، لاندشافتىق جوسپارلاۋدا، شوب سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى كوپ عيماراتتار، قۇرىلىستار سالۋدا جۇزەگە اسىراتىن 10-عا جۋىق نارىق سۋبەكتىسى بار.
مىسالى، 2016-2019 جىلدار ارالىعىندا «استانا» اكك جاو-مەن ءبىر كوزدەن شارت جاساسۋ ارقىلى قۇرىلىستاردى كۇتىپ ۇستاۋ جانە فورۋمدار وتكىزۋ بويىنشا قىزمەتتەر كورسەتۋگە 2 ملرد. تەڭگەدەن استام قاراجات الدى، دەگەنمەن بۇل نارىقتا بيزنەس بەلسەندى جۇمىس ىستەيدى. باسەكەلەستىكتى شەكتەۋ بيۋدجەت شىعىستارىنىڭ ۇلعايۋىنا اكەلەدى. شاعىن جانە ورتا بيزنەس باسەكەلەستىك پروتسەسىندە ءوز قىزمەتتەرىن كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورمەن سالىستىرعاندا نەعۇرلىم تومەن باعامەن جانە ساپاسى جاقسى دەڭگەيدە جۇزەگە اسىرادى.
جەر ۋچاسكەلەرىن ءبولۋ پروتسەسىندە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جەكەلەگەن كاسىپورىندارعا ارتىقشىلىق بەرۋ فاكتىلەرى ورىن الادى، ال وعان قۇرال رەتىندە اكك پايدالانادى.
بۇل مەحانيزم اكك-دىڭ بايقاۋ راسىمدەرىن اينالىپ ءوتىپ جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋىن بىلدىرەدى. بۇل جەرلەر كەيىننەن بىرلەسىپ قۇرىلعان كاسىپورىندارعا جارعىلىق كاپيتال رەتىندە بەرىلەدى. ال سوڭىنان اكك ۇلەسىن جەكە مەنشىك يەلەرى ساتىپ الادى، بۇل بايقاۋدان تىس جەر ۋچاسكەلەرىن ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
مىسال كەلتىرەيىن: نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى بوتانيكالىق باقتاعى فيتنەس-ورتالىقتىڭ قۇرىلىسى.
باق اقپاراتى بويىنشا، قۇرىلىسپەن «Profit Project» جشس اينالىسادى، وندا «استانا» اكك-نىڭ 9% مولشەرىندەگى ۇلەسى بار. اكك-ءنىڭ 9%-دىق ۇلەسى بار قاتىسۋى «Profit Project» جشس-نە بايقاۋدان تىس قالا ورتالىعىندا جەردىڭ ادەمى بولىگىن الۋعا مۇمكىندىك بەردى، بۇل ەلوردا تۇرعىندارىنىڭ نارازىلىعىن تۋدىردى.
بۇگىندە اكك-نىڭ قىزمەتتى دامىتۋ مەن مامانداندىرۋدىڭ بىرىڭعاي باعىتى جوق، ورتالىق مەملەكەتتىك ورگاندار ولاردىڭ جۇمىسىنا جۇيەلى نەگىزدە تالداۋ جۇرگىزبەيدى، اتقارۋشى ورگاندار تاراپىنان باقىلاۋ جوق.
جوعارىدا باياندالعاننىڭ نەگىزىندە، «اق جول» قدپ ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنە جانە باسەكەلەستىكتى قورعاۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنە كەلەسى ماسەلەلەر بويىنشا جۇگىنەدى:
وڭىرلەردەگى اكك-نىڭ ءرولى مەن مىندەتتەرىن ايقىنداپ الۋ. ولاردىڭ وسى قازىرگى كۇيى بيزنەستى دامىتۋعا كەدەرگى بولىپ تابىلادى جانە تاراتىلۋعا جاتاتىن ءتيىمسىز ينستيتۋت بولىپ تابىلادى.
ەگەر مينيسترلىك ولاردىڭ قىزمەتىن ورىندى دەپ ەسەپتەسە، وندا اكك قىزمەتى مەن دامۋىنىڭ 2021-2025 جىلدارعا ارنالعان جاڭا كونتسەپتسياسىن ازىرلەپ، بەكىتۋ قاجەت.
كاسىپكەرلىككە مەملەكەتتىڭ قاتىسۋ كونتسەپتسياسىن ازىرلەۋ. جاڭا مەملەكەتتىك كاسىپورىندار قۇرۋعا قاتىستى ءموراتوريدى ۇزارتۋ.
اكك قىزمەتىنە ولاردىڭ تيىمدىلىگىنە جانە 2012 جىلعى كونتسەپتسياعا سايكەس قويىلعان مىندەتتەردى ورىنداۋعا تالداۋ جۇرگىزۋ، ءتيىمسىز كاسىپورىنداردى جويۋ.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
ماقالانىڭ اقىسى "اق جول" دەموكراتيالىق
پارتياسى سايلاۋ قورىنىڭ قاراجاتىنان تولەندى.
