الماتى قالاسى ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراعاتىندا 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ 100 جىلدىعىنا وراي «مۇراعات دەرەكتەرىندە ساقتالعان 1916 جىلعى كوتەرىلىس» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل ءوتتى. بۇل شارانى الماتى قالاسىنىڭ ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن «ادىرنا» ۇلتتىق-ەتنوگرافيالىق بىرلەستىگىمەن بىرلەسىپ الماتى قالالىق ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراعاتى ۇيىمداستىردى.
باسقوسۋعا تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور تالاس وماربەكوۆ («1916 جىلعى كوتەرىلىسكە جاڭاشا كوزقاراس» بايانداماسىمەن), تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور بولاتبەك ناسەنوۆ («1916 جىلعى كوتەرىلىستىڭ مۇراعات دەرەكتەرىندەگى كورىنىسى» بايانداماسىمەن), تاريح عىلىمىنىڭ كانديداتى، اباي اتىنداعى قازۇپۋ-دىڭ وقىتۋشىسى شامەك تىلەۋباەۆ («الاش زيالىلارىنىڭ 1916 جىلعى كوتەرىلىسكە بايلانىستى ۇستانىمى» بايانداماسىمەن), ع.مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قوردىڭ توراعاسى، تاريحشى عابيدەن جاكەي («كەيكى باتىر تۋرالى دەرەكتەر» بايانداماسىمەن), تاريحشى نۇردانبەك راحمەتۇلى («اۋباكىر مەن جاعىپار ەلى ءۇشىن تۋعان ەرلەر» بايانداماسىمەن), الماتى قالاسىنىڭ ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراعاتىنىڭ ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى ءلايلا راحيپوۆا («تاريحتىڭ تارعىل بەتتەرىندەگى اقتاڭداق ىزدەر» بايانداماسىمەن) جانە تاعى باسقا تاريحشىلار مەن مۇراعاتشىلار قاتىستى.
تاريح عىلىمىنىڭ كانديداتى شامەك تىلەۋباەۆ الاش زيالىلارىنىڭ 1916 جىلعى كوتەرىلىس تۇسىنداعى ۇستانىمى جايىندا ءسوز قوزعادى.
- 1916 جىلعى كوتەرىلىس كەزىندە قازاقتىڭ ءاربىر ازاماتى ۇلت تاعدىرىن ويلادى. الاش زيالىلارى كەيىننەن 1916 جىلعى كوتەرىلىستى ۇلتتىق دەڭگەيدەگى كوتەرىلىس دەپ باعالادى، – دەدى شامەك تىلەۋباەۆ.
جيىندا عابيدەن جاكەي كەيكى باتىردىڭ ەرلىگى جونىندە تانىمدىق دەرەكتەر كەلتىردى. باتىردىڭ قۇرالايدى كوزگە اتار مەرگەندىگى، جۇرەك جۇتقان باتىرلىعى ءسوز بولدى. پروفەسسور بولاتبەك ناسەنوۆ اق پاتشانىڭ جازالاۋشى وتريادىنىڭ قاراپايىم حالىقتى قالاي اياۋسىز جازالاعانىنا توقتالدى. تاريحشى نۇردانبەك راحمەتۇلى قارقارا كوتەرىلىستەرىنىڭ جەتەكشىلەرى اۋباكىر مەن جاعىپاردىڭ كوتەرىلىس كەزىندەگى ازاماتتىق بەينەسىن اشۋعا تىرىستى.
شارا بارىسىندا بەلگىلى انشىلەر جولامان قۇجيمانوۆ، ەركىن نۇرحانوۆتار 1916 جىلعى كوتەرىلىسكە قاتىستى اندەردى شىرقاپ، تاريحتىڭ كۇردەلى ءبىر كەزەڭىن مۋزىكالىق شىعارمالارمەن سۋرەتتەدى.
الماتى قالاسىنىڭ ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراعاتىنىڭ ۇيىداستىرۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى ءلايلا راحيپوۆا تاريحشىلار مەن مۇراعاتشىلاردىڭ بۇل تاقىرىپتا بىرگە جۇمىس ىستەۋ كەرەكتىگىن ايتىپ ءوتتى. تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور بولاتبەك ناسەنوۆ مۇراعات قورىنا ءوزىنىڭ كىتاپتارىن تارتۋ ەتتى. شارا سوڭىندا تاريحشى عالىمدار مەن جۋرناليستەر مۇراعات جۇمىسىمەن، 1916 جىلعا ارنالعان كورمەمەن تانىسىپ، ەكسكۋرتسيا جاسادى.
عاليا اقتاەۆا،
الماتى قالاسىنىڭ ومم قۇجاتتاردى عىلىمي پايدالانۋ ءبولىمىنىڭ جوعارى ساناتتاعى ارحەوگرافى
