قازاقتىڭ ءتول ونەرى - ءداستۇرلى ءان ونەرىمەن كورەرمەننىڭ جۇرەگىنەن جىلى ورىن العان ءانشى، بەلگىلى ونەرتانۋشى ەرلان تولەۋتايعا "باياناۋىل اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى" اتاعى بەرىلدى.
تالاي جىلدار بويى قازاق ونەرىنە قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان مايتالمان ازاماتقا مەملەكەت تاراپىنان مۇنداي سىيلىق تۇڭعىش رەت بەرىلىپ وتىر.
ءانشى وزىنە بۇيىرعان العاشقى سىيلىق وزگە جەردەن ەمەس، ءدال ۇلىلار تۋعان توپىراق باياناۋىلدان بەرىلگەنىنە بەك قۋانىشتى. ول ءوزىنىڭ جۇرەك جاردى جىلى لەبىزىن: "
باياناۋىل ەلىن ۇلىلار مەكەنى دەدىم، ويتكەنى بۇل قاسيەتتى ولكە – قازاق حالقىنىڭ ەلدىك مۇراتى جولىندا "كۇندىز وتىرماعان، تۇندە ۇيىقتاماعان" مەملەكەتشىل ەرلەردىڭ وتانى. اتاپ ايتساق، قازاق حاندىعىنىڭ XVIII عاسىرداعى باس يدەولوگى، ياعني ابىلايحان زامانىنىڭ ەڭ كورنەكى تۇلعاسى، كومەكەي اۋليە اتانعان ۇلى جىراۋ بۇقار جىراۋدىڭ، ۇلى بي قازداۋىستى قازىبەك ءبيدىڭ، "ون سان ورتا جۇزگە ۇران بولعان" ء(ماشھۇر ءجۇسىپ) ولجاباي باتىردىڭ; XIX عاسىردىڭ كەمەڭگەرلەرى شوڭ مەن تورايعىر، شورمان بيلەردىڭ، باياناۋىل پەرزەنتتەرىنە عىلىم-ءبىلىم جولىن نۇسقاعان اتاقتى شورماننىڭ مۇساسىنىڭ، قازاقتىڭ كۇللى تاريحى مەن دۇنيەتانىمىن 20 توم ەڭبەگىنە سيعىزىپ جازىپ كەتكەن اۋليە ءماشھۇر ءجۇسىپتىڭ; سرل عاسىردا تۋىپ، قازاقتىڭ كلاسسيكالىق مۋزىكاسىنىڭ نەگىزىن سالعانداردىڭ الىپ شوعىرى: جاياۋ مۇسانىڭ، جارىلعاپبەردى جۇمابايۇلىنىڭ، مۇستافا بۇركىتبايۇلىنىڭ، بايتەن سالدىڭ، كاسىبي ءان سالۋدىڭ، بيىك ورىنداۋشىلىق مەكتەپتىڭ نەگىزىن قالاعان ساڭلاق انشىلەردىڭ ۇلكەن ءبىر توبى: اعايىندى ساپاربەك پەن بالابەك ەرجانوۆتاردىڭ، قالي بايجانوۆ، جاباي توعاندىقوۆ، ءبىسسىمىللا بالابەكوۆ، ءجۇنىس شايمەردەنوۆتىڭ; قازاقتىڭ تۇڭعىش كەمەل پروزاشى جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ، "قاراڭعى قازاق كوگىنە، ورمەلەپ شىعىپ كۇن بولعان" سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ، الاشوردا قايراتكەرلەرى قوشكە كەمەڭگەروۆ، ابىكەي ساتباەۆتىڭ; قازاقتىڭ عىلىم اكادەمياسىنىڭ نەگىزىن سالۋشى ءارى ونىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى قانىش ساتباەۆتىڭ، قازاقتىڭ تۇڭعىش ارحەولوگيا عىلىمىنىڭ نەگىزىن سالۋشى الكەي مارعۇلاننىڭ، قازاقتىڭ تۇڭعىش تەاترىن قۇراۋشى جانە ونىڭ العاشقى رەجيسسەرى جۇمات ءشانيننىڭ، قازاقتىڭ كينوونەرىن العاش ۇيىمداستىرۋشى ءارى ۇلتتىق كينومىزدىڭ تۇڭعىش كاسىبي رەجيسسەرى شاكەن ايمانوۆتىڭ، بايتاق رەسپۋبليكامىزدىڭ ەنەرگەتيكالىق كەشەنىنىڭ جۇيەسىن تۇڭعىش قۇرعان اكادەميك شاپىق شوكيننىڭ، العاشقى لەگتەگى وپەرا انشىلەرى كاۋكەن كەنجەتاەۆ، قۋات، سۋات ابۋسەيىتوۆتەردىڭ قازاقتىڭ دومبىراسىن جاڭا زامانعا لايىقتاپ تۇڭعىش جاساعان اتاقتى شەبەر قامار قاسىموۆتىڭ، ۇلتىمىزدىڭ باسقا دا وسىنداي كىلەڭ تۇڭعىشتارىنىڭ وتانى.
مىنەكي، اعايىن، وسىنداي كىلەڭ كەمەڭگەرلەر ەلى مەن تۇڭعىشتار وتانى – باياناۋىل ەلىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتانعان مەنىڭ ارمانىم جوق، ءسىرا. سوندىقتان دا بولار، وسىناۋ قۋانىشتى حاباردى العاش ەستىگەندە قىسىلا تولقىعانىم راس. ويتكەنى سول ءسات وسىناۋ زاڭعار تۇلعالاردىڭ اياۋلى ەسىمدەرى مەن بەينەلەرى سانامدا جارق ەتىپ، ەلەس بەرىپ ءوتتى. اتتارى اتالعان بارلىق ۇلى ارۋاقتار ماعان سىناي قاراپ تۇرعانداي تولعانىستى كۇي كەشتىم. سول ساتتە مەن بۇل ماراپاتتىڭ ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ەكەنىن ۇقتىم، ساناممەن ءتۇيسىندىم، اپىراۋ، بۇل ابىرويلى جاۋاپكەرشىلىكتى كوتەرىپ جۇرە الامىن با دەگەن كۇماندى ويلارمەن ىڭعايسىز قىسىلا الابۇرتىپ، شىنىم سول – قىزارىپ كەتتىم.
اينالايىن، باياناۋىلىم، وزىڭمەن ەكىنشى كلاستا ءسابيت مۇقانوۆتىڭ بۇقار جىراۋ تۋرالى ەڭبەگىن وقىعاندا العاش تانىس بولىپ ەدىم، جاياۋ مۇسا اندەرىن العاش تىڭداعاندا عاشىق بولىپ ەدىم، كەيىن ارنايى ساپارعا شىعىپ، العاش سۇلۋ تابيعاتتىڭدى، ايناداي جارقىراعان جاسىبايدىڭ كوز جاسىنداي مولدىرەگەن كۇمىس ايدىنىن كورگەندە كوزىم تۇنىپ كەتىپ ەدى. العاش ۋنيۆەرسيتەتكە وقۋعا تۇسكەندە قارا تانىتىپ، عىلىم جولىنا باعىتتاعان كورنەكتى عالىم، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، اياۋلى ۇستازىم جامبىل ارتىقباەۆ اعام دا سەنىڭ سۇيىكتى ۇلىڭ عوي، باياناۋىل! قايسىبىرىن ايتا بەرگەندەيمىن، ءتىپتى التى الاشتان ىزدەگەن سۇيگەن جارىمدى دا سەنەن تاپتىم ەمەس پە...
ەندى مىنە، قۇرمەتتى پەرزەنتىڭ اتاندىم. قاراپايىم ونەرپازعا بۇدان ارتىق باق پەن قۇرمەت بولا ما!"- دەپ بىلدىرە كەلىپ، الداعى عۇمىرىن دا الاش جۇرتىنا قىزمەت ەتۋدى جالعاستىراتىنىن جەتكىزدى:
"...ارينە، الداعى عۇمىرىمدا دا تۇتاس قازاققا، جالپى الاش مۇراتتارىنا ادال قىزمەتىمدى تولاسسىز ارناي بەرەمىن. ەلگە قىزمەت – قاستەرلى مىندەت ويتكەنى! ايتسە دە مەن سياقتى قاراپايىم ونەر ادامىنا تۇڭعىش رەت "بالام!" دەگەن وسىناۋ قاسيەتتى ەلگە، كيەلى مەكەنگە باسىم جەرگە جەتكەنشە ءيىلىپ، كوزىم جۇمىلعانشا قىزمەت ەتەمىن. ويتكەنى مەن سەنىڭ قۇرمەت تۇتقان پەرزەنتىڭمىن – باياناۋىل!"
قازاقتىڭ ءان ونەرىنە ولشەۋسىز قىزمەت ەتكەن ازاماتتىڭ ماراپاتىمەن قۇتتىقتايمىز! قازاقتىڭ ءداستۇرلى ءان ونەرى ولمەسىن!
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
