2017 جىلى يۋنەسكو-نىڭ شاقىرۋىمەن تۇركيادا ءبىر اپتالىق جيىنعا قاتىسقان ەدىم. العاشقى كۇنى ءبىر قالاسىنىڭ اكىمى بانكەت جاساپ، قوناق قىلدى. سول بانكەتتە مەنى ءبىر نارسە قاتتى تاڭ قالدىردى.
ول نە دەيسىز عوي؟! ءبىرىنشى بوپ ءسوز العان اكىم «قوش كەلدىڭىزدەر» دەگەننەن كەيىن «سىزدەر ءۇشىن بار ونەرىن سالىپ، اس دايىنداعان، ون ساۋساعىنان ونەر تامعان، تاماعى بال تاتيتىن» دەگەن سەكىلدى نەبىر تەڭەۋدى كەلىستىرە وتىرىپ، ورتاعا باس اسپازدى شاقىردى. قىرىققا جەتپەگەن جىگىت ەكەن. جۇمىس كيىمىمەن شىعا كەلدى. تانىستىردى، جەر-كوككە سيعىزباي ابدەن ماقتادى، حالىققا شاپالاق ۇرعىزدى. ەندى، بارىن سالىپ باقتى اكىم. مەن وتىرمىن، ىشىمنەن: «تالاي بانكەتكە باردىق، تالاي جەردىڭ ءدامىن تاتتىق. پىسىرسە نە بولىپتى، ادەتتەگى تاماق قوي، سونشا ماقتاعانى نەسى» دەپ. سول بانكەتتە قانشا ونەرپاز ونەر كورسەتىپ ءجۇر. ولاردىڭ ءبىرىن دە ءويتىپ ماقتامادى.
قاراڭىزشى، اسپازىن ەرەكشە قادىرلەپ، ازعانتاي عانا ەڭبەگىن جوعارى باعالاپ جاتىر. ەندى، وسىنداي قۇرمەتتەن سوڭ تۇرىك اسحاناسى الەمدى جاۋلاماعاندا قايتەدى؟! قاي ەلگە بارساق تا، اسىرەسە ەۋروپادا تۇرىك اسحاناسىن ىزدەپ كەتەتىنىمىز جاسىرىن ەمەس قوي؟!
تاعى بىردە انكارادا كەلە جاتسام، ءبىر اسحانانىڭ سىرتىنا «ادانادان ەڭ ءماشھۇر سورپاشى كەلدى» دەپ جازىپ قويىپتى. ادانالىقتار اسحانا ىسىنە شەبەر كەلەدى. سودان با، ەل اعىلىپ بارىپ، كەزەككە تۇرىپ سورپا ءىشىپ جاتتى.
مۇنى نەگە ايتىپ وتىرمىن؟ ولار ەڭبەك ادامىن ەرەكشە قادىرلەيدى ەكەن، اسىرەسە، اۋىلشارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ ماماندارىن. ولاردىڭ ءاربىر ءىسىن باعالايدى. سول سەبەپتى شىعار، حالقىنىڭ كوبى ەڭبەككە قايىل، بەينەتكەش. وسكەلەڭ ۇرپاق تا سولارعا ەلىكتەيدى. مەملەكەت تاراپىنان دا قولداۋ ەرەكشە. ناتيجەسىندە ءوندىرىسى دامىپ، وركەندەپ جاتىر. ماقتاعانىم ەمەس، كوزىمىزدىڭ كورگەنى وسى.
ال، بىزدە شە؟ ساحناعا شىققاننىڭ، اۋزىن اشقاننىڭ ءبارى جۇلدىز. وعان سوڭعى كەزدە حايپ قۋعاندار قوسىلدى. قوعامنىڭ ەڭ قادىرلىسى دە، ەڭ ارداقتىسى دا سولار بوپ قالدى. قىسقاسى، قولىمەن ەمەس، اۋزىمەن وراق ورعاندى باعالايتىنىمىز وكىنىشتى. ادامنىڭ ماڭداي تەرىنىڭ دە، وي ەڭبەگىنىڭ دە قۇنى ەسكەرۋسىز قالىپ جاتادى. سول سەبەپتى شىعار، وسكەلەڭ ۇرپاق ءانشى بولعىسى كەپ تۇرادى، حايپ قۋعىسى كەلەدى. عىلىم مەن ەڭبەككە ۇمتىلاتىن جاستار از.
سوڭعى كەزدە قىزىلوردادا بولعان ەكى جاعداي وسىنى جازۋعا سەبەپ بولدى. ءبىرىنشىسى، وتكەندە كاسىپكەر مارات سارسەنباي اعامىز فەيسبۋكتا جاريالاعان ءبىر ۆيدەو. كورگەن بويدا كوڭىلىم ءتۇستى. ۆيدەودا ورىلعان كۇرىشتىكتە ءبىر تابىن سيىر جايىلىپ ءجۇر. قۇداي-اۋ، ول دەگەن كۇرىششىلەردىڭ ءبىر-ەكى كۇندىك ەمەس، الا جازدايعى ماڭداي تەرى عوي؟! ورىپ قويىپ، ەندى جيناپ الام دەپ وتىرعاندا، بۇل تازا قيانات ەمەس پە؟! سوندا شارۋانىڭ ەڭبەگى ەش، تۇزى سور بولعانى ما؟! ول سيىرلاردى قامايتىنداي نەمەسە يەسىنە ايىپپۇل تولەتەردەي كۇرىششىلەردىڭ قۇقىعى جوق. سوندا ولار نە ىستەمەك؟! جالپى، ءبىز كىسىنىڭ اقىسىن جەگەننىڭ، ەڭبەگىنە قيانات جاساعاننىڭ زاردابىن سەزىنە بەرمەيمىز-اۋ دەيمىن. كەسىرى وزىنە بولماسا دا، ۇرپاعىنا تيەتىنى اقيقات. تاريحتا دالەل كوپ وعان.
ەكىنشىسى، اسقار توقاماعامبەتوۆ اۋلىنداعى وقيعا. جەر داۋىنىڭ سوڭىندا الا جازداي وسىرگەن ەگىنىن جيناۋ مۇڭ بولدى. قايسىسى دۇرىس بولسا دا، ناتيجەسىندە بەينەتكەش ەلدىڭ قادىرى كەتتى. «ەڭبەك» ۇتىلدى.
11 عاسىردا جازىلعان ج.بالاساعۇننىڭ «قۇتادعۋ بىلىگىندە» ەگىنشىلەر تۋرالى ايتىلادى. ولاردىڭ جانى ىزگى، ماڭايىنا جاقسىلىعى مول، ىسىنە ادال دەيدى. قىبىرلاعان جاندىكتەن باستاپ، ۇشقان قۇس، جانۋار، ادام، قىسقاسى بارىنە پايداسى مول. مەملەكەتكە اكەلەتىن پايداسى ءتىپتى وراسان ەكەن. سوندىقتان، مەملەكەت قىزمەتكەرىنە ەگىنشىلەرمەن كوركەم مامىلەدە بولىپ، ولاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋدى تاپسىرادى.
تاريح تاعىلىمى دا، ءومىر زاڭدىلىعى دا بىزگە ەڭبەك ادامىن قادىرلەۋدىڭ، ەڭبەكتى باعالاۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن كورسەتىپ وتىر. ەگەر ءوندىرىس دامىپ، وسكەلەڭ ۇرپاق ەڭبەكقور بولسىن دەسەك، توگىلگەن تەردىڭ حاقىسىن جەمەي، بەينەتكەش ەلدى باعالاۋىمىز كەرەك.
بەكارىس نۇريمانوۆتىڭ جازباسىنان.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
