ماجىلىستە ەكولوگيالىق كودەكستىڭ كەيبىر نورمالارىنا قاتىستى تالقىلاۋ جيىنى ءوتتى. وسى جيىن بارىسىندا جاڭا ەكولوگيالىق كودەكستىڭ كۇلكى شاقىراتىن تۇستارى ءسوز بولىپ، ءماجىلىس توراعاسى نۇرلان نىعماتۋللين كودەكستى جازعانداردى سىن تەزىنە الدى.
ەكولوگياعا قاتىستى بۇل قانداي جاڭا كودەكس دەرسىز. «باقساق، باقا ەكەن» دەمەكشى، ءماجىلىستىڭ تالقىلاۋىنا ۇسىنىلعان بۇل زاڭ نومالارى ەكولوگيانى قورعاۋعا ارنالعان قۇجات كورىنەدى. دۇرىس، ەكولوگيانى قورعاۋ، لاستانۋىنا جول بەرمەۋدىڭ ءتۇرلى تەتىكتەرىن ىسكە قوسقانىمىز وڭ شارۋا. وسى شارۋانى زاڭمەن شەگەلەپ بەكىتۋ ءتىپتى، تاماشا دەۋگە تۇرارلىق نارسە. الايدا، ەگەر الگى اۋىز تولتىرىپ ءسوز ەتىپ وتىرعان كودەكستەگى كەيبىر نورمالار كىسىنىڭ كۇلكىسىن كەلتىرمەسە. ءماجىلىس توراعاسى بۇل زاڭ نورماسىنا بەكەر شۇيلىكپەپتى. ءتىپتى، نىعماتۋلين جاڭا ەكولوگيا كودەكسىن جازعان ماعزۇم مىرزاعاليەۆكە اۋىل جاققا بارىپ قايتۋعا كەڭەس بەردى. نەگە؟ ەكولوگيا كودەكسىنە قاتىستى تالقىلاۋ جيىنىندا دەپۋتات مۇرات تەمىرجانوۆ مال مەن قۇستى دەكلاراتسيالاۋ ماسەلەسىن كوتەردى. ول بۇل نورما كاسىپكەرلەرگە قولبايلاۋ بولاتىنىن العا تارتقان ەدى. شيكى كودەكستىڭ شۇبالاڭقى شارتتارىنا شىدامادى ما، وسى تۇستا نىعماتۋللين ەكولوگيا ءمينيسترى ماعزۇم مىرزاعاليەۆكە تىم بولماسا كودەكس قابىلدانعاننان سوڭ، اۋىلعا بارىپ قايتىڭىز دەدى. «ماسەلەن، قاراعاندى وبلىسىنىڭ ۇلىتاۋ اۋدانىنىڭ تۇرعىنىنىڭ ونشاقتى تاۋىعى بار دەلىك. تاۋىقتارىن دەكلاراتسيالاۋ ءۇشىن ول وبلىستىق تابيعي رەسۋرستار باسقارماسىنا بارۋى كەرەك ەكەن. ال ول وبلىس ورتالىعىندا ورنالاسقان. ياعني، ول ءتىپتى 5 ەمەس، ءتىپتى 1 تاۋىعىن دەكلاراتسيالاۋ ءۇشىن 700 شاقىرىمدى ءجۇرۋى كەرەك. نەگە كودەكستە «100 جانە ودان تومەن باس ءۇشىن» دەپ جازىلعان؟ ول سانعا 99 مالدى دا، 1 مالدى دا كىرگىزۋگە بولادى. البەتتە ءبىر تابىننىڭ ءبىر تاۋىققا قاراعاندا ەكولوگياعا تيگىزەتىن اسەرى مول ەكەنىن الدىمەن ءتۇسىنىپ الۋ كەرەك. بۇل نورمانى جازار كەزدە ويلانۋ كەرەك ەدى»،- دەدى نىعماتۋللين. «جالپى، نورمانى جازعان ادام اۋىلدا بولدى ما دەگەن سۇراق تۋىندايدى. بولماعان شىعار. شىركىن، وسى نورمانى جازعان ادامدى 2-3 ايعا اۋىلعا جىبەرسە عوي. سوندا عانا ول ادام تاۋىق پەن سيىردىڭ ايىرماشىلىعىن تۇسىنەتىن ەدى. قالاي ويلايسىز، مينيستر مىرزا؟ كودەكستى قابىلداعاننان كەيىن اۋىلعا بارىپ كەلىڭىز»، - دەدى ءماجىلىس سپيكەرى.
«ەرەكشە دۇنيە» ويلاپ تاپقانداي، سۋ جاڭا كودەكستى تانىستىرۋعا كەلگەن ەكولوگتار ەگەر اۋىل دەگەننىڭ نە ەكەنىنەن حاباردار بولسا، بۇلاي جۇرتتىڭ الدىندا ابىرويدان ايىرىلماس ەدى-اۋ؟ كودەكستى جازىپ وتىرىپ ءار اۋىل تۇرعىنىنىڭ تاۋىق ارقالاپ، ورتالىققا قاراي دەكلاراتسيا جاساۋعا كەتىپ بارا جاتقانىن قالاي ەلەستەتكەنى بەلگىسىز. الدە ەكولوگيا مينيسترلىگىندەگى اق جاعالىلار اۋىل حالقىن ءىشى پىسىپ، ەرىگىپ ءجۇر دەپ ويلاي ما؟
ەكولوگيانىڭ تازالىق ماسەلەسىن تاۋىقتار ارقىلى شەشۋ مۇمكىن ەمەس. ال الگىندەي رەسمي قۇجات ءۇشىن اۋىل ادامىنىڭ ورتالىق پەن اۋىل اراسىن توزدىرۋى ءتىپتى، قيسىنسىز. وسىنداي زاڭ نورمالارىن ويلاپ تاباتىندارعا وسىندايدا ەرىكسىز تاڭعالىپ، تاڭداي قاعاسىز. بۇل قالاي؟ بىلدەي ءبىر مەكەمە. سوعان قاراماستان، الگىندەي دۇنيەلەرگە زاڭ دەگەن ايدار تاعىپ، ءمور باسقىلارى كەلەدى. اينالايىندار-اۋ، مىناداي زاڭنان كەيىن اۋىلداعى اعايىن قولدا بار تاۋىعىن سويىپ، سورپاعا اينالدىرعاندى دۇرىس كورمەي مە؟ تابيعاتتىڭ تازالىعىن العا تارتىپ، تاۋىقتاردى قۇرباندىققا شالاتىن زاڭ نورمالارى ەكەن مىناۋ. ونسىز دا اۋىل حالقىنىڭ كۇنكورىسىنە جاراپ وتىرعان ساناۋلى تاۋىق پەن ءىرىلى-ۇساق بىرەر مالىن ەندى مىناداي زاڭ نورمالارى جوق ەتپەسىن دەپ تىلەيىك.
راۋانا ديماشقىزى،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
