Mäjılıste Ekologiialyq kodekstıŋ keibır normalaryna qatysty talqylau jiyny öttı. Osy jiyn barysynda jaŋa ekologiialyq kodekstıŋ külkı şaqyratyn tūstary söz bolyp, Mäjılıs töraǧasy Nūrlan NYǦMATULLİN kodekstı jazǧandardy syn tezıne aldy.
Ekologiiaǧa qatysty būl qandai jaŋa kodeks dersız. «Baqsaq, baqa eken» demekşı, mäjılıstıŋ talqylauyna ūsynylǧan būl zaŋ nomalary ekologiiany qorǧauǧa arnalǧan qūjat körınedı. Dūrys, ekologiiany qorǧau, lastanuyna jol bermeudıŋ türlı tetıkterın ıske qosqanymyz oŋ şarua. Osy şaruany zaŋmen şegelep bekıtu tıptı, tamaşa deuge tūrarlyq närse. Alaida, eger älgı auyz toltyryp söz etıp otyrǧan kodekstegı keibır normalar kısınıŋ külkısın keltırmese. Mäjılıs töraǧasy būl zaŋ normasyna beker şüilıkpeptı. Tıptı, Nyǧmatulin jaŋa ekologiia kodeksın jazǧan Maǧzūm Myrzaǧalievke auyl jaqqa baryp qaituǧa keŋes berdı. Nege? Ekologiia kodeksıne qatysty talqylau jiynynda deputat Mūrat Temırjanov mal men qūsty deklarasiialau mäselesın köterdı. Ol būl norma käsıpkerlerge qolbailau bolatynyn alǧa tartqan edı. Şikı kodekstıŋ şūbalaŋqy şarttaryna şydamady ma, osy tūsta Nyǧmatullin Ekologiia ministrı Maǧzūm Myrzaǧalievke tym bolmasa kodeks qabyldanǧannan soŋ, auylǧa baryp qaityŋyz dedı. «Mäselen, Qaraǧandy oblysynyŋ Ūlytau audanynyŋ tūrǧynynyŋ onşaqty tauyǧy bar delık. Tauyqtaryn deklarasiialau üşın ol oblystyq Tabiǧi resurstar basqarmasyna baruy kerek eken. Al ol oblys ortalyǧynda ornalasqan. Iаǧni, ol tıptı 5 emes, tıptı 1 tauyǧyn deklarasiialau üşın 700 şaqyrymdy jüruı kerek. Nege kodekste «100 jäne odan tömen bas üşın» dep jazylǧan? Ol sanǧa 99 maldy da, 1 maldy da kırgızuge bolady. Älbette bır tabynnyŋ bır tauyqqa qaraǧanda ekologiiaǧa tigızetın äserı mol ekenın aldymen tüsınıp alu kerek. Būl normany jazar kezde oilanu kerek edı»,- dedı Nyǧmatullin. «Jalpy, normany jazǧan adam auylda boldy ma degen sūraq tuyndaidy. Bolmaǧan şyǧar. Şırkın, osy normany jazǧan adamdy 2-3 aiǧa auylǧa jıberse ǧoi. Sonda ǧana ol adam tauyq pen siyrdyŋ aiyrmaşylyǧyn tüsınetın edı. Qalai oilaisyz, ministr myrza? Kodekstı qabyldaǧannan keiın auylǧa baryp kelıŋız», - dedı Mäjılıs spikerı.
«Erekşe dünie» oilap tapqandai, su jaŋa kodekstı tanystyruǧa kelgen ekologtar eger auyl degennıŋ ne ekenınen habardar bolsa, būlai jūrttyŋ aldynda abyroidan aiyrylmas edı-au? Kodekstı jazyp otyryp är auyl tūrǧynynyŋ tauyq arqalap, ortalyqqa qarai deklarasiia jasauǧa ketıp bara jatqanyn qalai elestetkenı belgısız. Älde Ekologiia ministrlıgındegı aq jaǧalylar auyl halqyn ışı pysyp, erıgıp jür dep oilai ma?
Ekologiianyŋ tazalyq mäselesın tauyqtar arqyly şeşu mümkın emes. Al älgındei resmi qūjat üşın auyl adamynyŋ ortalyq pen auyl arasyn tozdyruy tıptı, qisynsyz. Osyndai zaŋ normalaryn oilap tabatyndarǧa osyndaida erıksız taŋǧalyp, taŋdai qaǧasyz. Būl qalai? Bıldei bır mekeme. Soǧan qaramastan, älgındei dünielerge zaŋ degen aidar taǧyp, mör basqylary keledı. Ainalaiyndar-au, mynadai zaŋnan keiın auyldaǧy aǧaiyn qolda bar tauyǧyn soiyp, sorpaǧa ainaldyrǧandy dūrys körmei me? Tabiǧattyŋ tazalyǧyn alǧa tartyp, tauyqtardy qūrbandyqqa şalatyn zaŋ normalary eken mynau. Onsyz da auyl halqynyŋ künkörısıne jarap otyrǧan sanauly tauyq pen ırılı-ūsaq bırer malyn endı mynadai zaŋ normalary joq etpesın dep tıleiık.
Rauana DİMAŞQYZY,
«Adyrna» ūlttyq portaly.
Foto aşyq derekközden alyndy.Ūqsas jaŋalyqtar
