قازىرگى تاڭدا، ەلىمىزدە تۇرمىسقا شىعۋدى ارمان ەتىپ، وتباسىلى بولۋدى اڭساپ جۇرگەن كارى قىزداردىڭ سانى كۇننەن كۇنگە ارتۋدا. دەسە دە، وڭ بوساعادا وتىرعان بارلىق قىز تۇرمىس قۇرىپ، ءسابي ءسۇيۋدى قالامايدى. «وتىرعان قىز ورنىن تابادى» دەپ، وتىرىپ قالعان قىزدار جايىن “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى قاراستىرىپ كوردى.
جوعارىدا ايتىلعانداي قىزداردىڭ ءبىرى تەزىرەك تۇرمىسقا شىعىپ، ءوز باقىتىن تابۋدى ماقسات ەتسە، ەندىگى قىزدار تۇرمىسقا شىعىپ، ءوز ازاماتىڭدى تابۋدى باقىت دەپ سانامايدى ەكەن. وسى جايىندا تولىعىراق جاسى كەلىپ، تۇرمىسقا شىقپاعان قىزداردىڭ ءوز پىكىرلەرىن بىلسەك:
زۋلفيا ازاماتقىزى: (31 جاستا، تۇرمىس قۇرماعان)
وسى جاسقا دەيىن تۇرمىسقا شىقپاۋىمنىڭ سەبەبى، تۇرمىسقا شىعۋدى ماقسات قىلىپ الماعاندىعىمدا. ومىردەگى جەتىستىگىم ۋاقىتىلى تۇرمىسقا شىعىپ نەمەسە شىقپاعاندىعىممەن، نەمەسە، بالالى بولىپ، بولماعاندىعىممەن ولشەنبەيدى. بۇل وتباسىنى ەكىنشى ورىنعا قويىپ، الدىڭعى قاتارعا مانسابىمدى قويۋىم ەمەس. وسى ۋاقىتقا دەيىن ءوز سۇيگەنىمدى كەزدەستىرمەدىم. بۇعان دەيىن تۇرمىسقا شىعۋعا ۇسىنىس جاساعان ادامدار بولمادى ەمەس. بىراق، جۇرەگىم قالامادى. ماحابباتسىز، تەك وتباسىلىق جاعداي دەگەن ورىندا پليۋس تۇرۋى ءۇشىن شاڭىراق كوتەرۋگە قارسىمىن. ءوز جارىمدى جولىقتىرعان كەزدە، مەيلى 40 جاستا بولسىن، شاڭىراق كوتەرۋگە دايىنمىن.
ايكوركەم ەگىزباەۆا: (27 جاستا، تۇرمىس قۇرماعان)
ماعان “كارى قىز” دەگەن اۋىر تيەدى. ءدال وسىلاي، وسىنشا جاسقا كەلگەندە جالعىز وتىرامىن دەپ ەش ويلاماپپىن. ونى ويلايتىنداي ۋاقىت تا بولماعان. وتباسىنىڭ قامىمەن جۇمىس ىستەپ، جاعدايىمدى جاساپ جۇرگەن كەزىمدە ۋاقىتىم ءوتىپ كەتىپتى. ەندى مىنە، ءۇي دە، كولىك تە بار. ال، جار جوق. قانشا قالاسام دا، ەندى ونى كەزدەستىرەتىنىمە كۇمانىم بار. قىز بالا بولعان سوڭ ۋاقىتىلى تۇرمىسقا شىعۋ كەرەك ەكەندىگىن كەش ءتۇسىندىم. ال، وزىمنەن كىشى جاس قىزدارعا ۋىسىڭا ءتۇسىپ تۇرعان باقىتىڭدى جىبەرىپ الماي، ۋاقىتىلى شاڭىراق كوتەرۋگە كەڭەس بەرەمىن.
جانار توقتامىسوۆا: (28 جاستا، تۇرمىس قۇرماعان)
ءوزىمدى كارى قىز سانامايمىن. ءالى دە ماڭدايىنان شەرتىپ تۇرىپ جىگىت تاڭداۋعا شامام كەلەدى. تاڭداعان تازعا جولىعادى دەمەكشى، تازعا جولىقپاۋدان بارىنشا ساقتانىپ كەلەمىن. مەن “تاز” دەپ جىگىتتەردى كەمىسىتىپ وتىرعانىم جوق. ايتقىم كەلگەنى، وزىمە لايىقتىسىن ازىرگە كەزدەستىرمەدىم. مۇمكىن، قوعامدا الەۋمەتتىك دارەجەم “كارى قىز” شىعار. بىراق، ءوزىم دە، كوڭىلىم دە ءوز باقىتىن كۇتىپ وتىرعان جاس قىزدىكىندەي.
ەلىمىزدە 25 جاسىنا دەيىن تۇرمىسقا شىقپاعان قىزدار “كارى قىز” بولىپ ەسەپتەلىنەدى. پسيحولوگتاردىڭ ايتۋىنشا، وسى جاسقا دەيىن ءوز باقىتىن تاپپاعان ارۋلار، 25-تەن اسقاندا اق بوز اتتاعى حانزاداسىن كەزدەستىرۋ قيىنداي تۇسەدى. سەبەبى، ادام ەسەيگەن سايىن ومىرگە دەگەن كوزقاراستارى وزگەرىپ، بولاشاق جارىنا دەگەن تالاپتارى قاتايا باستايدى. سونداي-اق، بوستاندىققا ۇيرەنىپ قالعان قىزدار ءۇشىن ەنە مەن كەلىننىڭ مىندەتتەرى قورقىنىشتى بولىپ كورىنەدى. جىلدار بويى جالعىزدىققا ۇيرەنگەن ارۋلار ءوز جارىنا بىردەن مويىنسۇنۋى دا ەكىتالاي ەكەن. سونىمەن قاتار، 25 جاستان اسىپ، بالا سۇيمەگەن كەيبىر ارۋلار انالىق ينستينگتى دە جوعالتىپ الۋى ابدەن مۇمكىن.
ستاتيستيكا بويىنشا سۇر بويداق جىگىتتەردەن كارى قىزداردىڭ سانى ەكى ەسە ارتىق ەكەن. 2014 جىلى كارى قىزداردىڭ سانى 350000 بولسا، 2017-2018 جىلدارى ول ساناق ەكى ەسەگە ارتقان. كارى قىزداردىڭ سانىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى عالىمدار “كارى قىز سيندرومى” تەرمينىن ەنگىزىپ، وعان جان - جاقتى زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋدە.
ەلىمىزدە كارى قىزداردىڭ كوبەيۋى جىگىتتەرگە سىن با، الدە، ارۋلارىمىزعا ءمىن بە؟ الداعى ۋاقىتتا، قازاقتىڭ ءار قىزى ءوز جارىن كەزدەستىرىپ، ءسابي ءسۇيىپ، باقىتتى ءومىر سۇرەدى دەگەن تىلەكتەمىز. قازاقتىڭ ءار قىزى باقىتقا لايىقتى، تەك سول باقىتتى بولاشاق جارىنان كورە بىلسە ەكەن.
لاۋرا تۇرسىنجان،
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
