قۇرمەتتى اسقار ۇزاقپايۇلى!
پرەزيدەنت بيىلعى «قازاقستان جاڭا ناقتىكەزەڭدە: ءىس-قيمىل ۋاقىتى» جولداۋىنداباسەكەلەستىك ساياساتقا ماڭىزى بار جاڭا جاعدايلارداعى ەكونوميكالىق دامۋ باعىتتارىن اتاپ ءوتتى.
«باسەكەلەستىك ءورىسىن جان-جاقتى تۇرلەندىرىپ,نارىقتى مونوپوليالاندىرۋدى توقتاتۋ قاجەت. جاسىراتىنى جوق، كوپتەگەن نارىقتىق تاۋار وندىرۋشىلەر نارىقتىق ەمەس ادىستەرمەن تىعىز«قاتىرىپ تاستالعان» ... باسەكەلەستىككە قارسى كورىنىستەر بارلىق كومىر، ەلەكتر ەنەرگياسى، بايلانىس، مۇناي ونىمدەرى نارىعى، تۇرعىن-ءۇي كومۋنالدىق شارۋاشىلىق قىزمەتتەرى سىندى تاعى باسقا سالالاردا ساقتالادى. كوممەرتسيالىق تابىستىڭ باستى قۇرامداس بولىگى كوبىنەسە اكىمشىلىك رەسۋرستار ارقىلى جاسالادى»، - دەپ اتاپ ءوتتىمەملەكەت باسشىسى.
ءبىزدىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىمىزعا «اق جول» پارتياسى بىرنەشە رەت اتاپ وتكەن ەلەكتر ەنەرگەتيكانارىعىنداعى جۇيەلى پروبلەمالار سەبەپ بولىپ وتىر. بۇل پروبلەمالار ەلەكتر ەنەرگياسىنوندىرۋشىلەردە دە, ەنەرگيا تاراتۋشى مەنەنەرگيامەن جابدىقتاۋشى ۇيىمداردا دا جەتكىلىكتى.
ەلەكتر ەنەرگياسىن وندىرۋشىلەرگە ستانتسيالار ءۇشىن ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ باعاسىن مەملەكەتتىك رەتتەۋ بەلگىلەنگەن. 1 كۆت/ساع شەكتەۋلى باعا ستانتسيالار توبىنا قاراي 2 تەڭگەدەن - 14 تەڭگەگەدەيىن وزگەرەدى.
«سامۇرىقەنەرگو» اكتسيونەرلىك قوعامى ءىرى ەلەكتر ەنەرگيا ءوندىرۋشى بولىپ تابىلادى، ونىڭقۇرامىندا گرەس-1 جانە گرەس-2 ەلەكتر ستانتسيالارى بار.
«سامۇرىقەنەرگو» اكتسيونەرلىك قوعامى ەلەكتر ەنەرگياسى مەن باسەكەلەستىك تۋرالى زاڭداردى بۇزىپ, كاسىپكەرلەرءدى گرەس-1-ءدىڭ قۇنى 5,76 تەڭگە/كۆت ساعات ارزان ەلەكتر ەنەرگياسىمەن بىرگە, گرەس- 2-ءنىڭ قۇنى 7,31 تەڭگە/كۆت ساعات قىمبات ەلەكتر ەنەرگياسىن ساتىپ الۋعا ماجبۇرلەيدى.
بۇدان بولەك، مەملەكەتتىك كومپانيا ەلەكتر ەنەرگيانى ءوزى تىكەلەي ەمەس, جەكە دەلدالدار - ەنەرگيامەن جابدىقتاۋشى ۇيىمدار ارقىلى ساتادى.
مىسالى، جاريا ەتىلگەن اقپاراتتان بەلگىلى بولعانداي، «قازاقستان تەمىر جولى» اكتسيونەرلىك قوعامى ەلەكتر قۋاتىن جىلسايىن تىكەلەي گرەس-1 جانە گرەس-2 -دەن ەمەس، جەكە ەلەكتر قۋاتىمەن جابدىقتاۋشى ۇيىمداردان ساتىپ الادى.
ال، «سامۇرىق-قازىنا» قورىنىڭ ساتىپ الۋ ەرەجەسى بويىنشا «قازاقستان تەمىر جولىنا» ەلەكتر قۋاتىن قور توبىنا كىرەتىن وسى ستانتسيالاردان تىكەلەي كونكۋرسسىز ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ەڭ قاراپايىم ەسەپتەۋلەر بويىنشا، وسىنداي بيزنەس ناتيجەسىندە «قازاقستان تەمىر جولى» جىل سايىن جەكە دەلدالدارعا 1,5 ملرد. جۋىق تەڭگە تولەيدى. بۇل شىعىندار, سايىپ كەلگەندە، كاسىپكەرلەر ءۇشىن ماگيسترالدىق جول قىزمەتتەرىتاريفىنە ەنگىزىلەدى.
اشىق ەلەكتروندىق ساۋدا – ساتتىقتار ءۇشىن قۇرىلعان "كورەم" اق بۇگىندە ءىس جۇزىندە توقتاپ تۇر، ويتكەنى 10% - دان از ەلەكتر قۋاتى اشىق ەلەكتروندىق ساۋدا-ساتتىق ارقىلى، ال 90% - دان استام ەلەكتر قۋاتى تىكەلەي شارتتار بويىنشا ساتىلادى. ناتيجەسىندە، قازاقستاندىق كاسىپورىنداردىڭ ەلەكتر قۋاتىن تىكەلەي ساتىپ الۋعا مۇمكىندىگى جوق جانە دەلدالدار قىزمەتىن پايدالانۋعا ءماجبۇر.
ەلەكتر ەنەرگياسى تاريفتەرىن تومەندەتۋ ماقساتىندا ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى ەنەرگيا ءوندىرۋشى ۇيىمداردى ءىرىلەندىرۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان بولاتىن. «اق جول» دەپۋاتتارىنىڭفراكتسياسى 2018 جىلعى 27 قىركۇيەكتەگى دەپۋتاتتىق ساۋالىنا جاۋاپ رەتىندە ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى وسىنداي ىرىلەندىرۋ ناتيجەسىندە 2022 جىلعا قاراي ەنەرگيا بەرۋشى ۇيىمداردىڭ سانى 152-دەن 110-عا دەيىن قىسقاراتىنىن حابارلادى.
الايدا، بۇگىنگى تاڭدا تابيعي مونوپوليالار سۋبەكتىلەرىنىڭ مەملەكەتتىك تىركەۋىندە 171 ەنەرگيا بەرۋشى ۇيىم تۇر، وسىنىڭ سالدارىنانتۇتىنۋشىلار ءۇشىن ەلەكتر قۋاتى ءۇشىن تاريفتەرءدىڭ تومەندەۋى بولماي تۇر.
باسەكەلەستىكتى دامىتۋدىڭ جوقتىعىنان ەلەكتر قۋاتىن بولشەك ساۋدا ارقىلى وتكىزۋ كەزەڭىندەپروبلەمالار بار. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە باسەكەلەستىكنارىقتا مەملەكەتتىڭ قاتىسۋىمەن ەنەرگياجابدىقتاۋشى ۇيىمداردىڭ بولۋىمەن بايلانىستى. بۇل تۋرالى ءبىزدىڭ فراكتسيا بىرنەشە رەت دەپۋتاتتىق ساۋال جاسادى.
«اق جول» فراكتسياسى بىرنەشە رەت جولداعان ساۋالدان كەيىن دەلدالداردىڭ ءبىرى –«استاناەنەرگوسەرۆيس» اق جويىلدى. الايدا ونىڭ قىزمەتى وسىعان ۇقساس «استانا قالالىق جارىق» جشس-نە بەرىلدى. ناتيجەسىندە، ەلوردالىق تۇتىنۋشىلارعا تاريفتەر باعاسى تومەندەمەدى.
وسىنداي ەلەكتر ەنەرگيامەن جابدىقتاۋشى مەملەكەتتىك ۇيىمداردىڭ قىزمەتى جوسىقسىز باسەكەلەستىككە جانە سونىڭ سالدارىنان وسى سالاداعى جەكە كاسىپورىنداردى قىسۋعا اكەلەدى.
وسىعان بايلانىستى "اق جول" فراكتسياسى:
- اشىقتىق جانە باسەكەلەستىك تەتىكتەرىن ەنگىزە وتىرىپ، ەنەرگەتيكالىق نارىق مودەلىن تۇبەگەيلى قايتا قاراۋدى;
- ءىرى ونەركاسىپتىك كاسىپورىندارعا ەلەكتر قۋاتىن دەلدالدار ارقىلى كوتەرمە ساتۋعا تىيىم سالۋدى;
- «كورەم» اكتسيونەرلىك قوعامى ارقىلى شەكتەۋلى كولەمدى بەلگىلەي وتىرىپ، اشىق ەلەكتروندىق ساۋدا-ساتتىقتا ەلەكتر ەنەرگياسىن جۇزەگە اسىرۋ كولەمىن ارتتىرۋدى;
- تۇتىنۋشىلار ءۇشىن ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭتاريفتەرىن تومەندەتۋ ماقساتىندا ەنەرگيا بەرۋشى ۇيىمداردى ىرىلەندىرۋدىڭ ناقتى شارالارىن ازىرلەۋدى;
- كوممۋنالدىق كاسىپورىنداردى باسقارۋ بويىنشا بارلىق مەملەكەتتىك دەلدال ۇيىمداردى تاراتۋدى ۇسىنادى.
