كوكتەمدە الەمدى كوروناۆيرۋس ىندەتى جايلاپ ابىگەرگە ءتۇسىردى. ەل ەكونوميكاسى، ساياساتى دەگەن ماسەلەمەن قاتار ءبىلىم بەرۋ پروبلەماسى دا وسى شاقتا تۋىندادى. وقۋشى ءبىلىم الۋىن قالاي جالعاستىرۋى كەرەك دەگەن سۇراق ءاربىر مەملەكەتتىڭ باس اۋرۋىنا اينالعانى راس. الايدا بۇل باس اۋرۋدى اينالىپ وتكەن ەلدەر دە بار ەكەن. تومەندە سونداي ەلدەردىڭ كوكتەمگى كارانتيندە ءبىلىم بەرۋ پروبلەماسىن قالاي شەشكەنى تۋرالى اقپاراتتى نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
فينليانديا
فيندىكتەر توتەنشە جاعدايعا ءار ساتتە دايىن ەل ەكەنىن وسى پاندەميا كەزىندە دە دالەلدەدى. بۇل جاقتا ساباق كەستەسىنىڭ مۇرتى بۇزىلماعان كۇيى ونلاين فورماتقا اۋىستىرىلعان. ءتۇرلى پروۆايدەرلەردىڭ كلاسس مەنەدجمەنتىن پايدالانا وتىرىپ ءبىلىم بەرۋدى بۇعان دەيىن دا قولدانعاندىقتان، كارانتين كەزىندە وقىتۋدىڭ بۇل تۇرىنە اۋىسۋ ەش قيىندىق تۋدىرماعان. اتا-انالار مەن وقۋشىلار، مۇعالىمدەر اراسىنداعى رەسمي بايلانىس Wilma پلاتفورماسىندا كۇنتىزبە، پوشتا، كۇندەلىك، اقپارات تاقتاسىن ارقىلى ەش كەدەرگىسىز جۇرگىزىلگەن. كومپيۋتەرى جوق وقۋشى ساباققا ارنالعان بۇكىل تەحنيكامەن تۇگەل تەگىن قامتاماسىز ەتىلىپتى. سول سەبەپتەن دە قاشىقتان وقىتۋعا قاتىستى بۇل ەلدە ەشقانداي داۋ-داماي تۋىنداماعان.
فرانتسيا
فرانتسيادا دا ءبىلىم بەرۋدىڭ جاڭا ءتۇرىن ىسكە قوسۋ اسا قيىندىق تۋدىرماعان. ويتكەنى بۇل ەلدە دە ونلاين ساباق وقىتۋدىڭ ەڭ مىقتى CNED جۇيەسى بۇرىننان بار. مەكتەپتەر جابىلعان كەزدە بىردەن Ma classe à la maison پلاتفورماسى ىسكە قوسىلىپ، وقۋشىلار ساباق وقۋدى ارمەن قاراي جالعاستىرا بەرگەن. دەسەك تە، باستاپقىدا بۇل پلاتفورمانىڭ جىلدامدىعى تالاپقا ساي بولماي، كەيىنىرەك ساباق ءوتۋدى ەكى كەزەڭگە ءبولۋ ارقىلى بۇل پروبلەما ءوز شەشىمىن تاپقان.
قىتاي
ال قىتايدىڭ ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن بىردەن Alibaba, Baidu جانە Huawei سىندى الىپ كومپانيالار قولعا الىپتى. ناتيجەسىندە ءۇش الىپ كومپانيا ءبىر جۇدىرىق كۇشكە اينالىپ، قىتاي بالالارى الاڭسىز ساباعىن جالعاستىرعان. ساناۋلى عانا اپتادا بىرىڭعاي ۇلتتىق ونلاين پلاتفورما جاسالىپ، ىسكە قوسىلادى. ول جەردە بارلىق ءپان بويىنشا ۆيدەو ساباقتار، ەلەكتروندى وقۋلىقتار، انىقتامالار مەن تەست سۇراقتارى ورنالاستىرىلىپ، بۇل جۇيەگە جەتى مىڭ سەرۆەر جالعانادى. سونىڭ ناتيجەسىندە 50 ميلليون (!) قىتاي بالاسى ءبىر ساتتە ساباق وقۋعا مۇمكىندىك الىپتى.
گەرمانيا
گەرمانيادا وقۋشىلارعا ءبىلىم بەرۋ ءۇشىن قوعامدىق قۇقىقتىق تەلەارنا ARD ىسكە قوسىلدى. باۆاريا ءبىلىم مينيسترلىگىمەن بىرلەسە وتىرىپ، تەلەارنا «ۇيدەگى مەكتەپ» باعدارلاماسىن جاساپ شىقتى. سونىمەن قاتار وقۋشى مەن مۇعالىم اراسىندا ەلەكتروندى بايلانىستىڭ بارلىق ءتۇرى جۇرگىزىلگەن. بۇل ەلدە دە «ساباقتى قالاي وقىتامىز؟» دەگەن پروبلەما بولا قويماپتى. تارتىپكە باعىنعان نەمىستەر پاندەميا كەزىندە دە شاپشاڭدىق پەن ءبىلىمدى تەڭ ۇستاپتى.
اۆستريا
اۆستريادا دا ORF 1 جالپىۇلتتىق تەلەارناسى وقۋشىلاردىڭ جاس ەرەكشەلىگىنە قاراي ساباق ءوتۋ كەستەسىن ءتۇزىپ، مىسالى، تاڭعى 6 -9 ارالىعىندا باستاۋىش سىنىپتارىنا، ودان كەيىن ون جاستان جوعارى وقۋشىلارعا ارنالعان تانىمدىق باعدارلامالار كورسەتۋدى قولعا الىپتى. جالپى، وقۋشىلار ەلەكتروندى وقىتۋدىڭ Moodle جۇيەسىن ساباق وقۋعا پايدالانعان.
بولگاريا
بولگاريادا ساباقتار حالىقارالىق BNT 2 جانە BNT 4سپۋتنيك ارنالارى ارقىلى وتكىزىلگەن. بۇل ەلدەگى ەڭ باستى ەرەكشەلىك 700 000 وقۋشىعا 65 000 مۇعالىمنىڭ ۆەبينار وتكىزۋى بولدى. 7 ملن حالقى بار بولگار ەلى دە وسىلايشا تىعىرىقتان ءتيىمدى جول تاۋىپ شىعىپتى.
ۇلىبريتانيا
بۇل ەلدە كەشەندى ءبىلىم بەرەتىن رەسمي تىركەلگەن ونلاين مەكتەپتەر بار. نەگىزىنەن ولار Secondary School جانە Sixth Form (ورتا جانە جوعارى سىنىپتار) دەپ اتالادى. سونىمەن قاتار Primary اتتى باستاۋىشقا ارنالعان ءتۇرى دە بار. نارىقتاعى كوشباسشىلارى InterHigh, Tute, Briteschool, First College مەن Net-School. ونلاين مەكتەپتەر مەملەكەتتىك جانە جەكەمەنشىك بولىپ بولىنەدى. مەملەكەتتىك ونلاين مەكتەپتەردە ءبىلىم الۋ تەگىن. بريتان ونلاين مەكتەپتەرىندەگى ساباقتار تۇسكە دەيىن بولادى. ساباق كەزىندە وقۋشى مەن مۇعالىم ميكروفون، سمس ارقىلى بايلانىس جاسايدى. ساباقتار جالپىۇلتتىق باعدارلاما بويىنشا جۇرگىزىلەدى. تەك حيميا ءپانى عانا زەرتحانالىق جۇمىستارىنا بايلانىستى باسقاشا تاسىلمەن وتەدى ەكەن. پاندەميا كەزىندە دە اعىلشىندار ەش ساسپاستان ءبىلىم بەرۋدىڭ ونلاين جۇيەسىنە وڭاي كوشكەن.
يتاليا
وكىنىشكە قاراي، يتالياندىقتار دا قازاقتار سەكىلدى توتەنشە جاعدايعا دايىن بولماي شىققان. سونىڭ سالدارىنان ەلدە حاوس ورناپ، مۇعالىم مەن وقۋشىلاردى قاتتى تىعىرىققا تىرەپتى. Meet, Classroom, Zoom, Jitsi جانە Edmodo سىندى پلاتفورمالار ميلليونداعان ادام بىردەن قوسىلعاندا، ىستەن شىعىپ، وزىنە ارتىلعان جۇكتەمەنى كوتەرە الماعان. سونىڭ سالدارىنان كوپتەگەن وقۋشى ونلاين وقۋدىڭ «سىرتىندا» قالىپتى. وسىلايشا يتاليا دا ءبىز سياقتى اۋپىرىممەن وتكەن وقۋ جىلىن اياقتاعان.
اقش
جالپى قاشىقتان ءبىلىم بەرۋ اقشتا 1980 جىلدارى (!) ۇلتتىق تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتتە (National Technological University) پايدا بولعان ەكەن. 1987 جىلى اقشتا امەريكالىق قاشىقتان وقىتۋ اسسوتسياتسياسى دۇنيەگە كەلگەن. الايدا ول كەزدە بۇل ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا ارنالىپ جاسالعان.
قازىرگى كەزدە حوۋمسكۋلينگ، ياعني ۇيدە بىلىم الۋ ءۇردىسىن كوپتەگەن وتباسى پايدالانادى. مەكتەپكە بارعىسى كەلمەيتىن وقۋشى، ۇيدەن شىقپاي-اق ينتەرنەتتىڭ كومەگىمەن ساباعىن وقي الادى. بۇل زاڭعا دا قايشى كەلمەيدى.
سونداي اق K12 International Academy اتتى ارنايى پورتال دا بار. وسى پورتال ارقىلى كەز كەلگەن بالا ورتا ءبىلىمى تۋرالى تولىققاندى اتتەستاتقا قول جەتكىزە الادى. بۇل سايت كادىمگى مەكتەپتەگى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى سياقتى. ءتۇرلى ۆەبينار، ۆيدەو لەكتسيا، دوڭگەلەك ۇستەل سياقتى ساباق وقىتۋ جۇيەلەرىنە نەگىزدەلگەن. ساباق ءار كۇن سايىن وتەدى.
مىنە، سوندىقتان بولسا كەرەك، اقش-تا كوكتەمگى كارانتين كەزىندە بىزدەگىدەي الاساپىران ورناماعان. 20 ميلليوننان استام وقۋشى ىڭ-شىڭسىز قاشىقتان ءبىلىم الۋعا كىرىسكەن. ساباقتار ۆيدەو حابارلامانى Flipgrid ارقىلى جىبەرۋ، YouTube, Blackboard Learn ي Google Classroom ارقىلى دايىن ساباقتار ونلاين پلاتفورمادا وتكىزىلگەن. ال Wi-Fi جەلىسى كەز كەلگەن جەردە قوسۋلى بولعان، ءتىپتى اۆتو تۇراق ماڭىندا دا ينتەرنەتكە ەش قيىندىقسىز قوسىلۋعا مۇمكىندىك بولىپتى. ينتەرنەتى جوق ءار وقۋشىنىڭ ۇيىنە ارنايى ماماندار بارىپ، Wi-Fi قوسىپ بەرسە، كومپيۋتەرى جوق ءار بالاعا تەگىن نوۋتبۋك، پلانشەت تاراتىلعان. HP Time for Kids پەن بىرلەسىپ، Britannica مەن NASA بىرلەسىپ، Turn to Learn باعدارلاماسىن ىسكە قوستى. بۇل باعدارلاما بويىنشا ءبىلىم كونتەنتى قاعاز تۇرىندە دايىندالىپ، تاراتىلعان.
كانادا
كانادا ەلىندە دە بۇعان دەيىن دە ۆيرتۋالدى وقۋ جۇيەسى بولعان. باستاۋىش، ورتا ءبىلىم الۋ جۇيەسى دە ونلاينعا ورايلاستىرىلعان. Contact North — بۇل كانادالىق قاشىقتان ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسىن شەشەتىن ۇيىم. وسى ۇيىم قىزمەتىنىڭ ارقاسىندا ءتورت ميلليوننان استام بالا ءبىلىمدى قاشىقتان الۋدا ەكەن. بۇل ەلدە ونلاين جوعارى ءبىلىم الۋ جۇيەسى دە الدەقاشان قالىپتاسقان. سول سەبەپتى دە پاندەميا كەزىندە كانادا دا ءبىلىم بەرۋ پروبلەماسى تۋىنداماپتى.
يزرايل
ءدىني ۇستانىمداعى وتباسىنىڭ بالاسى بۇعان دەيىن دە قاشىقتان وقۋدى قولعا العان ەۆرەيلەر ەلى دە كارانتيندە باسقالار سياقتى ساسپاعان. ينتەرنەت ءاربىر ۇيدە بار. بالانىڭ ونلاين ءبىلىم الۋىنا بارلىق جاعداي جاسالعان. تەك بۇل ەلدە قاشىقتان وقىپ جاتقان بالانىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن جىلىنا ءبىر رەت ءبىلىم ينسپەكتورى كەلىپ تەكسەرىپ كەتەدى ەكەن. يزرايلدە ءار بالانىڭ وتە ساۋاتتى بولۋى ءبىرىنشى كەزەكتەگى ماسەلە بولعاندىقتان، ءار وقۋشىنىڭ تەرەڭ ءبىلىم الۋىنا مەملەكەت تاراپىنان بارلىق جاعداي جاسالعان.
فرانتسيا
فرانتسۋز بالاسى 6 جاستان مەكتەپكە بارادى، مەكتەپتى 18 جاسىندا بىتىرەدى. كەز كەلگەن جاستا قاشىقتان ءبىلىم الۋعا بۇل ەلدە زاڭمەن ەركىندىك بەرىلگەن. قاشىقتان وقىتۋ جۇيەسى فرانتسيادا حح عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا قولعا الىنىپتى. CNED اتتى قاشىقتان وقىتۋ ۇلتتىق ورتالىعى بار. جىل سايىن وسى ورتالىقتا 300 000-نان استام بالا ءبىلىم الادى. ولاردىڭ قاتارىندا باسقا ەلدەردىڭ بالالارى دا بار. دەمەك، كارانتين كەزىندە فرانتسۋزدار ينتەرنەت ىزدەپ ءۇيدىڭ شاتىرلارىنا شىعىپ كەتتى دەۋ مۇمكىن ەمەس.
اۆستراليا
كوپتەگەن اۆستراليالىق ازامات ينتەرنەتى جوق شالعاي اۋىلداردا تۇرادى. ول جاقتاردا ءداستۇرلى مەكتەپتەر دە جوقتىڭ قاسى. ەڭ جاقىن دەگەن مەكتەپتىڭ ءوزى ءجۇز شاقىرىمدىق جەردە ورنالاسقان. مىنە، وسى سەبەپتەن بۇل ەلدىڭ بالالارى دا قاشىقتان وقىتۋ جۇيەسىن پاندەمياعا دەيىن-اق تاڭداعان. 1951جىلى اۆستراليادا School of the Air باعدارلاماسى ىسكە قوسىلىپ، ناتيجەسىندە راديو ارقىلى باستاۋىش جانە ورتا ءبىلىم الۋ ءاربىر بالاعا قولجەتىمدى ەتىلگەن. قازىر بۇل راديونىڭ ورنىن ينتەرنەت الماستىردى. قاشىقتان ءبىلىم الۋ ءۇشىن بار بولعانى قاشىقتان ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپكە تىركەلۋ قاجەت، ءبىتتى. ونلاين ءبىلىم بەرەتىن مەكەمە ءبىلىم الۋىڭىزعا قاجەتتى بارلىق دۇنيەنى سىزگە جولداپ وتىرادى. قاشىقتان وقىتۋ جۇيەسى اۆستراليالىق ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىمەن سايكەستەندىرىلگەن. وقۋشى مەن مۇعالىم اراسىنداعى بايلانىس Skype ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. ءدال وسىنداي وقىتۋ جۇيەسى كوكتەمدەگى كارانتين كەزىندە دە ىسكە قوسىلىپ، ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى اقاۋسىز جۇمىسىن جالعاستىرىپتى.
P.S كوكتەمگى كارانتين كەزىندە قازاقستانداعى قاشىقتان ءبىلىم بەرۋ ماسەلەسىندە تۋىنداعان پروبلەمالار ەل ەسىندە. قازاقستان دامىعان ەلدەر قاتارىنا قوسىلادى دەگەن ۇراننىڭ سالماعى قانشالىقتى ەكەنىنە وسى پاندەميادا كوزىمىز تاعى جەتتى. جوعارىدا ءسوز ەتكەن ەلدەردىڭ كوشىنە ىلەسۋ ءۇشىن ەلىمىزگە شامامەن جارتى عاسىر ۋاقىت كەرەك ەكەن. كەلەسى ماتەريالىمىزدا تمد ەلدەرىندەگى كوكتەمگى كارانتيندە وقۋشىلاردى قالاي وقىتقانى تۋرالى قىزىقتى مالىمەتتەرمەن بولىسەمىز، جىبەرىپ الماڭىز.
راۋانا ديماشقىزى،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
فوتو اشىق دەرەككوزدەن الىندى.
