بىرەر كۇن بۇرىن قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ الەم بويىنشا ءبىرىنشى بولىپ كوروناۆيرۋسقا قارسى ۆاكتسينانى تىركەتكەن رەسەي ەلىنىڭ پرەزيدەنتىن قۇتتىقتاپ جەدەلحات جولداعان دى. سونىمەن قاتار ءوز حاتىندا ءبىزدىڭ پرەزيدەنت وسى ايدا رەسەيگە قازاقستاننان ۆاكتسينانى ساتىپ الۋ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىراتىن دەلەگاتتار باراتىنىن دا حابارلاعان. Covid-19 قارسى رەسەيلىك ۆاكتسينانى قازاقستان ساتىپ الۋعا شارت ءتۇيىنىپ، دايىن وتىر. ال بۇل ۆاكتسينا تۋرالى باسقا جۇرتتىڭ پىكىرى قانداي؟
11 تامىزدا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين الەم بويىنشا Covid-19 قارسى العاشقى ۆاكتسينانى رەسەيلىك عالىمدار ويلاپ تاپقانىن، ۆاكتسينانىڭ تىركەۋدەن وتكەنىن حابارلاپ، ءسۇيىنشى سۇراعان بولاتىن. ءپۋتيننىڭ سوزىنە سەنسەك، ۆاكتسينا مىقتى يممۋنيتەتتى قالىپتاستىرىپ، ناتيجەلى كورسەتكىش بەرگەن. سونىمەن قاتار بارلىق قاجەتتى تەكسەرۋ تالاپتارىنان وتكىزىلگەن. كوروناۆيرۋستىڭ ەمىن تاپپاي، بۇكىل الەم عالىمدارى باس قاتىرىپ وتىرعانى ءمالىم. الايدا وزگە ارىپتەستەرىن باسىپ وزعان رەسەيلىك عالىمدار ىندەتتىڭ بەتىن قايتاراتىن ەكپە ويلاپ تاۋىپ، تىركەۋدەن وتكىزىپ قويعانى الەم جۇرتشىلىعىن قۋانتۋدىڭ ورنىنا، سەكەم تۋدىرىپ، كۇماندى قويۋلاتقانداي.
عىلىمي جاڭالىق اشۋداعى مۇمكىندىگى زور دەگەن ەۋروپا، اقش سياقتى الپاۋىت ەلدەر Covid-19 ۆيرۋسىنا شيپا تاپپاي وتىر. ازىرگە بىرنەشە ەكپەگە سىناق جاسالىپ، ناتيجەسى كۇتىلۋدە. ال عىلىمى شارىقتاپ دامىعان اقش، ەۋروپا ەلدەرى ناتيجە كۇتىپ وتىرعاندا، رەسەيدىڭ مىناداي تاپقىرلىعى مەن شاپشاڭدىعى كىمدى بولسا دا سەكەمدەندىرەتىنى ءسوزسىز.
«ەستەرىڭىزدە بولسا، از ۋاقىت بۇرىن عانا رەسەيلىك حاكەرلەر اقش زەرتحانالارىنا ۇزدىكسىز شابۋىل جاساپ، ۆاكتسينانىڭ فورمۋلاسىن ۇرلاۋعا ارەكەتتەنگەنى تۋرالى حابارلانىپ ەدى. ەندى رەسەي وسىنداي ۆاكتسينانى ويلاپ تاپقانىن مالىمدەپ وتىر. عىلىمي پوتەنتسيالى اسا جوعارى اقش-تىڭ ءوزى وندىرىسكە ەنگىزە الماي وتىرعان ۆاكتسينانى رەسەيدىڭ ويلاپ تابۋى تىم سەنىمسىز-اق. حاكەرلەر ۇرلاپ الدى دەگەن كۇننىڭ وزىندە دە ونى سىناقتان وتكىزۋ كەرەك ەمەس پە؟ ءپۋتيننىڭ اۋىرىپ تۇرعان قىزىما سىناپ كوردىك دەگەنى دە قيسىنسىز. اۋىرسا دارىمەن ەمدەلمەي مە، ۆاكتسينانىڭ (ۆاكتسينا اۋىرماۋ ءۇشىن الدىن-الا دەنى ساۋ ادامعا ەگىلەدى) وعان نە قاتىسى بار؟
كۇدىكتى نارسەگە ءبىزدىڭ پرەزيدەنتتىڭ ەلدىڭ الدىمەن جەتىپ بارۋى ءتىپتى اقىلعا سىيمايدى. قۇداي ساقتاسىن، بىزدەر، ۇلكەندەر جاعى، قولىمىزدى شىعارىپ كەتەرمىز، بىراق ەرتەڭ بالالارىمىزعا ەگىپ باستاپ جۇرمەسىن؟» دەپ جازادى قۋانىش ەدىلحان ءوزىنىڭ Facebook پاراقشاسىندا.
ءدال وسىنداي كۇماندى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ۇيىمى (ددۇ) دا العا تارتادى. ددۇنىڭ وكىلى تاريك يازارەۆيچتىڭ پىكىرىنشە، رەسەيدە تىركەلگەن ۆاكتسينا مۇقيات تەكسەرۋدەن وتۋگە ءتيىس. DW اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، «كەز كەلگەن ۆاكتسينا قۇرامى مەن اسەر ەتۋى جاعىنان جان جاقتى، مۇقيات تەكسەرۋدەن ءوتۋى كەرەك»، دەگەن يازارەۆيچ رەسەيلىك ۆاكتسينانىڭ بارلىق تالاپقا ساي جاسالعانىنا اسا سەنىم ارتپايدى. الەم بويىنشا COVID-19 ۆاكتسيناسى سىناما جۇمىسىنىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى ەندى ءجۇرىپ جاتقانىن ەسكەرسەك، رەسەيلىك عالىمداردىڭ ارەكەتى «اربانىڭ الدىنا شىعىپ كەتكەندەي» كورىنەدى.
سونىمەن قاتار اقش ءباسپاسوز قۇرالدارى رەسەيلىك رەسمي تۇلعالاردىڭ امەريكاندىق عالىمدارعا «بىرگە جۇمىس ىستەيىك» دەپ ۇسىنىس جازعانىن جارىسا جازۋدا. ايتسە دە، اقش رەسەيمەن ۆاكتسينانى بىرلەسىپ جاساۋدان تۇبەگەيلى باس تارتقان. CNN اگەنتتىگىندە جاريالانعان وسى ماتەريالدا وسىنداي ۇسىنىس پەن باس تارتۋدىڭ بولعانىن «ماسكەۋدەگى رەسمي تۇلعالار» دا راستاعانى ايتىلادى دەپ جازادى vz.ru اقپاراتتىق سايتى. ءدال وسى «ۆزگلياد» سايتىندا مىناداي دا اقپارات بەرىلىپتى: «رەسەيلىك ۆاكتسينا نازار اۋدارۋ بىلاي تۇرسىن، ءبىزدى ءتىپتى ەلەڭ ەتكىزبەدى دە. رەسەي ويلاپ تاپقان ۆاكتسينانى ءبىز ادام بىلاي تۇرسىن، مايمىلدارعا سىناما رەتىندە سالعىزبايمىز دا» دەيدى اتىن كورسەتكىسى كەلمەگەن امەريكاندىق شەنەۋنىك.
دەمەك، اقش رەسەيگە سەنىم ارتپايدى. سەنىم قانداي جاعدايدا جوعالاتىنىن تاپتىشتەپ ءتۇسىندىرۋ ارتىق بولار. الپاۋىت ەل اقش رەسەيلىك ونىمگە كۇمانمەن قاراپ وتىرعاندا، عىلىمى كىسى ايارلىق دەڭگەيدەگى قازاقستاننىڭ رەسەيلىك ۆاكتسينانى ساتىپ الۋعا دەگەن قۇلشىنىسىن قالاي تۇسىنبەك كەرەك؟ رەسەيدىڭ «تاجىريبەگە ارنالعان كوجەكتەرى» تمد ەلدەرى ەكەنىن ەسكەرسەك، بۇل ەلدىڭ قاتارىندا ءبىز دە بارمىز. دەمەك، دامىعان ەلدەردىڭ عالىمى سەنبەگەن رەسەيلىك ۆاكتسينا بىزگە سالىنادى.
مەرۋەرت حۋساينوۆا،
"ادىرنا" پورتالى.
