30 شىلدە دۇنيەجۇزىلىك ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس كۇنى. بۇل كۇندى بۇۇ باس اسسامبلەياسى 2013 جىلى "ادام ساۋداسى قۇرباندارىنىڭ جاعدايى تۋرالى اقپاراتتىلىقتى ارتتىرۋ جانە ولاردىڭ قۇقىقتارىن كوتەرمەلەۋ مەن قورعاۋ" ماقساتىندا A/RES/68/192 قارارىندا جاريالاعان بولاتىن.
ادام ساۋداسى اۋىر قىلمىس جانە ادام قۇقىقتارىن ورەسكەل بۇزۋ بولىپ تابىلادى. جىل سايىن مىڭداعان ەرلەر، ايەلدەر مەن بالالار ءوز ەلىندە بولسىن، شەتەلدە بولسىن ادام ساۋداگەرلەرىنىڭ قولىنا تۇسەدى. الەمنىڭ بارلىق ەلدەرى دەرلىك ادام ساۋداسىنان زارداپ شەگىپ وتىر.
ادام ساۋداسىمەن اينالىساتىندار – ءوز قۇرباندارىن كوبىنە، قانداي جاعدايدا بولماسىن، قۇل رەتىندە ۇستايدى. قۇل – ول باسقا ءبىر ادامعا تاۋەلدى، ءوز جەكە باسىنىڭ قۇقىقتارىنان مۇلدەم ايىرىلعان ادام. قۇلعا – نەگىزىنەن، ادام ەمەس، زات رەتىندە قارايدى.
قازىرگى كۇنى الەمنىڭ بىرقاتار ايماقتارىندا ءماجبۇرلى ەڭبەكتى پايدالانۋ جاپپاي سيپات الۋدا, بۇل بۇۇ-نىڭ ستاتيستيكالىق دەرەكتەرىمەن راستالىپ وتىر. حالىقارالىق ەڭبەك ۇيىمىنىڭ باعالاۋى بويىنشا، بۇكىل الەمدە 21 ميلليون ادام ءماجبۇرلى ەڭبەكتىڭ قۇربانى بولىپ تابىلادى, ءبىر سوزبەن ايتقاندا بۇلاردى قۇل دەۋگە بولادى.كوبىنەسە قۇل ساۋداسىنىڭ قۇرباندارى – ادامزاتتىڭ قورعانسىز ساناتتارىنا جاتاتىن ايەلدەر مەن بالالار بولىپ كەلەدى.
قازاقستان 2-دەڭگەيدىڭ ەرەكشە نازار تىزىمىندە ەكىنشى جىل قاتارىنان قالىپ وتىر.
«قازاقستاندا ادام ساۋداسىنا قاتىسى بار» دەپ كۇدىككە ىلىنگەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە نەمەسە شەنەۋنىكتەرگە قاتىستى رەسمي تەرگەۋ نەمەسە سوتتىق قۋدالاۋ جۇرگىزىلمەگەن.
ەلىمىزدە ادام ساۋداسى تۋرالى ىستەر بويىنشا پوليتسيا جۇرگىزگەن تەرگەپ –تەكسەرۋلەردىڭ سانى 2018 جىلى 106 ءىس بولسا، 2019 جىلى 45-كە دەيىن قىسقارعان. بۇل تۋرالى ادىرنا ۇلتتىق پورتالى قازاقستانداعى اقش ەلشىلىگى مەن كونسۋلدىعىنىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
قازاقستان ۇكىمەتى ادام ساۋداسىن جويۋ جونىندەگى ەڭ تومەنگى ستاندارتتاردى تولىق كولەمدە ساقتاماعان. دەگەنمەن ءۇكىمەت تاراپىنان ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىن انىقتاۋ بويىنشا ديپلوماتيالىق پەرسونالعا ارنالعان نۇسقاۋلىقتار ازىرلەندى، ەڭبەكتى قورعاۋ جونىندەگى كەيبىر ينسپەكتورلاردى قۇربانداردى انىقتاۋ بويىنشا وقىتۋ جۇرگىزىلدى جانە ۇەۇ-دى قارجىلاندىرۋدىڭ جىل سايىنعى پروتسەسىن جەتىلدىرۋ بويىنشا العاشقى قادامدار جاسالدى. الايدا ۇكىمەت الدىڭعى ەسەپتى كەزەڭمەن سالىستىرعاندا اتقارىلعان شارالاردىڭ جالپى بەلسەندىلىگىن كورسەتپەدى. بۇدان بۇرىندا حالىقتىڭ بولجامدى سانىنا سايكەس كەلمەگەن، ۇكىمەتتىڭ شەتەلدىك قۇربانداردى انىقتاۋ جانە قورعاۋ جونىندەگى قىزمەتى قىسقاردى.
قىلمىستىق تەرگەۋ جۇرگىزۋگە جاردەم كورسەتپەگەن شەتەلدىك قۇربانداردىڭ قىزمەت الۋعا قۇقىعى بولمادى جانە ەلدەن شىعارۋدىڭ قانداي دا ءبىر قۇقىقتىق بالامالارىنان ايىرىلدى.
قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ەڭبەكتى پايدالانۋ ماقساتىندا ادام ساۋداسىنا بايلانىستى قىلمىس جاساعان ادامداردى تەرگەۋ، قۋدالاۋ جانە جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ بويىنشا شەكتەۋلى شارالار قابىلداۋدى جالعاستىردى. مىنە، وسى تيپتەگى قىلمىستار ءۇشىن ۇكىمدەر سانى قاتارىنان ءتورتىنشى جىل ازايۋدا.
«ۇەۇ پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ادام ساۋداسىنا قاتىسى بار» دەپ بولجانعان جاعدايلار تۋرالى حابارلاۋدى جالعاستىرعانىمەن, بىراق مۇنداي قىلمىستارعا قاتىسى بار دەپ كۇدىككە ىلىنگەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىن نەمەسە باسقا شەنەۋنىكتەردى رەسمي تەرگەۋ نەمەسە سوتتىق قۋدالاۋ ءىس جۇزىندە جۇرگىزىلمەدى. وسىلايشا، قازاقستان 2-دەڭگەيدىڭ ەرەكشە نازار تىزىمىندە ەكىنشى جىل قاتارىنان قالدى.
ادام ساۋداسىنا قاتىستى 86 ءىس بويىنشا تەرگەۋ باستالدى
ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس جونىندەگى زاڭدار قاتاڭداتىلدى، بىراق تۇتاستاي العاندا ۇكىمەتتىڭ قۇقىق قولدانۋ قىزمەتىنىڭ بۇل قۇبىلىستىڭ جولىن كەسۋ تومەندەدى. قىلمىستىق كودەكستىڭ 128, 134, 135, 308, 125 (3b) جانە 126 (3b) باپتارى سەكسۋالدى جانە ەڭبەك ەكسپلۋاتاتسيالارى ماقساتىندا ادام ساۋداسى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك كوزدەلگەن.
الايدا، حالىقارالىق قۇقىق نورمالارىنا سايكەس ادام ساۋداسىنىڭ انىقتاماسىنا قايشى كەلە وتىرىپ، قولدانىستاعى زاڭناما زورلىق-زومبىلىقتى، الاياقتىقتى جانە ماجبۇرلەۋدى قىلمىستىڭ ماڭىزدى ەلەمەنتتەرءى رەتىندە قاراستىرماي، ولاردى جاۋاپكەرشىلىكتى اۋىرلاتاتىن جاعدايلارعا عانا جاتقىزادى.
2019 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا زاڭناماعا ادام ساۋداسىنا قاتىسى قىلمىستارعا جازانى ۇلعايتۋعا باعىتتالعان تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى.
وزگەرىس ەنگىزىلگەن زاڭنامادا كامەلەتتىك جاسقاتولعان ادامداردى ساتقانى ءۇشىن ءتورت جىلدان جەتى جىلعا دەيىنگى جانە بالالاردى ساتقانى ءۇشىن بەس جىلدان توعىز جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ كوزدەلگەن، اۋىرلاتاتىن جاعدايلاردا جازا ون سەگىز جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە ۇزارتىلۋى مۇمكىن.
بۇلاردى وتە قاتاڭ جازا دەۋگە بولادى, ال جىنىستىق پايدالانۋ ءۇشىن جاسالعان ادام ساۋداسى,زورلاۋ سياقتى اۋىر قىلمىس رەتىندە جازالانادى.
ادام ساۋداسى تۋرالى ىستەر بويىنشا پوليتسيا جۇرگىزگەن تەرگەپ-تەكسەرۋلەردىڭ سانى 2018 جىلى 106 ءىس بولسا، 2019 جىلى 45-كە دەيىن قىسقارعان.
سونىمەن قاتار، حالىقارالىق قۇقىققا سايكەسادام ساۋداسى ساناتىنا جاتاتىن ورگانداردى الۋ تۋرالى 57 ىس بويىنشا تەرگەپ-تەكسەرۋ جۇرگىزگەن; الايدا بۇل ىستەر اقش زاڭناماسىنا سايكەس ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس شەڭبەرىندە قاراستىرىلمايدى.
2019 جىلى ادام ساۋداسى تۋرالى 67 ءىس بويىنشا قىلمىستىق قۋدالاۋ قوزعالسا، 2018 جىلى مۇنداي ىستەردىڭ سانى كورسەتىلمەگەن. 2019 جىلى ادام ساۋداسىمەن اينالىساتىن 8 ادام كىنالى دەپ تانىلعان، ال 2018 جىلى بۇل سان 17 بولسا، 2017 جىلى 29- كورسەتسە، 2016 جىلى 46 بولعان. سالىستىرمالى تۇردە قاراساق ءتورتىنشى جىل قاتارىنان ازايۋ بايقالادى.
2019 جىلى سوتتالعان سەگىز ادامنىڭ التاۋى بەس جىلدان ون جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان ايىرىلسا، بىرەۋى 3 جىلعا شارتتى تۇردە سوتتالدى جانە تاعى بىرەۋىنە قاتىستى 6,8 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ مەرزىمىن كەيىنگە قالدىرۋ تۋرالى ءىشىنارا ۇكىم شىعارىلدى.
سونداي-اق، سۋتەنەرلىك جانە پريتونداردى ۇستاۋدى قوسا العاندا ادام ساۋداسىنا قاتىستى 86 ءىس بويىنشا تەرگەۋ باستالدى (2018 جىلى وسىنداي 182 ءىس قارالعان ەدى).
ادام ساۋداسى بويىنشا كوپتەگەن ىستەر جانە ولارعا قاتىستى ىستەر پوليتسيانىڭ "ادام ساۋداسىن توقتاتۋ" ۇرانىمەن ءتورت كوپ كۇندىك ارنايى وپەراتسيالار جۇرگىزۋ ناتيجەسىندە قوزعالدى، ونىڭ بارىسىندا پريتوندار انىقتالىپ، جابىلدى، سۋتەنەرلەر ۇستالىپ، جىنىستىق قاتىناسقا كوممەرتسيالىق ماقساتتا بارعان كامەلەتتىك جاستاعىادامدار ەسەپكە الىندى.
ەكىنشى جىل قاتارىنان ەڭبەكتى پايدالانۋ ماقساتىندا ادام ساۋداسىمەن اينالىساتىن ءبىر دە ءبىر ادام سوتتالعان جوق.
ادام ساتاتىندار جاۋاپكەرشىلىكتەن قاشىپ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ كىشى قۇرامىنا پارا بەرگەنى، ال جەكەلەگەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ءماجبۇرلى ەڭبەك پەن جىنىستىق قاناۋشىلىققا بايلانىستى قىلمىستارعا كومەكتەسكەنى تۋرالى ۇەۇ حابارلامالارى كەلىپ ءتۇسۋدى جالعاستىردى. ۇەۇ – عا ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىنىڭ ايعاقتارىنا قاراماستان، كەيبىر قىلمىستىق ىستەر "دالەلسىز" دەپ جابىلعانىن حابارلادى. ۇكىمەت قوستاناي وبلىسىنىڭ پوليتسيا قىزمەتكەرىن بيلىكتى تەرىس پايدالانعانى جانە ەكى ايەلدى كوممەرتسيالىق سەكسكە ماجبۇرلەپ پريتون قىزمەتىنە ىقپال ەتكەنى ءۇشىن ايىپتاپ، لاۋازىمدى تۇلعانىڭ قىلمىستىق ارەكەتكە قاتىسى تۋرالى 2018 جىلعى ءىستىڭ اياقتالعانى تۋرالى حابارلاعان.
پوليتسيا، پروكۋراتۋرا جانە سوت ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرىن ادام ساۋداسىنا بايلانىستى قىلمىستىق ارەكەتتەردى انىقتاۋ، تەرگەۋ جانە قۋدالاۋ بويىنشا وقىتۋ جالعاستىرىلدى، سونداي-اق پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ادام ساۋداسىنا قارسى حالىقارالىق كونفەرەنتسيالارعا قاتىسۋى قارجىلاندىرىلدى.
رەسمي ورگاندار بارلىق وقىتۋ باعدارلامالارىن وتكىزۋ ءۇشىن الاڭدار ۇسىندى جانە ولارعا قاتىسۋ قۇنىن تولەدى، ال حالىقارالىق ۇيىمدار، ۇەۇ جانە حالىقارالىق دونورلار نۇسقاۋشىلاردىڭ ساپارلارى مەن وقىتۋ ماتەريالدارىن ۇسىنۋ قۇنىن قوسا العاندا، وزگە دە شىعىنداردى جاپتى.
سوڭعى جىلدارى العاش رەت ەڭبەكتى قورعاۋ جونىندەگى كەيبىر ينسپەكتورلار زارداپ شەككەندەردى انىقتاۋ بويىنشا ارنايى وقۋدان ءوتتى، الايدا ولاردىڭ رەسمي مىندەتتەرىنە ادام ساۋداسىنىڭ بەلگىلەرىن انىقتاۋ نەمەسە ءتيىستى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ەڭبەكپەن قاناۋ ماقساتىندا ادام ساۋداسىنا بايلانىستى بولۋى مۇمكىن قىلمىستار تۋرالى اقپارات بەرۋ كىرمەدى.
قازاقستاندىق ءتورت ادام وڭتۇستىك كورەياداجىنىستىق قاناۋشىلىقتىڭ قۇربانى بولدى
ەسەپ بەرۋ كەزەڭى ىشىندە رەسمي ورگاندار قىرعىزستان، رەسەي، وزبەكستان جانە اقش-تى قوسا العاندا، باسقا ەلدەردىڭ ۇكىمەتتەرىمەن بىرلەسىپ، ادام ساۋداسىنا بايلانىستى 10 ءىس بويىنشا تەرگەۋ جۇرگىزدى، سونداي-اق كورشى ەلدەرمەن بىرلەسىپ ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس بويىنشا بىرقاتار وپەراتسيالار جۇرگىزدى.
بارىنشا مول ىنتىماقتاستىققا قاراماستان، شەكاراشىلاردىڭ ءىرى شەكارا وتكەلدەرىندە كورشى مەملەكەتتەردىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمەن جۇمىستى تومەن ۇيلەستىرۋ بايقالدى. 2019 جىلى ادام ساۋداسىنا بايلانىستى قىلمىستارى ءۇشىن ءوز ەلدەرىندە ىزدەۋدە جۇرگەن بەس شەتەلدىك ازامات ەكستراديتسيالاندى.
قازاقستان ازاماتتارى بولىپ تابىلاتىن ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىن قورعاۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋدى جالعاستىردى، بىراق شەتەلدىك قۇربانداردى انىقتاۋ جانە ولارعا كومەك كورسەتۋ جونىندەگى كۇش-جىگەر ەلەۋسىز قالىپ وتىردى. ادام ساۋداسى قۇرباندارىنىڭ انىقتالعان سانى 2018 جىلعى 83 جاعدايمەن سالىستىرعاندا 40-قا ازايدى. تەك التاۋى عانا امان قالىپ، قالعاندارى قازاقستاندا قاناۋعا ۇشىرادى; 35 ادام جىنىستىق قاناۋ ماقساتىندا ادام ساۋداسىنىڭ قۇربانى بولدى، تاعى بەس ادام ءماجبۇرلى ەڭبەكتىڭ قۇربانى بولدى. ەكى ادامنان باسقا بارلىق قۇرباندار قازاقستاننان بولدى; ءماجبۇرلى قايىرشىلىقپەن اينالىسقان وزبەكستاننان كەلگەن ەكى قۇربان جانە رەسەيدەن كەلگەن ءماجبۇرلى ەڭبەكتىڭ ءبىر قۇربانى انىقتالدى. قازاقستاننان ءتورت ادام وڭتۇستىك كورەيادا جىنىستىق قاناۋشىلىق ماقساتىندا ادام ساۋداسىنىڭ قۇربانى بولدى.
وتكەن جىلداعىداي، جىنىستىق قاناۋشىلىق قۇرباندارىنىڭ كوپشىلىگى پوليتسيا ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس جونىندەگى ءتورت ارنايى وپەراتسيانىڭ ءبىرىن جۇرگىزۋ بارىسىندا انىقتالدى. بۇل وپەراتسيالار پريتونداردى تابۋ جانە جابۋ، سۋتەنەرلەردى ۇستاۋ جانە كوممەرتسيالىق ماقساتتا جىنىستىق قاتىناسقا تۇسكەن ايەلدەردى ەسەپكە قويۋ ارقىلى ادام ساۋداسىنىڭ جاعدايلارىن انىقتاۋعا باعىتتالعان.
ءماجبۇرلى ەڭبەك قۇرباندارى مەن شەتەلدىك قۇربانداردىڭ از بولۋى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ اعىمداعى قىزمەتى اياسىندا جىل بويى تۇراقتى پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋدىڭ جوقتىعىن كورسەتەدى. ۇەۇ حابارلاۋىنشا، 2019 جىلى ادام ساۋداسىنىڭ 76 قۇربانىنا (2018 جىلعى 122- بولعان), ونىڭ ىشىندە 21 قازاقستان ازاماتىنا جانە 55 شەتەل ازاماتىنا كومەك كورسەتىلدى; ولاردىڭ كوپشىلىگى ەر ادامدار جانە ءماجبۇرلى ەڭبەك قۇرباندارى بولدى. 55 شەتەلدىك زارداپ شەككەندەردىڭ 51-ءى وزبەكستاننان كەلگەن. ون ەكى قۇرباندى (2018 جىلى 19) ۇەۇ-عا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى جىبەرگەن، 3 قۇرباندى-شەت مەملەكەتتەردىڭ ەلشىلىكتەرى جىبەرسە، 23-ۇەۇ، 7-حالىقارالىق ۇيىمدارمەن جىبەرىلگەن، ال تاعى 31 جابىرلەنۋشى ءوز بەتىنشە كومەك سۇراعان (سونىڭ ىشىندە جەدەل جەلىلەرگە دە حابارلاسقان).
2019 جىلى مەملەكەت قارجىلاندىراتىن ۇەۇ جەدەل جەلىسىنە 1834 تەلەفون قوڭىراۋى كەلىپ ءتۇستى: باسىم كوپشىلىگىنىڭ مازمۇنى اقپارات بەرۋ تۋرالى سۇراقتار بولدى، 12 جاعدايدا جۇگىنۋشىلەر ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەسپەن اينالىساتىن پوليتسيا بولىمدەرىنە جىبەرىلدى، بىراق وسى قوڭىراۋلاردىڭ ناتيجەسىندە ادام ساۋداسىنىڭ قانداي دا ءبىر راستالعان جاعدايلارى انىقتالعان جوق.بايقاۋشىلار اتاپ وتكەندەي، كوپتەگەن شەتەلدىك قۇرباندار پوليتسياعا دەگەن سەنىمنىڭ بولماۋىنان، سىبايلاس جەمقورلىقتان جانە ءوز جەكە باستارىنىڭ زاڭسىز مارتەبەسىنە بايلانىستى جازادان نەمەسە دەپورتاتسيادان قورىققاندىقتان، پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە وزدەرىنىڭ جەكە باسى تۋرالى اقپاراتتى اشىپ كورسەتكىلەرى كەلمەيدى. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قىزمەتكەرلەرى شەتەلدىك قۇربانداردى انىقتاعان جاعدايدا، بۇل قۇرباندار كوبىنەسە ولارعا كومەك كورسەتۋدەن باس تارتادى. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، شەتەلدىك قۇرباندار قايتىپ ورالعاندا ءوز ەلدەرىنىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا ءجيى شاعىمدانادى، ويتكەنى ولار وزدەرىن قاۋىپسىز سەزىنەدى.
ۇكىمەت ۇەۇ-دان ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىنا ارنالعان باسپانالاردى قارجىلاندىرۋعا از ءوتىنىم الدى، وسىعان بايلانىستى ۇەۇ باسقارۋىنداعى وسىنداي سەگىز باسپانا قارجىلاندىرىلدى. 2018 جىلى ۇكىمەت ۇەۇ-دان كوبىرەك وتىنىمدەر العان ەدى جانە 10 باسپانانى قارجىلاندىرىلعان بولاتىن. ۇەۇ ۇيىمداستىرىلعان ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىنا ارنالعان سەگىز باسپانادا قۇقىقتىق، پسيحولوگيالىقجانە مەديتسينالىق كومەك كورسەتىلدى جانە جىنىسى مەن جاسىنا قاراماستان، بارلىق قۇرباندارعا-قازاقستان ازاماتتارىنا قول جەتىمدى بولدى. مۇنداي قىزمەتتەر جابىرلەنۋشىلەرگە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا كومەكتەسۋگە دايىن بولعانىنا قاراماستان ۇسىنىلدى، بىراق بارلىق جاعدايلاردا، بىرەۋدەن باسقا، الەۋمەتتىك قورعاۋدىڭ قاتاڭ زاڭدارى شەتەلدىك ازاماتتاردىڭ وسى باسپانالاردا قىزمەت الۋىنا جول بەرمەدى، ال شەتەلدىك قۇرباندارعا كەز-كەلگەن كومەك تەك قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا كومەك كورسەتىلگەن جاعدايدا عانا كورسەتىلدى.
2019 جىلى ۇكىمەت باسپانالار ءۇشىن 76,2 ميلليون تەڭگەنى (200 000 دوللار) جانە تەرگەۋ كەزىندە قۇرباندارعا تىكەلەي كومەك كورسەتۋگە 1 ميلليون تەڭگەنى (2620 دوللار) قوسا العاندا، قۇرباندارعا تىكەلەي كومەك كورسەتۋگە كەمىندە 77,2 ميلليون تەڭگە (202 630 دوللار) ءبولدى — بولىنگەن قاراجات كولەمى 2018 جىلى باسپانالاردى قارجىلاندىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك گرانتتارعا جۇگىنگەن ۇەۇ سانىنىڭ قىسقارۋىنا بايلانىستى 2018 جىلعى 93,4 ميلليون تەڭگەدەن (245 240 دوللار) 17 پايىزعا ازايدى.
2017 جىلى قابىلدانعان ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىنا وتەماقى تولەۋ تۋرالى زاڭ 2020 جىلى كۇشىنە ەنۋى كەرەك.
جابىرلەنۋشىلەر ازاماتتىق تالاپ قويۋى مۇمكىن، بىراق ولاردىڭ كوپشىلىگى مۇنداي مۇمكىندىك تۋرالى بىلمەدى نەمەسە قىزمەتتەر ءۇشىن سوت شىعىندارىن تولەي المادى. 2019 جىلى جابىرلەنۋشىلەردەن ازاماتتىق شاعىمدار كەلىپ تۇسكەن جوق. مەملەكەت ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارىنا ادۆوكاتتاردى اقىسىز نەگىزدە بەرەءدى، بىراق ۇەۇ حابارلامالارىنا سايكەس، مۇنداي ادۆوكاتتار كوبىنەسە تاجىريبەسىز بولادى.
2020 جىلعى اقپاندا يراك پەن سيريادان كەلگەن 550-دەن استام قازاقستاندىق ايەلدەر مەن كامەلەتكە تولماعانداردى، ونىڭ ىشىندە اتا-انالارى نەمەسە جۇبايلارى يگيل -دءىڭ جاۋىنگەرلىك ءىس-قيمىلدارىنا قاتىسقان دەپ كۇدىكتەنگەن ادام ساۋداسىنىڭ ىقتيمال قۇرباندارىن قوسا العاندا، رەپاترياتسيالاۋ بويىنشا "جۋسان" وپەراتسياسىنىڭ اياقتالعانى تۋرالى جاريالاندى. بەلگىلى بولعانداي، يگيل بالالاردى سارباز رەتىندە پايدالانادى جانە ادام ساۋداسىنىڭ باسقا تۇرلەرىن قولدانادى. مەملەكەت ادەتتە بالالاردى تۋىستارىنا ورنالاستىردى جانە ولاردى قالپىنا كەلتىرۋدى جانە قالىپتى ءومىر سالتىنا ورالۋدى تولىعىمەن قارجىلاندىردى جانە قولدادى.
ادام ساۋداسىنىڭ الدىن الۋ شارالارى كۇشەيتىلدى. 2019 جىلى ىشكى ىستەر مينيسترلىگى باسقاراتىن ادام ساۋداسىنا قارسى ءىس-قيمىل جونىندەگى ۆەدومستۆوارالىق جۇمىس توبى 2017-2020 جىلدارعا ارنالعان ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس جونىندەگى مەملەكەتتىك ءىس-قيمىل جوسپارىن ەنگىزۋدى باعالاۋ ءۇشىن ەكى كەزدەسۋ وتكىزدى، سونداي-اق 2019 جىلعى ادام ساۋداسى تۋرالى باياندامانىڭ ۇسىنىمدارىن ەسكەرە وتىرىپ، ءىس-قيمىل جوسپارىن ازىرلەۋ ءۇشىن ارنايى جۇمىس توبىن قۇردى. ادام ساۋداسىنا قارسى ءىس-قيمىلعا باعىتتالعان جانە ادام ساۋداسىنىڭ ىقتيمال قۇرباندارىنا، ونىڭ ىشىندە بالالارعا ارنالعان اقپاراتتىق-اعارتۋشىلىق ناۋقانداردى قارجىلاندىرۋ جالعاسىن تاپتى. ادام ساۋداسىنىڭ قۇربانى بولعان ايەلدەر ءۇشىن، ولاردىڭ زاڭدى قۇقىقتارىنا ارنالعان سەگىز سەمينار وتكىزۋگە 1,2 ميلليون تەڭگە (3150 دوللار) ءبولىندى. اقپارات جانە بايلانىس مينيسترلىگى قوعامنىڭ اقپاراتتانۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ جانە وسى تۇردەگى قىلمىستاردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن راديو جانە تەلەباعدارلامالاردى، سونداي - اق گازەتتەر مەن جەلىلىك پورتالداردا ماقالالار جاريالاۋدى قارجىلاندىردى. الايدا، حالىقارالىق باقىلاۋشىلار شەكارا وتكەلدەرىندە ادام ساۋداسىنا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەسىندە اقپاراتتاندىرۋدى ارتتىرۋ بويىنشا ماتەريالداردىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن اتاپ ءوتتى. بيلىك ادام ساۋداسىنا قارسى كۇرەس بويىنشا ۇيىمداسقان ۇەۇ - دىڭ شۇعىل جەلىسى تۋرالى اقپاراتتى تاراتۋدى جالعاستىردى.
2019 جىلى ەڭبەك زاڭناماسىنىڭ بۇزىلۋىن انىقتاۋ اياسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ ەڭبەكتى قورعاۋ جونىندەگى ينسپەكتورلارى 6681 تەكسەرۋ جۇرگىزدى. وسى تەكسەرۋلەردىڭ ناتيجەسىندە شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن جالداۋ جانە شەتەلدىك قىزمەتكەرلەردى ءتيىستى قۇجاتتارسىز جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ەرەجەلەرىن بۇزعانى ءۇشىن 2651 جۇمىس كۇشىن جالداۋشىعا جانە جۇمىس بەرۋشىگە (سالىستىرمالى تۇردە 2018 جىلعى 3057 بولعان) اكىمشىلىك ايىپپۇل سالىندى. قانداي دا ءبىر تەكسەرۋدىڭ قىلمىستىق ءىس قوزعاۋعا اكەلگەنى تۋرالى حابارلانعان جوق.
ەڭبەك ميگرانتتارىنىڭ ايتۋىنشا، ولار قازاقستاندا ميگرانتتاردى تىركەۋ تالاپتارىن ساقتاي وتىرىپ جۇمىس تابۋ ءۇشىن بەيرەسمي بوگدە دەلدالداردىڭ قىزمەتتەرىنە جۇگىنگەن. مۇنداي دەلدالدار كوبىنەسە زاڭدى اينالىپ ءوتىپ، شەتەلدىكتەردىڭ ساۋداسىنا ىقپال ەتتى، بىراق ولاردىڭ بەيرەسمي مارتەبەسىنە بايلانىستى سيرەك جاۋاپقا تارتىلادى.
ادام ساۋداسى تۋرالى 2019 جىلعى باياندامانىڭ ۇسىنىمدارىنا سۇيەنە وتىرىپ، ۇكىمەت 2019 جىلى ديپلوماتيالىق قىزمەتكەرلەرگە ساۋدا قۇرباندارىن انىقتاۋ بويىنشا نۇسقاۋلىق ازىرلەدى.
كەي جاعدايلاردا بالالاردى قايىر سۇراۋعا ماجبۇرلەيدى
دەرەكتەرگە سايكەس، سوڭعى بەس جىلدا قازاقستاندا ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارى ەل ازاماتتارى دا، شەتەلدىكتەر دە بولعان. سونىمەن قاتار، قازاقستان ازاماتتارى باسقا ەلدەردە دە ادام ساۋداسىنىڭ قۇرباندارى بولدى. ادام ساۋداسى ەل ىشىندە وزەكتى ماسەلە بولىپ قالۋدا، ويتكەنى ادام ساۋداگەرلەرى جۇمىسقا ورنالاستىرامىز دەگەن وتىرىك ۋادەمەن قۇربانداردى اۋىلدان قالاعا تارتۋدى جالعاستىرۋدا. ادام ساۋداگەرلەرى قازاقستان تۇرعىندارىن نەگىزىنەن رەسەيدە، سونداي-اق باحرەيندە، برازيليادا، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە، كورەيا رەسپۋبليكاسىندا جانە تۇركيادا ءماجبۇرلى ەڭبەككە تارتادى. ادام ساۋداگەرلەرى جىنىستىق قاتىناسقا پايدالانۋ ماقساتىندا قازاقستاندىق ايەلدەر مەن قىزداردى تاياۋ شىعىستا، ەۋروپادا، شىعىس ازيادا جانە اقش-تا پايدالانادى. قازاقستاندا ورتالىق ازيا مەن شىعىس ەۋروپانىڭ شەكتەس ەلدەرىنەن، سونداي-اق قازاقستاننىڭ اۋىلدىق ايماقتارىنان كەلگەن ايەلدەر مەن قىزدار كوممەرتسيالىق جىنىستىق قاناۋشىلىققا ۇشىرايدى. كوپ جاعدايدا ادام ساۋداسىمەن اينالىساتىنداردى ۇلكەن قالالاردا داياشى، مودەل نەمەسە كۇتۋشى رەتىندە جۇمىس ىستەۋگە بەرگەن ۋادەگە ەلەڭ ەتەتىن قىزدار مەن ايەلدەر قىزىقتىرادى. كەي جاعدايلاردا بالالاردى قايىر سۇراۋعا ماجبۇرلەيدى.
ەل استاناسى نۇر-سۇلتان (استانا), الماتى (قارجى ورتالىعى) جانە اقتاۋ مەن اتىراۋداعى (قازاقستاننىڭ باتىس بولىگىندەگى مۇناي ءوندىرۋ ونەركاسىبى ورتالىقتارىندا) سالىستىرمالى ەكونوميكالىق ءال-اۋقات قازاقستاننىڭ كوپتەگەن تۇرعىندارىن اۋىلدىق جەرلەردەن وزدەرىنە تارتادى جانە ولاردىڭ ءبىر بولىگى ەڭبەك جانە جىنىستىق قاناۋ ماقساتىندا ادام ساۋداسىنىڭ قۇربانىنا اينالادى. كوبىنەسە ادام ساۋداگەرلەرى ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ازاماتتارىن، اتاپ ايتقاندا وزبەكستاننان كەلگەن ەرلەر مەن ايەلدەردى قازاقستاندا – ءۇي قىزمەتشىسى رەتىندە، قۇرىلىستا، بازارلاردا جانە اۋىل شارۋاشىلىعىندا جۇمىسقا تارتادى نەمەسە ماجبۇرلەيدى.
2014 جىلدان باستاپ رەسەيدە وزبەكستاننان كەلگەن شامامەن ءبىر ميلليون ميگرانت ءۇشىن رەسەيگە قايتا كىرۋگە تىيىم سالىنعان، ولاردىڭ كوپشىلىگى ۋاقىتشا جۇمىس پەن قازاقستاندا تۇرۋعا رۇقسات الۋعا تىرىسادى، وندا ولار ادام ساۋداسىنىڭ قۇربانى بولۋ قاۋپىنە ۇشىرايدى. 2014 جىلدان باستاپ ۇەۇ شەتەلدىك قۇربانداردى كوبىرەك انىقتادى، بىراق بۇل ميگرانتتار اراسىنداعى قۇربانداردىڭ جالپى سانىنىڭ ۇلەسى عانا. كەيدە ادام ساۋداگەرلەرى قازاقستانداعى قۇربانداردىڭ دوستارى نەمەسە تانىستارى بولا وتىرىپ، ولاردى الاياقتىق ارەكەتتەر مەن الداۋ ارقىلى ازعىرادى.
ادام ساۋداسىمەن اينالىساتىن جانە قازاقستاندا ءوز جالداۋشىلارى بار ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپتار مەن ۇساق شايكالار قازاقستاندا جانە شەتەلدە پريتوندار ۇستاۋشىلارىمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەيدى. ۇەۇ-نىڭ حابارلاۋىنشا، ادام ساۋداگەرلەرى ميگرانتتاردى قاناۋ ماقساتىندا قارىزدىق تاۋەلدىلىك نەگىزىندە ماجبۇرلەۋ جاعدايلارى جيىلەپ كەتتى. ءتارتىپتى قورعاۋدىڭ قاتاڭ ەرەجەلەرىن ءوز مۇددەلەرىنە قولدانا وتىرىپ، ادام ساۋداگەرلەرى ميگرانتتاردى پايدالانۋشىلىققۇرباندارىنىڭ جاعدايىندا بولۋعا ءماجبۇر ەتەدى جانە بيلىككە جۇگىنگەن جاعدايدا ولاردى جازالاۋ جانە دەپورتاتسيالاۋ مۇمكىندىگىمەن قورقىتادى – وسىلايشا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا دەگەن سەنىمسىزدىكتى كۇشەيتەدى.
ەركەگۇل توقتامۇرات،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتال
