«قۇربان شالۋ ءراسىمىن ۇيىمداستىرۋ شارالارى» تاقىرىبىندا ونلاين بريفينگىن وتكىزگەن نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ باس يمامى ەربولات ءجۇسىپوۆتىڭ قۇربان ايتتا سويىلۋعا ءتيىس مالداردىڭ باعاسىن اتاپ ءوتىپتى. ەلوردالىق يمامنىڭ ايتۋىنشا، ارزان قۇرزان، كىشكەنتاي قويلار شاريعاتتاعى قۇباندىق تالابىنا سايكەس ەمەس كورىنەدى. اپىراي، سوندا قۇدايعا مۇسىلماننىڭ نيەتىنەن گورى، قىمباتتاۋ، ۇلكەندەۋ قويدى قۇرباندىققا شالعانى اسا ماڭىزدى بولعانى ما، بۇل قالاي؟
«مالعا قويىلاتىن تالاپتار بار. نۇر-سۇلتان قالاسى بويىنشا قويدىڭ باعاسى 50 مىڭ، ءىرى قارانى 350 مىڭ دەپ بەردىك. بۇل جەردە قويدىڭ جاسىنا نازار اۋدارۋ كەرەك. 6 ايعا جەتپەگەن، ارىقتاۋ توقتىلاردىڭ ءوزىن 35-40 مىڭعا الۋلارىڭىز مۇمكىن. بىراق قوي مەن ەشكى 1 جاسار بولۋى كەرەك. ال 1 جاسار قويدىڭ باعاسى ءۇشىن 50 مىڭ وتە جاقسى باعا»، - دەيدى باس يمام.
ياعني، تۇسىنگەنىمىزدەي، 35-40 مىڭ تەڭگەنىڭ قويلارى شاريعات تالابىنا ساي كەلمەيدى ەكەن. «ءبىر جاسقا تولماعان قويلار قۇرباندىقتىڭ ورنىنا جۇرمەي قالۋى مۇمكىن. 50 مىڭ تەڭگە - ەلورداداعى بازارلارداعى مالدىڭ ورتاشا باعاسى وسىنداي»، - دەيدى ول.
ءسىز نە دەيسىز؟
ماۋلەن جىلقىباي، جۇمىسسىز: «يمام سولاي دەسە، دەمەك، شاريعاتتا دا ينفلياتسيا سياقتى دۇنيەلەر بولىپ تۇرا ما، سوندا؟ الدە شاريعات تا دوللاردىڭ كۋرسىنا بايلانعانى ما؟ بۇل قىزىق ەكەن. ءوز باسىم، قۇرباندىققا مال شالمايمىن دا، ونى شالاتىن نە مالىم، نە مالدى الاتىن اقشام دا جوق. شاريعات بويىنشا ساۋدالانعان قويدىڭ ەتىن ەمەس، قۇدايدىڭ بەرە سالعان «وكوراچكاسىن» مىسە تۇتامىز».
باقىتجان قوسبارماقوۆ، جۋرناليست: «يسلامدا «ەڭ اۋەلى نيەت» دەۋشى ەدى. ارينە، يمامدىكى دۇرىس ەمەس. ءپاتۋانى اسپاننان الىپ شىعارماسا كەرەك، اۋەلى سول قۇران، سۇننەت، پارىزعا جۇگىنگەن دۇرىس بولار. سوندا ون مىڭ تەڭگەسى جەتپەدى دەپ، ادامنىڭ نيەتىن تارك ەتۋگە بولا ما؟ بۇل ەندى تازا قۇرباندىق شالۋعا قاتىستى پىكىرىم. نەگىزى، ءدىني فۋندامەنتاليزمنەن، اڭىز، ءاپسانادان، كوزسىز سوقىر سەنىمنەن، بىلايشا ايتقاندا، ناداندىقتان ارىلعان ابزال. ءبىلىم ىزدەيتىن ۋاقىت قازىر».
ادامبەك ايدارحان، ساتۋشى: «قۇداي ءۇشىن سەنىڭ قۇرباندىعىڭ كەرەك تە ەمەس قوي. ءوزىڭ ءۇشىن شالاسىڭ. مىناداي قوي باعاسىنا قۇدايدىڭ ءوزى باس شايقاپ كۇلگەن بولار. بۇل قالاي؟ ەڭ الدىمەن نيەت ەمەس پە؟»
بەيبىتكۇل ۇسەيىنقىزى، زەينەتكەر: «يمام ايتسا، بىردەڭەنى ءبىلىپ ايتقان شىعار. شاريعات نە دەيدى، مۇسىلمان سونى ورىنداۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. قۇرباندىق شالساق دەگەن نيەتىمىز بار. الايدا بىرنەشە اۋىلعا دەيىن سۇراۋ سالىپ، شاريعات تالابىنا ساي قوي تاپپاي وتىرمىز. قۇربان ايتقا دەيىن تابىلىپ قالار».
ءتورتۋىل شوقان: «يسلام شاريعاتى بويىنشا، راسىمەن قۇرباندىققا شالىناتىن مالدىڭ وزىندىك پارامەترلەرى بار. قۇرباندىققا شالىناتىن مال اقساق، سوقىر، اۋرۋ بولماۋى كەرەك دەگەن سياقتى. الايدا ءححى عاسىردا، عىلىم مەن ءبىلىم دامىعان زاماندا VII عاسىردا جازىلعان ارابتىڭ 114 سۇرەدەن، 666 اياتتان، 1,5 ملن حاديس بولسىن وسىلاردىڭ ەشبىرىنەن قازاققا كەرەك ەشقانداي دۇنيە جوق. وسى ەلدىڭ ءبىلىمدى ازاماتى رەتىندە ايتارىم، زايىرلى مەملەكەت قازاقستان ءۇشىن ارابتىڭ ءجاھيل زاماندا جازىلعان «زاڭدارىنىڭ» تۇككە قاجەتى جوق. قۇربان ايتتا مىندەتتى تۇردە مال باعاسى قىمباتتايدى. قالاي؟ اۋىلدان دەلدالدار توقتىنى 20 000 تەڭگەدەن اكەلىپ، قالادا 50-70 مىڭعا ساتادى. ونى الاتىندار ءبىزدىڭ قۇدايعا سىيىناتىن قازاقتار. سول سويىلعان مالدى اپارىپ مەشىتكە تەگىن بەرەدى. ياعني، بۇل ەتتىڭ پايداسىن كورەتىن دە نەگىزىنەن مولدا مەن يمامدار. قازىر مولدا مەن يمامدار دا توڭازىتقىشتارىن دايىنداپ، بىلەك سىبانىپ، قۇربان ايتتى كۇتىپ وتىر. قۇربان ايت وتىسىمەن، يمامدارعا تەگىن كەلگەن ەتتەر بازارعا كەلىسىممەن توننالاپ اقشاعا وتكىزىلەدى. سوسىن قايتادان حالىققا ساتىلادى. بۇل جەردە ۇتقان كىم، ۇتىلعان كىم؟ مۇندايعا تۇبەگەيلى قارسىمىن! ودان دا قوي الاتىن اقشاعا ناۋقاستارعا ءدارى اپەرسىن.
مەرۋەرت حۋساينوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
