وتكەن اپتادا ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ جۋرناليستەرمەن ونلاين بريفينگ وتكىزدى. ونلاين كەزدەسۋ كەزىندە مينيستر الداعى جاڭا وقۋ جىلىندا وقۋشىلاردىڭ مەكتەپ فورماسىنا قاتىستى مالىمدەمە جاسادى. مينيستر ماڭىزدى ساناعان بۇل ماسەلەدەن بۇرىن ەلىمىزدەگى ءاربىر اتا-انانى الاڭداتاتىن نەگىزگى پروبلەما ساباق وقۋ جۇيەسى ەكەنى انىق. جاڭا وقۋ جىلىندا بالالارىمىز قاشىقتان ءبىلىم الادى ما، جوق الدە مەكتەپكە بارىپ ساباق وقيدى ما؟ ازىرگە مينيسترلىك تاراپىنان بۇل سۇراققا ناقتى جاۋاپ بەرىلگەن جوق. دەسەك تە، ءبىز ءوز تاراپىمىزدان بىرنەشە ازاماتقا سۇراۋ سالىپ، وسى سۇراقتارعا قاتىستى پىكىرىن بىلدىك.
ايدوس سارىم، ساياساتتانۋشى: «ارينە، رەتى كەلسە بالالاردىڭ مەكتەپكە بارىپ وقىعانى جاقسى. سەبەبى ءجۇز جەردەن زاماناۋي دەسە دە، قاشىقتان وقىتۋ بالا مەن ۇستازدىڭ كۇنبە – كۇن وتىرىپ، كوزىن، جانارىن كورىپ، جۇرەگىنىڭ ءلۇپىلىن سەزىپ وقىتقانمەن بىردەي ەمەس، بولا المايدى. قانشا جاڭا تەحنيكا شىقسا دا پەداگوگيكا، بالا وقىتۋ وتە كونسەرۆاتيۆتى سالا بولىپ قالا بەرمەك. زاۋىتقا قۇلتەمىر ويلاپ تابۋعا بولار، مەكتەپكە تەمىر مۇعالىم ويلاپ تابۋ ەكىتالاي دۇنيە.
ال كۇزگە كەلسەك، تۇسىنگەنىم بارلىعى دا پاندەميا دەگەن ماسەلەگە تىرەلىپ تۇر. اۋرۋدىڭ قارقىنى باسەڭدەمەسە، وندا قاشىقتان وقىتۋ جالعاسۋى ىقتيمال.
مۇرات ايعابىلوۆ، ساۋدا مەنەدجەرى: «ءبىلىم بەرۋدىڭ ەكى نۇسقاسى دا ءبىزدىڭ ەلدە ءتيىمسىز بولاتىن سياقتى. قاشىقتان وقىتۋ كەرەك، ارينە قازىرگىدەي جاعدايدا. الايدا ولاي ەتەتىن بولسا، كوكتەمدەگىدەي ينتەرنەت بولماۋ پروبلەماسى باستالادى. اتا-انالار دا ۇيدە بالا وقىتۋعا مۇمكىندىگى بولماسى انىق. بالا وقىتامىز با، نان تابامىز با؟ ال ەندى مەكتەپكە بارىپ ساباق وقۋ جاعىن الىپ قاراساق، بۇل دا ءتيىمسىز. ءوز باسىم بالامنىڭ دەنساۋلىعىن قاتەرگە تىگىپ، مەكتەپكە جىبەرۋگە قارسىمىن. مەكتەپ كوپشىلىكتىڭ جينالاتىن ورنى. جۇقپالى دەرتتىڭ ناعىز وشاعى بولارى ءسوزسىز. سوندىقتان، جاڭا وقۋ جىلىنىڭ ەڭ نەگىزگى پروبلەماسى ساباقتى قالاي وقيمىز دەگەن ساۋال بولادى».
ءومىر شىنىبەكۇلى، ءبىلىم سالاسىنىڭ بىلىكتى مامانى: «ىندەت قاشان باسەڭسيتىنى بەلگىسىز. مەنىڭشە، مەكتەپتە وقۋ تۋرالى اڭگىمە بولۋى مۇمكىن ەمەس. قازىر كۇن جىلى. سونىڭ وزىندە ىندەت ءورشىپ تۇر. ال كۇن سالقىنداعاندا جىلداعى تۇماۋ-سىماۋ باستالىپ، ەل تۇشكىرىپ-پىسقىرا باستاي̆دى. وتوپلەنيەنىڭ جاعداي̆ى اناۋ. مەن ءمىنىپ، ءبىر اياقتاپ تۇراتىن ء#ونتورتىنشىمارشرۋت بارلىق قالادا بار. ... مەكتەپكە بارىپ وقۋ ەلدى قولدان قىرۋ دەگەن ءسوز».
قالدىگۇل جۇماشقىزى، دارىگەر: «ارينە، بالامدى مەكتەپكە جىبەرگىم جوق. قازىردىڭ وزىندە اۋلاعا شىعارماي، ۇيدە ۇستاپ وتىرمىز. بىراق، ۇيدە ءوزى قالعان بالانىڭ ساباعىن كىم قاداعالايدى؟ بالانىڭ اتى بالا عوي. بۇل ءبارىمىز ءۇشىن ۋايىم بولدى. ونلاين ءبىلىم دەگەننىڭ قانداي بولاتىنىن كوكتەمدە كوز جەتكىزدىك. دالباسا نارسە ەكەن. دەسەك تە، جۇقپالى ارۋ ءورشىپ تۇرعاندا وقۋشىلاردىڭ قاشىقتان ءبىلىم العانىن دۇرىس سانايمىن».
مەيىرجان تەمىربەك، «تولاعاي» جاستار قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى، مۇعالىم: «بجعم بيىلعى وقۋ جىلىندا وقىتۋدىڭ بىرنەشە نۇسقاسىن ۇسىنىپ جاتىر ەكەن. قاشىقتان وقىتسىن! باسقا نۇسقانىڭ كەرەگى جوق. وقىتا الماي ما مۇلدە توقتاتسىن! حالىقتىڭ اماندىعى كەرەك! ۇلكەندەرگە ۇقتىرا الماي جۇرگەندە، 1-سىنىپ وقۋشىلارى سانيتارلىق نورمانى قالاي ساقتايدى؟ ۆيرۋس قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە، اۋىلدارعا دا جەتتى... اتا-انالار 1-سىنىپ تۇگىلى جوعارعى سىنىپتاعى وقۋشىلاردى ساباققا جىبەرمەيمىز دەپ وتىر. ويتكەنى اۋرۋدىڭ قالاي تارالىپ نە بولعانىن كوزىمەن كورۋدە! قانشاما مۇعالىمدەر دە اۋىرىپ جاتىر. قازىر دەننىڭ ساۋلىعى مەن باستىڭ اماندىعى كەرەك…»
P.S.كوكتەمگى قاشىقتان وقىتۋ كەزىندە قانداي جاعدايعا كۋا بولدىق؟ بىرەسە «زۋم» دەدى، بىرەسە «دارىن» دەدى، ەندى بىردە ۋاتساپپ جەلىسىندە ءبىلىم بەرۋ دەگەن ءتۇرلى نۇسقالار ۇسىنىلدى. ەشبىر نۇسقا بالاعا جارىتىپ ءبىلىم بەردى دەپ ايتا المايمىز. نەگە؟ بىرىنشىدەن، ونلاين ءبىلىم وقۋشىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ازايتتى. مۇعالىم تاپسىرما بەرگەنىمەن، بالا ورىنداعان بولدى. ءبىتتى.
ەگەر جاڭا وقۋ جىلىندا دا وسىلاي جالعاسسا، كەز كەلگەن اتا-انا شۋ شىعارارى ءسوزسىز. كوكتەمنىڭ وزىندە «بالامىزدى ءوزىمىز وقىتىپ وتىرمىز، مۇعالىم نە ءۇشىن جالاقى الادى؟» دەگەن سارىندا اتا-انالار تاراپىنان سۇراق تۋىنداعانى جاسىرىن ەمەس. سونىمەن قاتار، قاشىقتان وقىتۋ وسى ەكەن دەپ تاپسىرما بەرۋمەن عانا شەكتەلىپ، بوس ۋاقىتىن باسقاعا جۇمساعان مۇعالىمدەردىڭ بولعانى دا جاسىرىن ەمەس. تۇتاس مۇعالىمدەرىمىز ءوز ىسىنە سالعىرت قارايدى دەۋدەن اۋلاقپىز، دەسەك تە قاشىقتان وقىتۋدى تەگىن جالاقى الۋ دەپ قارايتىندار دا ەلىمىزدە جوق ەمەس. ءوز ىسىنە شىنايى بەرىلگەن، تاۋلىك بويى قولىنان تەلەفونى تۇسپەي، وقۋشىسىنا ءبىلىم بەرۋگە بارىن سالعان ۇستازدارىمىز ءۇشىن قاشىقتان وقىتۋ ارينە، وتە قيىن. الايدا ناعىز ۇستاز بار جەردە، ءىلىنىپ، سالىنىپ ارەڭ جۇرگەن مۇعالىمدەردىڭ دە بارىن جوققا شىعارماسسىز؟ قاشىقتان وقىتۋ سونداي مۇعالىمدەر ءۇشىن "تەگىن جالاقى الۋعا" اينالماي ما؟
بيۋدجەت قارجىسى بولعاندىقتان كەز كەلگەن ازاماتتىڭ بيۋدجەت اقشاسىنا سۇراۋ سالۋعا قاقىسى بارىن ەسكەرسەك، وندا ناعىز داۋدىڭ باستالارى الدا بولۋى مۇمكىن. ءبىلىم مينيسترلىگى وسى ماسەلەگە ءجىتى نازار اۋدارماسا، ۇيدە بالا وقىتقان اتا- انالاردىڭ شۋىن توقتاتۋ قيىنعا سوعادى. جوعارىدا ايتىلعان بارلىق ماسەلەلەرگە بايلانىستى ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترلىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى گاۋحار وماربەككە دە ساۋال سالدىق. الداعى ۋاقىتتا ءتيىستى مەكەمەدەن رەسمي جاۋاپ بولادى دەگەن ۇمىتتەمىز.
كوكتەمدە سوڭعى توقسان بولدى، جۇرت ابدىراعان شاق بولدى، كارانتين بولىپ، ۇيدە اتا-انالار بالانىڭ ساباعىنا قاراي الدى. ەندىگى جەردە قالاي بولماق؟ كوكتەمدەگىدەي جۇيەسىز ءبىلىم بەرۋ جالعاسسا، وندا ساۋاتتى وقۋشى تۋرالى جاق اشۋدىڭ ءوزى ارتىق. كەلەسى ماسەلە ينتەرنەت جىلدامدىعىنا بايلانىستى. قازاقستانداعى ينتەرنەت جىلدامدىعى كىسى ايارلىق حالدە. كەيبىر اۋىلداردا ينتەرنەت مۇلدە جوق. ولار قايتپەك؟ الەۋمەتتىك جەلىلەردە بىرنەشە كۇننەن بەرى جاڭا وقۋ جىلى تۋرالى قىزۋ تالقى جۇرۋدە.
ازاماتتاردىڭ باسىم بولىگى قاشىقتان وقىتۋدى قولدايدى. دۇرىس، ەشكىم دە بالاسىنىڭ دەنساۋلىعىن قاتەرگە تىكپەيدى. الايدا قاشىقتان وقىتۋعا قازاقستان دايىن با؟ بۇل رەتتە ايماعامبەتوۆ ەمەس، ەڭ الدىمەن ينتەرنەت جىلدامدىعى ءۇشىن جاۋاپتى مينيستر اسقار جۇماعاليەۆكە سۇراۋ سالىنۋى كەرەك سياقتى. ءسىز قالاي ويلايسىز، قۇرمەتتى وقىرمان؟
مەرۋەرت حۋساينوۆا،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
