كوزىمدى اشتىم. اپپاق بوس بولمە. بوس بولمەدە تەك مەن. بىراق بۇل مەنىڭ بولمەم ەمەس. قايدا ەكەنىم تۇسىنىكسىز. ۇستىمدە ۇزىن كويلەك. اق ءتۇستى كويلەكتى جاي كەسكىنمەن قيىلعان اق ماتا دەۋگە بولادى. ونى نەگە كيىپ العانىم دا تۇسىنىكسىز.
«ماما؟»
نەگە بۇلاي دەگەنىمدى بىلمەدىم. بىراق بۇل ءسوز مەنى بار قاۋىپتەن قۇتقاراتىنداي ايتىلعانى راس. دەسە دە داۋىستاپ شاقىرعانىمدى ەشكىم ەستىمەدى دە، جاۋاپ بەرمەدى دە. سەبەبى، اينالادا اق قابىرعا مەن تۇتقاسىز جالعىز ەسىك قانا. ءوز جاڭعىرىعىما ءوزىم تاڭىرقاپ، تاعى ءبىر رەت «ماما» دەدىم. جاعالاسا ەستىلگەن باس اۋىرتاتىن جاڭعىرىق. ءتورتبۇرىشتى شاعىن بولمەنىڭ ىشىندە اينالىپ ءجۇرىپ، ءوز-وزىمە سۇراق جاۋدىرىپ جاتىرمىن:
«بۇل قاي جەر؟ قانە، ەسىڭە ءتۇسىر! سوڭعى رەت قايدا بولدىم؟»
«سوڭعى رەت... سوڭعى رەت... ەسىمدە جوق...»
«قالايشا مەنىڭ ەسىمدە جوق؟ مۇمكىن، مەن ءولىپ قالدىم؟»
«مۇمكىن ەمەس. وتىر! وتىر دا ءبارىن ەسىڭە ءتۇسىر!»
«مەن كىممىن؟ مەنىڭ اتىم كىم؟»
«مەنىڭ اتىم...»
باسىمدى قىسىپ وتىرا قالدىم. كوز الدىما لەنتا قىلىپ ەستەلىكتەرىمدى اكەلگىم كەلسە دە، سانا قۇرىعىر ءال بەرمەيدى. ەندى ءبىر جاقىنداپ قالعاندا ويىمداعى جارقىن بەينەلەر تەز وشەدى. تۇسىنىكسىز بەينەلەر. بىرەۋ ەسىمنەن الجاستىرىپ، اق قابىرعا ارتىنان مىسقىلداپ قاراپ تۇرعانداي. سىرتقى جاڭعىرىقتى ەستىگىم كەلمەگەنى سول، وزىممەن ىشتەن ايتىستىم. ءوز سۇراعىما ءوزىم جاۋاپ بەرە الماي قينالدىم. سىرتقا داۋىس شىعارسام، كوزگە كورىنبەيتىن بىرەۋ ەستىپ قوياتىن سياقتى.ۇرەي مەن قورقىنىشتان القىمىم قىسىلا باستادى. شىداماي، جاۋاپسىز سۇراقتاردى جيىركەنىشتى جاڭعىرىققا مالىپ، ايقايلاي باستادىم:
«بۇل نە؟ مەن قايدامىن؟ مەنى بوساتىڭدار! ماعان بوستاندىق كەرەك!»
جاڭعىرىقتاردىڭ اراسىنان ماعان جاۋاپ كەلدى. ءيا، جاڭعىرىقتاردىڭ اراسىنان بىرەۋ:
«اۋىزىڭدى جاپ!»
كۇتپەگەن جاۋاپتان شوشىپ كەتتىم. وتىرعان ورنىمنان اتىپ تۇرىپ، ەسىك تۇسقا سۇرىنە قابىسىپ جۇگىردىم. اينالادا ەشكىم جوق. ماعان جاڭعىرىقتىڭ جاۋاپ بەرۋى مۇمكىن ەمەس. تۇتقاسىز ەسىكتى تىرنالاي باستادىم. تىرناعىم ساۋى قالماي سىنا باستادى. ساۋساقتارىمنان قان اعىپ تا باستادى. بىرەۋ سول ساۋساقتارىمدى اياپ ەسىكتى اشىپ جىبەرىپ، ماعان ءبارىن تۇسىندىرەتىندەي. جاسىممەن بىرگە اققان قانىم توقتار ەمەس. قولدارىم اۋىرسا دا، ءۇمىتىم باسىم بولدى. تىرناسام دا، اشىلمايتىن قىڭىر ەسىكتىڭ ارتىنان ادام داۋىسى ەستىلدى. داۋىسىنا قاراپ، جاقسى ادامعا بالاعىم كەلدى:
«جارقىنىم، نەگە سونشا قورىقتىڭ؟ سەن نەگە ۇنەمى وسىلاي ءوزىڭدى قينايسىڭ؟ قانە، اناۋ بۇرىشقا بار دا، تىنىش وتىر. وتىر دا، ارماندا. بۇرىنعى ءومىردى ەمەس، جاڭا ءومىردى، جاقسى ءومىردى ارماندا».
داۋىسى جاقسى ادام بولسا دا، سوزدەرى قاتىگەز سەكىلدى. الدە كەرىسىنشە. مەنى الداپ سوققىسى كەلەتىن بىرەۋ شىعار.
«سەن كىمسىڭ؟»
جاڭعىرىقتان داۋىسىم ەكى رەت قايتالانعانى بولماسا، قان جوسا بولعان ەسىكتىڭ ار جاعىنان ەشكىم ماعان جاۋاپ بەرمەدى. ول مەنى شىنىمەن جىندى قىلىپ وتىر. سول جاۋاپسىزدىقتان سوڭ ورنىمنان سۇيرەتىلە تۇردىم دا، قولدارىما قارادىم. ۇزىن ءالسىز ساۋساقتارىمنان قىپ-قىزىل قان اپپاق كويلەگىم مەن اپپاق ەدەنگە تامشىلادى. اق پەن قىزىلدىڭ قورقىنىشتى ۇيلەسىمى. قولىم دىزىلداپ اكەتىپ بارادى. ەسىككە جاقىندادىم. بۇل اۋرۋدان قۇتىلۋ ءۇشىن كومەك سۇراماسقا امالىم جوق. اۋرۋىمنان حابار بەردىم:
«مەنىڭ ساۋساقتارىم اۋىرىپ بارادى».
جاۋاپ جوق. ەسىككە قۇلاعىمدى تاقاپ، مۇقيات تىڭدادىم. بىرەۋ ەستىپ قالار، نە ەسىك ارتىندا بىرەۋ بار شىعار دەگەن ۇمىتپەن تىڭدادىم. بىرەۋ تابان جاقىنداتتى. جاقىنداعانىنا قۋانىپ، تولىق ءوتىنىشىمدى ايتتىم:
«مەنىڭ ساۋساقتارىم ۋداي اشىپ بارادى. تىرناعىمنىڭ استىنا ەسىكتىڭ كىشكەنتاي اعاشتارى كىرىپ كەتكەن سياقتى. ماعان كومەك كەرەك».
ەسىككە جاقىنداعان ادام ءارى قاراي ءجۇرىپ كەتتى. بۇنىسىنان مەنىڭ دەنەمنەن اققان ءار قاننىڭ تامشىسىنا تيتتەي دە بولسا ايانىشىن بايقامادىم. اشۋلاندىم، جاقسى ءومىردى قالاي قانى سورعالاعان ساۋساقتارمەن ارماندايتىنىمدى ويلاپ اشۋلاندىم. ىشىمنەن بىرنەشە رەت وعان ءتىس قايرادىم دا، قارعىس اتتىم: «ماقۇلىق!»
بۇرىشقا بارىپ، جۇدىرىعىمدى قاتتىراق ءتۇيىپ، قان اققان ساۋساقتارىمدى الاقانعا جاسىردىم. اق اعاش ەسىكتىڭ ىشىندەگىكىشكەنتاي تىكەندەرى ەتىمە ودان سايىن باتتى. سىزداتىپ بارادى. شىداپ باقسام دا، كوزىمنەن جاس دومالاي بەردى. كوزىمدى جۇمىپ، الگىنىڭ ايتقانىن ورىنداماق بولدىم. سوندا ءبارى تىنىشتالارداي. بىراق نە ارمانداپ، نە تىلەرىمدى بىلمەگەننەن، كوزىم كورگەن، اۋزىما كەلگەن دۇعالارىمدى ىشتەي وزىمشە ايتا باستادىم.
«جاقسى ءومىردى ارمانداۋ كەرەك بولسا، وندا مەن وسى بولمەدەن شىعاتىن كەزدى ارماندايمىن. جاقسى ءومىردى ارمانداۋ كەرەك بولسا، وندا مەن تۇتقاسى بار ەسىكتى ارماندايمىن».
كوزىمدى جۇمىپ ۇزاق وتىردىم. قانشا ۋاقىت جۇمۋلى وتىرعانىمدى دا بىلمەيمىن. ءتىپتى ۋاقىتتىڭ مىنا جەردە قالاي اينالاتىنىن دا بىلمەيمىن. توبەدەن ءبىر سونبەيتىن، قاراسا كوز اۋىرتاتىن جارىقتان ەشتەڭەنى ايىرا المادىم. الگى جاۋاپسىز سۇراقتارىما گلوبالدى سۇراقتارىمدى دا قوستىم: قازىر كۇندىز بە، الدە ءتۇن بە؟ مۇندا دا جەر كۇندى اينالىپ جاتىر ما، الدە مەن كۇندى اينالاتىن باسقا پلانەتادامىن با، مۇمكىن، بۇل جاقتا ءتىپتى اينالاتىن كۇن دە جوق؟
نە ويلاپ كەتكەنىمدى دە بىلمەيمىن. بار ويىم وسى جەردەن قۇتىلۋ. قۇتىلۋ ءۇشىن بار امالىم - ەشتەڭەگە سەنبەۋ. ەشتەڭەگە سەنبەۋ كەرەك بولسا دا، ويشا ءبىر سەنىمدى ىزدەدىم. سولاي ءوز-وزىمە قارسى شىعا باستادىم. ەشتەڭەگە سەنبەۋ كەرەك بولسا، وندا وزىمە دە سەنبەۋىم كەرەك. ويلارىما دا. مۇمكىن، مەن مۇندا ءوزىم كەلدىم. مۇمكىن، مەنىڭ بۇل جەردەن شىققىم كەلمەيتىن شىعار. مۇمكىن، مىنا اق كويلەكتى كيگىم كەلگەن ءوزىم شىعار. مۇمكىن، ءومىر ءسۇرۋ دەگەن وسى؟!
***
كوزىمدى اشتىم. ساۋساقتارىمدى بينتپەن بايلاپتى. الدە ءوزىم بايلادىم با، بىلمەيمىن، ايتەۋىر اۋىرعانىن قويعان. بىراق ەسىك ءالى سول كۇيىنشە: تىرنالعان قىزىل ءتۇس ارالاس ەسىك. كويلەگىمدەگى، ەدەندەگى قان دا جۋىلماعان. قولىمدى تاڭىپ بەرگەنى بولماسا، اق بولمەنىڭ قانىنكوزىڭدى اشقاندا ءوزىڭ جۋ دەگەن بەلگىگە ۇقسادى.
تاعىايقايعا باسقىم كەلمەدى. سەبەبى، جاڭعىرىق داۋىسىنىڭ اششىلىعى ءالى قۇلاعىمدا. بىرەۋدى شاقىرىپ، سەبەپ سۇرايتىن دا ءحالىم جوق. بۇرىندا دا قايتالانعان داعدى سياقتى كورىندى. بۇرىندا دا وسىلاي ءوز دەگەنىمدى تالاپ ەتىپ، سودان ءبىراز تاياق جەگەندەيمىن. بىراق نەدەن ەكەنىن تۇسىنبەيمىن. بۇلارعا نە جازدىم؟ جيىركەنىشتى جاڭعىرىقتاردى ەستۋ ءۇشىن مەن نە ىستەپ قويدىم؟
جاڭا اشقان كوزىمدى قايتا جۇمدىم. ىشىمدە ءبىر داۋىس:
«مەنىڭ ءومىرىم كەشە عانا اق پاراقتان باستالا قالعان جوق. سولاي بولسا، مەن ءدال قازىرگى دەل-سال كۇيىمە جايباراقات قاراۋشى ەدىم عوي. مەنىڭ «مەنىمدى» بىرەۋ نە بىرەۋلەر جوعالتىپ جىبەرگىسى كەلەدى. مەن سونىمەن كۇرەسۋىم كەرەك شىعار...»
قايتادان كوزىمدى اشتىم. ءالى دە قۇتىلۋدى كوزدەدىم. ەسىكتى سىندىرىپ نە تىرناپ اشقاننان، ونىڭ تۇتقاسىن تاپقان ءجون سەكىلدى كورىندى. بۇل بولمەدەن ءبىر شيكىلىك ىزدەي باستادىم. كىشكەنتاي عانا بولمەنى شارلاپ ءجۇرمىن. مۇمكىن، ماعان كورىنبەيتىن دەتالدار بار. بىراق قايدا؟ مۇندا ەشتەڭە دە جوق. جاڭعىرىق شە؟ ول قايدان پايدا بوپ جاتىر؟سىرتتان ەمەس، ول وسىننان شىعادى. مەنىڭ ءسوزىمنىڭ جاڭعىرىعى بولسا دا، ول بوتەن. مەنىكى ەمەس. مەنى ادەيى وسىلاي شاتاستىرۋدا. بۇل بولمەدە مەنىڭ جالعىز ەمەستىگىم انىق.
ورنىما قايتا كەلىپ جاتتىم. بىرەۋ ماعان تەسىلە قاراعانداي سەزىلەدى. ودان سايىن دەنەم تىتىركەنىپ كەتتى.
«مۇندا كىم بار؟»
داۋىسىمدى جاڭعىرىق قايتالادى دا، قايتا تىنىشتالدى. باسىمدى كوتەرىپ جان-جاققا قارادىم. قىبىر ەتكەن ەشكىم كورىنبەدى. وندا بۇل جاي ءوز ويىم شىعار. بىراق بىرەۋ مەنى باقىلاعان كەزدە دە ونى ءبىلدىرۋى مۇمكىن ەمەس نارسە. نە بولسا دا، مەن بۇل جەردەن قۇتىلعىم كەلەتىنىن بىلدىرمەۋىم كەرەك. كەرىسىنشە، ولاردىڭ دەگەنىنە وتىرىك كونۋىم كەرەك. ماعان «بۇرىشقا وتىر دا، جاقسى ءومىردى ارماندا» دەدى. مەن سونى ورىندامايىنشا، ماعان ەشقانداي بەلگى بەرىلمەيتىنى انىق.
بۇرىشقا كەپ وتىردىم. قولدارىم بىردەڭەگە ءتيىپ كەتسە، اۋىراتىنى بولماسا، ءحالىم كەرەمەتتەۋ. مۇنداي جاعدايدا سول جاقسى ءومىردى ارمانداۋ ەش قيىن ەمەس سياقتى.
اۋەلى بولمە سىرتىن ەلەستەتتىم. سانام بوپ-بوس بولعاسىن با، باسىندا ەشتەڭەنى ەلەستەتە المادىم. جالت-جۇلت ەتىپ ءبىر تۇسىنىكسىز بەينە كوز الدىما كەپ كەتكەنى بولماسا، بىلايىنشا اۋقىمدى نارسە ويلاي الار ەمەسپىن. سوندىقتان ءبىرىنشى ەسىكتى تۇتقاسىمەن ويلادىم. كۇمىس تۇستەس جىلتىر تۇتقانىڭ ءپىشىنى قولعا ۇستاۋعا ىڭعايلى كورىنەدى. جىلتىراپ تۇرعان كەزىندە تۇتقا جوعالىپ كەتەردەي جالما-جان ۇستاپ الدىم. تۇتقا جوعالمادى، بۇل جاي قورقىنىشىم عوي. ۇستاۋعا وتە ىڭعايلى ەكەن، ءتىپتى قولدىڭ ءىزى دە قالىپ قويدى. كويلەگىممەن ونى ءسۇرتتىم دە، جالاڭ قولمەن قايتادان ۇستادىم. بۇل جولى قولىمنىڭ ۇسقىنسىز ىزدەرى قالسا دا، ماعان ءبارىبىر كورىندى. تۇتقانى تومەن قاراي باستىم دا، اقىرىن ەسىكتى اشتىم. ەسىك تىق ەتتى دە، ءوزى اشىلدى. ءارى قاراي نە ويلاسام بولادى ەكەن؟! بولمە سىرتىندا... بولمەنىڭ سىرتىندا... ەشتەڭە!
كوزىمدى اشتىم. ەشتەڭە! ەشتەڭەنى ءارى قاراي ەلەستەتە المايمىن. ءارى قاراي ەشتەڭەنى ارمانداي المايمىن. سىرتتاعى نارسەنى مەن ءوزىمدى قيناسام دا، ويلاي المايمىن. سانامدى شىنىمەن تازارتىپ تاستاعانداي. بۇل ومىردە نەنىڭ بارى مەن جوعىن بىلسەم دە، مەن ولار جايلى ويلاي المايتىن ءبىر مەڭىرەۋگە اينالعان سياقتىمىن. مەن كۇننىڭ بارىن بىلسەم دە، ونىڭ قانداي ەكەنىن ۇمىتقانمىن. ءشوپتىڭ جاسىل، اسپاننىڭ كوك ەكەنىن بىلسەم دە، ولاردىڭ كوزىمە قالاي كورىنەتىنىن بىلمەيمىن. مەنى سونشا ءمۇساپىر ەتكەن ولار نە ارمانداعانىمدى قالايدى سوندا؟!
***
شۋلاعان ادامدار داۋىسى. بىردەڭەنى ۇراندايدى. سول ەش تۇسىنىكسىز ەستىلگەن ۇراننان تەرىس بۇرىلدىم. ادامدار داۋىسى ءالى قۇلاقتا. تولقىندى ۇرانعا تەڭىز تولقىنىنىڭ داۋىسى ارالاستى. تولقىنىن جاعاعا تەز سوعىپ، وزىنە قايتا تارتىپ الاتىن تەڭىز بەينەسىن كورىپ تۇرمىن. بۇل مەن وسكەن ءوڭىر بولسا كەرەك. الىس جاعادان ءبىر ايەل كورىندى. جالاڭاش دەنەلى ايەل. سۇلباسى قۇم ساعاتتى ەسكە سالاتىن ايەل مەنەن الىستاپ بارادى. بۇل... بۇل مەن عوي. مەن ءوزىمدى كورىپ تۇرمىن. جەلدەن شاشتارىم كوز الدىمدى كولەگەيلەپ ايەل سۇلباسىن مەنەن جاسىرا باستادى. بىراق مەن ءوزىمدى انىق تانىدىم. سول تولقىن ۇنىنەارالاسىپ وتە بايىپتى ايەل داۋىسى ەستىلدى:
«يرەن ازامات. 31 جاستاعى ايەل. مەملەكەتتىك قۇپيانى اشىپ، شپيوندىق ەتكەن ارەكەتتەرى ءۇشىن حالىقارالىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ شەشىمىمەن اسا قاۋىپتى قىلمىسكەر سانالدى. قازىر ءوزىن تۇزەتۋ يزولياتورىنا قامالدى».
وعان بىرەۋ راتسيادان، نە تەلەفوننان بايلانىسقا شىقتى. داۋىسى ايەلگە قاراعاندا بۇلىڭعىر ەستىلدى:
«قابىلداندى. ساناسىندا وزگەرىستەر بار ما؟»
ماڭدايىما بىرەۋدىڭ قولى ءتيدى. سول ايەل سياقتى:
«قازىرگى زەرتتەۋلەرگە سايكەس، ساناسى تولىق تازالاندى. جۇمىس جاساۋعا ءازىر».
كوز الدىمنان تەڭىزدىڭ بەينەلەرى جوعالدى. تيىسىنشە، ءبىر بولمەدە وتىرمىن. كورىپ وتىرعاندارىم، ودان انىق بولا ءتۇستى. بولمەدە قوڭىر ءتۇستى زاتتار كوپ. دالا جارىعىن جاپقىشپەن قىمتاپ، كۇننىڭ كوزىن جاسىرعان. كۇڭىرەنگەن بولمەدە بىرنەشە ادامدار وتىر. بىتپەيتىن پىكىرتالاس اراسىنان پايدا بولعاندايمىن. ءبارى ءبىر اۋقىمدى پروبلەمانى كوتەرىپ، ءبىر-بىرىنە ءسوز بەرمەي جاتىر. وڭ جاقتاعى ەر ادام ماعان قاراپ وتىرىپ، ايانىشتى سويلەدى.
«ءبىز ويلاعان جوسپار تاپ ساعان قيىندىق اكەلەتىنىنە كەپىلدىك بەرە الامىن. سوندىقتان ءدال قازىر بارىمىزگە دوعارعان ءجون. ايتپەسە، ءبىز ارمانداعان ازاتتىقتىڭ قۇنىنا سەنى تىنىشتىقتان ايىرادى».
بارلىعى ونىڭ وسى سوزىنە كەلىسە باستادى. ەسىمە ەندى تۇسە باستاعانداي. بۇل ويلار ومىردە بولعان سياقتى. كەنەت ارقا تۇستان بىرەۋ ايقايعا باستى. كۇڭگىرت قوڭىر اتموسفەرا لەزدە سۇر بولمەگە اينالدى. كەكىل شاشتارىم ءجۇزىمدى جاسىرىپ تۇر. قاتتى تەرلەپ قالىپپىن، وتە ىستىقتاپ بارامىن. بىرەۋ كەكىلىمنەن نىعىزداپ ۇستادى دا، باسىمدى جوعارى قاراتىپ:
«مۇمكىن، ءوز باسىڭدى، وتباسىڭدى ويلارسىڭ؟ نەگىزى ماماڭ سونداي سۇلۋ ايەل».
باسىمدى بىردەن ۇستەلگە سوقتى. بارىنەن ونىڭ سوڭعى ايتقانى ەڭ ۇلكەن قاۋىپتى ءسوز بوپ ەستىلدى. ءوز باسىم قاۋىپتە تۇرعانىن بىلسەم دە، سونداي سۇلۋ ايەلدىڭ تاعدىرىنا الاڭداي باستادىم. مامامنىڭ بەينەسى ويعا كەلەر ەمەس.بىراق شىنىندا، ول سونداي سۇلۋ ايەل بولاتىن. بالا كەزدەگى تەڭىز جاعاسىنداعى كۇندەر مەن ساتتەر ءالى ەسىمدە. بىردە تەڭىزگە بارار جولدامامام ماعان ءارتۇرلى نارسەنى ايتىپ، تۇسىندىرۋمەن بولدى. ول كەزدە سەگىز نە توعىز جاستامىن. كۇيەۋدەن جاقىندا اجىراسقان مامام تەرەڭ قۇلازىماۋعا ابدەن تىرىستى. تاستاپ كەتۋدەن سوڭ ول ءوزىن «ەركەك قوقىسى» سياقتى سەزىنبەۋگە بارىن سالدى. تەڭىزگە جول تارتقان كولىكتى جۇرگىزىپ كەلە جاتقان وتىز جاسار ايەل ماعان ءوزىنىڭ ەندى «ەركىن ايەل» ەكەنىن بىرنەشە رەت ايتقان. جىلدار بويى ونىڭ وسى سوزدەرى سانامدا ءوزىن جۇباتۋ سوزدەرى بوپ قالدى.
ءبارى ەسكە ءتۇستى. ەركىن ايەلدىڭ قولىندا وسكەن مەن دە ەركىندىككە ۇمتىلعىش بولدىم. ەركىندىگىمدى العاش قاتىگەز سۇر تەرگەۋ بولمەسى بۇزسا،سوڭعى بوپ اق بولمە قۇرتتى.ساسىق كەڭىستىكتەر. ءبارى ەسىمە ەندى كەلە بەرە شيقىلداعان كومپيۋتەرلىك جاعىمسىز داۋىس ەستىلدى.
كوزىمدى اشتىم. الگى بايىپتى داۋىستى ايەل جانىمدا.الدىنداعى مونيتورعا بادىرايعان ايەل كومپيۋتەردەن ءوز سانامدى ءوزىم باسقارا باستاعانىم بەلگى بوپ كەلگەنىن كوردى. جاعىمسىز داۋىس سونىڭ بەلگىسى.ول جاڭا سيپاتتاعان ايەل مەنىڭ ناق ءوزىم. بۇل مەن - يرەن ازامات. اق حالاتتى ايەل اتىپ تۇرا قولىنا تەلەفون تۇتقاسىن الىپ جان ۇشىرا ايقايلادى:
«قىلمىسكەر ەمدەۋ پروتسەدۋراسىندا ويانىپ كەتتى. ير...»
قولىما تۇسكەن قاتتى زاتتى الدىم دا، نازىك ءتاندى ايەلدىڭ باسىنان قويىپ قالدىم. ول سونشا شوشىپ، «قىلمىسكەر» دەپ اتاعانىنا ءوزىمدى قۇربان سەزىنىپ ەم، باسىنان ۇرعانىم ول ويدى باسىپ سالدى. مونيتورعا جالعانىپ باسىما قادالعان ۇزىن توكتاردى اجىراتتىم. مۇندا ۇزاق جاتقان سياقتىمىن، باسىم اينالىپ، ءوز-وزىمە كەلە الماي، ازداعان سەكۋندقا توقتاپ قالدىم. ءوز-وزىمە ءبىر قارادىم. اق ۇزىن كويلەكتى سۇر ءتۇستى كويلەككە الماستىرىپتى. بۇعان نە سەبەپ ەكەنىن بىلمەدىم، بىراق بۇل جاي كەسكىندەلگەن ماتا ەمەس، كادىمگى ۋنيفورماعا ۇقسايدى. باسقاسى باسقا، ءدال قازىرگى بار ويىم: بۇل جەردەن قۇتىلۋ.
ايەل دارىگەردىڭ كابينەتىنىڭ سىرتىنداعى جاعدايدىڭ قانداي ەكەنىن دە بىلمەيمىن. ەسىك الدىندا قالىڭ كۇزەت تۇرسا دا، ءتىپتى عيمارات سىرتىندا تۇرسا دا، بىلدىرمەي كەتۋ وتە قيىن. بۇل جەر ماعان جات.
«ءدال قازىر جاتىرقاپ تۇراتىن كەز ەمەس، پىشاقتى ال دا، ءجۇر. مەنى قورعايتىن مۇندا باسقا قۇرال جوق».
ايەلدىڭ كيىمىن شەشۋدەن باسقا امال جوق. ونى جالاڭاش قالدىرىپ، كيىمىن تارتىپ الۋىم، ارينە، دۇرىس ەمەس. بىراق مەن بوستاندىققا شىعۋىم قاجەت.
ەسىك سىرتى مەن ويلاعاننان دا قاۋىپسىز بولدى. ۇزىن دالىزدەن اۋرۋحانا ەكەنى بايقالدى. باسپالداق تۇستاعى عيماراتتىڭ توتەنشە جاعدايعا ارنالعان كارتاسىن قارادىم. شىعار تۇس پەن جەرتولەدەگى ەسىكتىڭ قيىلىساتىنىن كورىپ، باسپالداققا ۇمتىلدىم. باسپالداقتان تومەن قۇلديلاپ كەلەمىن. اسىعۋدامىن. وتە اسىعىسپىن. سىرتقى ومىردە مەنى نە كۇتىپ تۇرعانىن بىلمەيمىن. مامام ءتىرى مە؟ ەلدە نە بوپ جاتىر؟ مەنىڭ بوستاندىعىم باسقالاردىڭ بوستاندىعىنا كەپىلدىك بولاتىنىنا دەگەن ۇلكەن سەنىم بويىما جايىلىپ كەتتى. بۇل ويلاردىڭ اراسىندا باسپالداقتان قالاي سونشا تەز تۇسكەنىمدى بايقامادىم دا. باسىم اينالىپ، ەنتىگىپ ءبىر دەمىمدى تەرەڭ الدىم دا، ەسىكتى اشتىم.
قاراڭعى ۇزىن دالىزگە ءتۇستىم. الىستان سىرتتان جارىق تۇسەدى. بۇل قاراڭعى دالىزدە ەشكىم جوعىنا سەنىمدى تۇردە، ەنتىگىمدى باسىپ، جاي جۇرىسپەن كەلە جاتىرمىن. سۋ شالشىقتارىنان جالاڭاياق مەنىڭ كەلە جاتىرعان ادىمىم عانا ەستىلەدى. جارىققا جاقىنداعان ءار قادامىم بەيبىتشىلىككە قاراي جاسالعان ءار قادام ىسپەتتەس. اياعىمدى الشاق باسىپ، ىشتەي ماقتانىش سەزىمى وياندى.
«مەن كەلەمىن سەندەرگە! الىستاعى اناۋ ەسىكتەن اسقان سوڭ بارلىق وزبىرلىق مەنىڭ تابانىمنىڭ استىندا بولادى!»
شالشىق ۇنىنە جاڭا ادىم قوسىلدى. تۋ سىرتىمنان شىققان داۋىسقا دەرەۋ بۇرىلدىم.
«و، ءتاڭىرىم! ەندى جەتپەگەنى تاعى ءبىر شايقاس ەدى. مەن شارشادىم...»
قاراپ تۇرسام، قارا كيىمدى بىرەۋ. ءجۇزى كورىنبەيدى. كۇزەتتەگىلەردىڭ بىرەۋى بولۋى كەرەك. العاشقى سوزىنەن-اق قارسى سويلەدى.
«قاشىپ قۇتىلۋىڭ ءساتتى شىعاتىنىنا كۇمانىم مول. نەشىنشى رەت وسى قادامعا بارىپ تۇرسىڭ بىلەسىڭ بە؟»
سوزدەرىن ەلەمەگەندەي، بۇل سۇراقتى قويعىم كەلمەسە دە، جاۋابى ماڭىزسىز بولسا دا، سۇرادىم:
«سەن كىمسىڭ؟»
«سەن كىمسىڭ؟(كەلەكە قىپ قايتالادى) كەشە عانا ءوز جاڭعىرىعىمەن الىسىپ وتىرعان اقىماق. باياعى ساسىق ومىرىنە ورالىپ، ميلليون ادامنىڭ ميىنا بولمايتىن ءبىر ءپاتۋاسىن ۇيرەتپەك. سەنىڭ بوس ءسوزىڭدى تىڭدايتىن ەندى ەشكىم جوق. الەم سەنسىز-اق سوعىس ورتىنە ادەمى ورانىپ كەلەدى. سەنى سونىڭ شوعىنا تاستاۋ كەرەك. بەيبىت ءومىردى تىلەيتىندەر سوعىستىڭ وتىنا ورتەنۋگە لايىق».
سويلەپ تۇرىپ، سۋدى اۋىر ەتىگىمەن سيپاپ ءوتىپ جاي قادامدارىن باستادى. ارامىز ون مەتردەي جەر ەدى، ول جاقىنداي ءتۇستى. بۇل قادامدار قازىر مەنى لەزدە جالمايتىن جالماۋىزدىڭ ارام قادامى. بۇدان قۇتىلۋ جولى تەك – قاشۋ. تۇرا بىردەن ارتقا بۇرىلىپ، جارىققا قاراي جۇگىردىم.
«قۇلدىق سانادان قاش. مەن كۇتكەن جارقىن ءومىر جاقىن قالدى. قاش، يرەن ازامات، قاش! ەركىندىكتى قالايتىن ازات رۋحىڭ تانىڭە قانات ءبىتىرسىن دە،الىسقا ۇش!»
ءوز-ءوزىمدى جىگەرلەندىرىپ، تابانىم جەرگە تيمەي قاشتىم. شالشىق بالتىرىمدى مالماڭداي سۋ قىلسا دا، اياعىم جالاڭاياق بولسا دا، قۇرىپ كەتكىر جەرتولەنىڭ ءدالىزى شەكسىزدىك سەكىلدى ۇاياقتالماي جاتسا دا، وكپەم قىسىلسا دا، توقتامادىم. سول سۇلۋ ەركىن ايەل مامامدى جانە مەنىڭ مامام سەكىلدى ەركىندىكتى سۇيەتىن جانداردى كورۋگە اسىققاننان توقتامادىم. جارىق جاقىنداعان سايىن ەڭ كەرەمەتتى عانا ويلادىم.
ءدالىزدىڭ ارعى جاق شەتىنەن بىردەڭە تارس ەتتى. دەنەمدى باسقارا الماي، تىزەرلەي قالدىم.كوزىم قاراۋىلتىپ، ارقامنان اۋىرلىقتى سەزدىم. جاڭا عانا جارىقتىڭ جىلدامدىعىمەن ۇشا جونەلگەن يرەن ازامات... ەسىككە بەس-اق قادام قالعان ءسات. تۇر! جۇگىر! كوزىڭدى اش! بوستاند...
***
كوزىمدى اشتىم. ادەتتەگى قارا ءتۇستى ۋنيفورمانى كيىپ، باقىلاۋ كابينەتىنە ەرتە كەلدىم. جىن سوققانداي باسىن قابىرعاعا سوققان قىلمىسكەر، ءبىر ءسوزىن قايتالاي بەردى:
«كوگەرشىن! كوگەرشىن! كوگەرشىن!»
قايتالاي بەرگەن سوڭ، اشۋلانىپ قولىما داۋىس ۇلعايتقىشتى الىپ:
«اۋىزىڭدى جاپ!»
قىلمىسكەر قۇلاعىن جاۋىپ وتىرا قالدى. جالما-جاڭ ەسىككە جۇگىردى دە ايقايعا باستى:
«مەنى بوساتىڭدار! ماعان بوستاندىق كەرەك!»
قىلمىسكەر يزولياتسيا بولمەسىنىڭ تۇتقاسىز ەسىگىنە جارماسىپ، تىرنالاي باستادى. سول باياعى ءبارىنىڭ قايتالايتىن ەش قاۋقارسىز سوزدەرى. ونى اياپ، ساتقىندىعىن كەشىرەتىندەي، ەسىكتى تىرنالاي باستادى. قاراپ تۇرىپ شىداي المادىم:
«قانداي جيىركەنىشتى ادام! قانداي جيىركەنىشتى ءسوز! ساسىق ەرتەگىگە سەنەتىن اقىماق قورقاۋلاردىڭ كوتەرگەن جالاۋلارى مەن ۇراندارى – بەيبىتشىلىك! ءومىر سوعىستان تۇرعان جانە ونى جاساۋشىلار داشىن ومىرگە بەيىمدەلگەن ناعىز ادامدار. اق كوگەرشىندەردىڭ دۇعاسى تەك بوستاندىق تىلەۋ.ولار شىن كۇرەسكە جارالماعاسىن جان مەن ءتانىنىڭ شىن قىزىل قانعا تولى كۇرەسىنەن الىس بولعانىن تىلەيدى. ماقۇلىق!»
اقتوبە قالاسى.
