قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ ءۇشىنشى وتىرىسىندا سويلەگەن ءسوزى (ۆيدەو)

2856
Adyrna.kz Telegram

"ادىرنا"  اقوردانىڭ رەسمي سايتىنا سىلتەمە جاساپ مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ ءۇشىنشى وتىرىسىندا سويلەگەن ءسوزىن ۇسىنادى.

قۇرمەتتى ۇلتتىق كەڭەس مۇشەلەرى!

بۇگىن ءبىز ەرەكشە جاعدايدا جينالىپ وتىرمىز.

كوروناۆيرۋس ىندەتى جۇمىس تارتىبىمىزگە ەلەۋلى وزگەرىس ەنگىزدى.

قازىرگى تاڭدا ەلىمىز پاندەميانىڭ شارىقتاۋ شەگىنەن ءوتتى.

بىراق، ىندەتپەن كۇرەس ءالى اياقتالعان جوق. بۇل ىندەت وتە قاۋىپتى. باتپانداپ كىرەدى، مىسقالداپ شىعادى.

كوروناۆيرۋس قازىرگى الەمنىڭ قۇندىلىقتارىن ايتارلىقتاي وزگەرتتى. دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ، ءوزىن-ءوزى قامتۋدىڭ، ىنتىماقتاسۋ مەن جاۋاپكەرشىلىكتىڭ ماڭىزى ارتا ءتۇستى.

سوعان سايكەس مەملەكەت قىزمەتىندە جانە قوعامدىق ءومىردىڭ بارلىق سالاسىندا تۇبەگەيلى وزگەرىستەر بولماق.

پاندەميا ءبىزدىڭ ەلىمىز ءۇشىن دە ۇلكەن سىناق بولىپ وتىر.

قازاقستان حالقى ەشقاشان قيىندىققا مويىعان ەمەس.

بۇل جولى دا بىرلىگىمىزدىڭ بەكەم ەكەنىن كورسەتتىك.

ءبىز ىرىس پەن ىنتىماقتىڭ ارقاسىندا كەز كەلگەن سىناقتى ابىرويمەن ەڭسەرەمىز دەپ سەنەمىن.

قۇرمەتتى جيىنعا قاتىسۋشىلار!

بۇگىنگى وتىرىسقا دەيىن اتقارىلعان جۇمىسىمىزدىڭ ناقتى ناتيجەسى بار. بىرەر كۇن بۇرىن مەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا بەيبىت جينالىستاردى ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋ ءتارتىبى تۋرالى» جاڭا زاڭعا قول قويدىم.

بۇل قۇجاتتىڭ باستى ەرەكشەلىگى – بۇدان بىلاي بەيبىت جينالىس وتكىزۋ ءۇشىن رۇقسات الۋ قاجەت ەمەس.

ونى الدىن الا ەسكەرتىپ، وتكىزۋگە بولادى.

وسى زاڭ قوعامدىق-ساياسي قاتىناستاردى دەموكراتيالىق جولمەن ودان ءارى دامىتۋعا زور ۇلەس قوسادى دەپ ويلايمىن.

دەپۋتاتتارعا زاڭ جوباسىن ەگجەي-تەگجەيلى قاراستىرعانى ءۇشىن العىس ايتامىن.

بىرلەسە اتقارىلعان جۇمىستىڭ ءمان-ماڭىزى زور.

جاڭا زاڭ ازاماتتاردىڭ بەيبىت جيىندار وتكىزۋگە كونستيتۋتسيالىق قۇقىعىن تولىق قامتاماسىز ەتەدى.

ساياسي رەفورمالاردىڭ ءبىرىنشى توپتاماسىنا كىرەتىن باسقا دا زاڭ جوبالارى ازىرلەنىپ جاتىر.

سونداي-اق، سايلاۋ تۋرالى جانە ساياسي پارتيالار تۋرالى زاڭدارعا وزگەرىستەر ەنگىزەتىن قۇجاتتارعا قول قويدىم. ءبىز پارلامەنتتىك وپپوزيتسيا ينستيتۋتىن ەنگىزدىك. س

اياسي پارتيالاردى تىركەۋگە قاتىستى تالاپ جەڭىلدەتىلدى.

سايلاۋعا تۇسەتىن ساياسي پارتيالار ايەلدەر مەن جاستار ءۇشىن وتىز پايىزدىق كۆوتا بولەتىن بولادى.

جالا جابۋدى قىلمىس ساناتىنان الىپ تاستاۋ جانە قىلمىستىق كودەكستىڭ 174 بابىن ىزگىلەندىرۋ جونىندەگى نورمالارعا ازاماتتار بارىنشا قولداۋ ءبىلدىردى.

بۇدان بولەك، باسقا دا ماسەلەلەر بويىنشا ناقتى ناتيجە بار.

شەتەلدەن جۇمىسشىلار اكەلۋگە بەلگىلەنگەن كۆوتا 40 پايىزعا ازايدى.

ەسەپ كوميتەتى مەملەكەتتىك ورگانداردا جۇرگىزىلگەن تەكسەرىستىڭ اۋديتورلىق قورىتىندىلارىن جاريالاي باستادى.

اقمولا، قوستاناي، شىعىس قازاقستان جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا يگەرىلمەگەن جايىلىمدار بىرتىندەپ مەملەكەتكە قايتارىلۋدا.

بۇعان عارىشتان مونيتورينگ جۇرگىزۋ ارقىلى قول جەتكىزدىك.

مۇنىڭ ءبارى ۇلتتىق كەڭەستىڭ باستاماسىمەن جۇزەگە اسىرىلعان شارالاردىڭ ءبىر بولىگى عانا.

بارشاڭىزعا قازىرگىدەي كۇردەلى كەزەڭدە وزەكتى ماسەلەلەردى تالقىلاۋعا بەلسەنە قاتىسقاندارىڭىز ءۇشىن العىس ايتامىن.

ۇلتتىق كەڭەس ءبىر جىلعا جۋىق ۋاقىت ارالىعىندا اسا ماڭىزدى ءارى اۋقىمدى رەفورمالاردى پىسىقتاپ، جۇزەگە اسىردى.

قوعامدىق ديالوگتىڭ ۇلتتىق مودەلى ءوز تيىمدىلىگىن كورسەتتى.

قازىر الداعى كەزەڭنىڭ كۇن ءتارتىبىن انىقتاپ الۋىمىز قاجەت.

كەز-كەلگەن مەملەكەت ءۇشىن ادامي كاپيتال باستى ولشەمگە اينالدى.

وسى ورايدا بىلىكتىلىك ماسەلەسى ايرىقشا ماڭىزعا يە بولىپ وتىر.

ءار ازامات ءوزىنىڭ جەكە جەتىستىگى ارقىلى بۇكىل ەلدىڭ تابىستى بولۋىنا، ءوسىپ-وركەندەۋىنە ۇلەس قوسادى.

سوندىقتان بۇگىنگى وتىرىستى ادامي كاپيتالدىڭ نەگىزگى باعىتتارىن دامىتۋ ماسەلەسىنە ارنادىق.

بۇل – ءبىلىم بەرۋ، عىلىم جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى.

جاڭا احۋال ءبىلىم بەرۋ جانە عىلىم جۇيەسىن تۇبەگەيلى رەفورمالاۋدى تالاپ ەتىپ وتىر.

ەندى، بۇل سالانىڭ ماڭىزى ارتا تۇسەتىنى انىق.

ءتىپتى، ەكونوميكانىڭ ءوزى سوعان تاۋەلدى بولماق.

ءبىز ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىنىڭ بولاشاقتاعى ءرولىن ايقىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك.

بۇكىل مەملەكەتتىك ساياساتتى سوعان سايكەس جۇزەگە اسىرامىز.

ءبىلىم بەرۋدى جانە عىلىمدى دامىتۋدىڭ 2025 جىلعا دەيىنگى مەملەكەتتىك باعدارلاماسى بويىنشا جۇزەگە اسىرىلاتىن رەفورمالاردى قايتا زەردەلەۋ قاجەت.

2025 جىلعا دەيىن ءبىلىم سالاسىنا بولىنەتىن قاراجات 6 ەسە، عىلىمعا بولىنەتىن قارجى 7 ەسە وسەتىنىن ەسكەرگەن ءجون.

ال، ەندى ەرەكشە نازار اۋداراتىن جانە پىسىقتاۋدى قاجەت ەتەتىن ماسەلەلەرگە توقتالايىن.

ۋۆاجاەمىە كوللەگي!

كازاحستان سەرەزنو وتستاەت وت رازۆيتىح ستران پو رەزۋلتاتام مەجدۋنارودنوي وتسەنكي ۋروۆنيا زناني ناشيح ۋچاششيحسيا.

موجنو پريۆەستي منوجەستۆو وبياسنەني پودوبنوگو وتستاۆانيا. نو وسنوۆنايا پريچينا ۆ نەدوستاتوچنوستي ۆىدەلياەمىح نا وبرازوۆانيە سرەدستۆ، ا تاكجە ۆ وتسۋتستۆي سيستەمنوستي ي پرودۋماننوستي رەفورم ۆ ەتوي يسكليۋچيتەلنو ۆاجنوي سفەرە. پو سۋتي دەلا، وبرازوۆانيە – ەتو ۆاجنەيشايا وتراسل ەكونوميكي.

چتو كاساەتسيا نەدوستاتوچنوستي ۆىدەلياەمىح نا وبرازوۆانيە سرەدستۆ، تو، كونەچنو جە، ەتومۋ ەست پريچينى – «كورپەگە قاراي كوسىلۋ قەرەك». نادو جيت پو سرەدستۆام، نو ۆ سرەدنەم مى تراتيم نا ودنوگو ۋچاششەگوسيا مەنەە 1 تىسياچي دوللاروۆ ۆ گود، توگدا كاك سترانى-ليدەرى پەرۆوي دەسياتكي رەيتينگا PISA نا ودنوگو ۋچاششەگوسيا تراتيات وت 10 دو 14 تىسياچ.

يا نە سلۋچاينو زاوستريل نا ەتوم ۆنيمانيە. بازوۆىم ۋسلوۆيەم كاچەستۆا وبرازوۆانيا ياۆلياەتسيا شكولنايا ينفراسترۋكتۋرا، سووتۆەتستۆۋيۋششايا سوۆرەمەننىم سانيتارنىم نورمام ي ستاندارتام وسناششەننوستي ي ەرگونوميكي.

كازاحستانسكوي شكولە نەوبحوديمى حوروشو وبورۋدوۆاننىە ي نەبولشيە پو كوليچەستۆۋ ۋچاششيحسيا كلاسسى. منوگوە ۋجە دەلاەتسيا. پو گوسپروگراممە وبرازوۆانيا ك 2025 گودۋ پلانيرۋەتسيا پوسترويت 800 نوۆىح شكول بولەە چەم نا 650 تىسياچ مەست، 114 ينتەرناتوۆ دليا سەلسكيح وپورنىح شكول، بولەە 700 سپورتيۆنىح زالوۆ.

ۆ رامكاح رەاليزاتسي دوروجنوي كارتى زانياتوستي ۋجە ۆ ەتوم گودۋ زاپلانيروۆانو سترويتەلستۆو 80-تي نوۆىح، رەكونسترۋكتسيا 16-تي، پروۆەدەنيە رەمونتا 1700 وبەكتوۆ وبرازوۆانيا.

كاك ۆى ۆيديتە، ۆ ناشەي پروگراممە وتسۋتستۆۋيۋت پروەكتى تاك نازىۆاەموگو «يميدجەۆوگو» حاراكتەرا، مەجدۋنارودنوگو ماسشتابا. وسنوۆنىە سرەدستۆا مى ناپراۆلياەم نا رازۆيتيە ابسوليۋتنو پريكلادنىح وتراسلەي، پرەجدە ۆسەگو، وبرازوۆانيا ي زدراۆووحرانەنيا.

ۆاجنو، چتوبى زاداچا پو ينفراسترۋكتۋرنومۋ رازۆيتيۋ رەشالاس نە تولكو زا سچەت گوسۋدارستۆا، نو ي س پوموششيۋ گوسۋدارستۆەننو-چاستنوگو پارتنەرستۆا. يناچە، س ۋچەتوم ناشەي پولوجيتەلنوي دەموگرافيچەسكوي ديناميكي، مى ۆسەگدا بۋدەم ۆ رولي دوگونيايۋششيح.

ۆسە نەوبحوديمىە نورماتيۆنىە ي پراۆوۆىە مەحانيزمى دليا پروەكتوۆ گوسۋدارستۆەننو-چاستنوگو پارتنەرستۆا يمەيۋتسيا.

ۆ تو جە ۆرەميا سچيتايۋ نەوبحوديمىم پرورابوتات ۆوپروس پوۆىشەنيا فينانسوۆوي پريۆلەكاتەلنوستي ينۆەستيتسي ۆ وبرازوۆاتەلنۋيۋ ينفراسترۋكتۋرۋ. سلەدۋەت راسسموترەت ۆوزموجنوست پوۆىشەنيا نورماتيۆوۆ پودۋشەۆوگو فينانسيروۆانيا، يزمەنەنيا سروكوۆ، سۋمم ي سترۋكتۋرى زاترات، ۆوزمەششاەمىح پو پروەكتام گچپ.

پري پراۆيلنوم پودحودە ەتو وبەسپەچيت رەشەنيە دۆۋح زاداچ: ينۆەستيتسي ۆ وبرازوۆانيە ي راسشيرەنيە سبىتا دليا ناشيح سترويتەلنىح كومپاني.

سلەدۋيۋششايا ۆاجنايا زاداچا – سوكراششەنيە رازرىۆا مەجدۋ گورودسكيمي ي سەلسكيمي شكولامي. پو داننىم PISA, ۆ ناستوياششەە ۆرەميا رازرىۆ سوستاۆلياەت 1,5 گودا.

ۆسە دەتي نەزاۆيسيمو وت مەستا پروجيۆانيا يلي سوتسيالنوگو ستاتۋسا دولجنى يمەت دوستۋپ ك كاچەستۆەننومۋ وبرازوۆانيۋ. نادو سكازات، چتو ۆ تسەلوم ريادە گوسۋدارستۆ پودوبنوگو رودا تەندەنتسي، تو ەست رازرىۆ ۆ وبرازوۆاني مەجدۋ گورودسكيم ي سەلسكيم ناسەلەنيەم، سۋششەستۆۋيۋت. زدەس، كونەچنو جە، سيتۋاتسيۋ نادو ۆيدەت ابسوليۋتنو ترەزۆو، رەاليستيچنو، نو ي دراماتيزيروۆات نە ستويت. نۋجنو پرينيمات مەرى.

دليا سوكراششەنيا رازرىۆا پرەدستويت وبەسپەچيت سەلسكيە مالوكومپلەكتنىە شكولى كۆاليفيتسيروۆاننىمي پەداگوگيچەسكيمي كادرامي.

«ديپلوممەن – اۋىلعا» باعدارلاماسىن قابىلداساق تا، جاستار اۋىلعا بارىپ جاتقان جوق.

قازىر اۋىلداردا ءبىر مۇعالىم ءۇش-ءتورت پاننەن ساباق بەرەدى.

ءبىر ساباقتا ءارتۇرلى جاستاعى بالالار بىرگە وتىرىپ وقۋعا ءماجبۇر.

اۋىل ۇستازدارىنا ەڭبەكاقى تولەۋ جۇيەسىندە وسى ماسەلە ەسكەرىلمەيدى.

سوندىقتان بۇل احۋالدى بىرتىندەپ تۇزەتۋ كەرەك.

مەكتەپ جانىنداعى ينتەرناتتاردىڭ جۇمىسىن ودان ءارى جەتىلدىرەمىز.

بۇل اسا قاجەت. 2025 جىلعا قاراي 11 مىڭ ورىنعا ارنالعان 100-دەن اسا ينتەرنات سالىنۋى كەرەك.

ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندەگى بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگى دە وتە وزەكتى ماسەلە.

مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا اكىمدەر بارلىق مەكتەپتى بەينەباقىلاۋ جۇيەسىمەن قامتاماسىز ەتەدى.

سونداي-اق، زاماناۋي سانيتارلىق تالاپتارعا ساي جاعداي جاسايدى.

بۇل شارا جىل سوڭىنا دەيىن جۇزەگە اسىرىلادى.

قوعامدا وقۋشىلار اراسىنداعى زورلىق-زومبىلىقتىڭ جانە ءوز-وزىنە قول جۇمساۋدىڭ الدىن الۋعا ارنالعان بىرىڭعاي باعدارلاما ەنگىزۋ تۋرالى باستامانىڭ كوتەرىلۋى ورىندى.

بۇل – تۇيتكىلدى ماسەلە.

وسىعان وراي مينيسترلىك پەن ساراپشىلار قاۋىمى كەشەندى شەشىمدەر ازىرلەۋى قاجەت.

* * *

ەششە ودين فاكتور، ناپريامۋيۋ ۆليايۋششي نا كاچەستۆو وبرازوۆانيا، – ستاتۋس ي پروفەسسيوناليزم پەداگوگوۆ.

پوددەرجيۆايۋ پرەدلوجەنيە و توم، چتو مى دولجنى ۆسياچەسكي س گوسۋدارستۆەننوي پوزيتسي پوددەرجيۆات ستاتۋس ناشيح پەداگوگوۆ، سدەلات يح وچەن يزۆەستنىمي ليۋدمي، ۋۆاجاەمىمي ۆ ناشەم وبششەستۆە. مى سەيچاس ۋچرەديم سپەتسيالنۋيۋ مەدال. ەتو گوسۋدارستۆەننايا ناگرادا، كوتورايا بۋدەت پوسۆياششەنا ترۋدۋ ناشيح پەداگوگوۆ. كرومە توگو، ۋچرەجداەتسيا نوۆايا مەدال «حالىق العىسى»، كوتوروي تاكجە بۋدۋت ناگراجداتسيا ليۋدي، كوتورىە پلودوتۆورنو رابوتايۋت ۆ وبرازوۆاني، زدراۆووحرانەني ي سوتسيالنوي سفەرە ۆ تسەلوم.

ۆ سووتۆەتستۆي س مويم پورۋچەنيەم ۆ تەچەنيە 4 لەت پرەدۋسموترەنو ۋۆەليچەنيە وپلاتى ترۋدا پەداگوگوۆ ۆ 2 رازا.

ۆاجنو وبەسپەچيت ي كاچەستۆو پرەپوداۆانيا. وپىت پەرەحودا نا ديستانتسيوننوە وبۋچەنيە وبناجيل كاك نەدوستاتكي ۆ پودگوتوۆكە كادروۆ، تاك ي بولشوي پوتەنتسيال تاكوي فورمى وبۋچەنيا پري ۋسلوۆي يزمەنەنيا سيستەمى پودگوتوۆكي پەداگوگوۆ ي پوۆىشەنيا يح كۆاليفيكاتسي.

دەيستۆيتەلنو، ديستانتسيوننوە وبۋچەنيە ۆىياۆيلو نوۆىح گەروەۆ ۆ سفەرە وبرازوۆانيا. مى ۆيدەلي پەرەداچي پو يزۆەستنىم تەلەكانالام «بالاپان»، «ەل ارنا». ۆيدەلي، كاك ناشي پەداگوگي ۆەدۋت ۋروكي، ي نەكوتورىە يز نيح، بەزۋسلوۆنو، زاسلۋجيۆايۋت ۋۆاجەنيا ي پووششرەنيا.

مودەرنيزاتسيا پەداگوگيچەسكوگو وبرازوۆانيا دولجنا وبەسپەچيت 100-پروتسەنتنوە وبنوۆلەنيە ۋچەبنىح پروگرامم، ۆكليۋچەنيە سپەتسيالنوگو مودۋليا پو IT-كومپەتەنتسيام، سوۆرەمەننىم مەتوديكام ي تەحنولوگيام پرەپوداۆانيا.

نەوبحوديمو پوەتاپنو پوۆىشات ترەبوۆانيا دليا پوستۋپلەنيا نا پەداگوگيچەسكيە سپەتسيالنوستي.

دليا پوۆىشەنيا يح پريۆلەكاتەلنوستي سلەدۋەت پوۆىسيت ستيپەنديۋ دليا بۋدۋششيح پەداگوگوۆ س 26 دو 42 تىسياچ تەنگە.

پرەدستويت تاكجە وبەسپەچيت پروفيليزاتسيۋ ۆۋزوۆ ي كوللەدجەي، وسۋششەستۆليايۋششيح پودگوتوۆكۋ كادروۆ پو پەداگوگيچەسكيم سپەتسيالنوستيام چەرەز ۋسيلەنيە كۆاليفيكاتسيوننىح ترەبوۆاني.

پەداگوگوۆ دولجنى وبۋچات ي گوتوۆيت سپەتسيالنىە ۆۋزى. دۋمايۋ، چتو مينيستەرستۆو وبرازوۆانيا پريمەت سووتۆەتستۆۋيۋششەە رەشەنيە ۆ ەتوم ناپراۆلەني. يا، ۆ پرينتسيپە، پوددەرجيۆايۋ، پرەدلوجەنيە و توم، چتوبى ۆ تسەلوم ناشي ۆۋزى بىلي بى ۋسلوۆنو پودەلەنى نا تاك نازىۆاەمىە «ليگي»، كاك ەتو سۋششەستۆۋەت ۆ فۋتبولە، تو ەست پەرۆايا، ۆتورايا، ترەتيا ليگي، ي وني موگلي بى كونكۋريروۆات، سوپەرنيچات درۋگ س درۋگوم. كونكۋرەنتسيا ۆ وبرازوۆاني، ەكونوميكە يلي كاكوي-ليبو درۋگوي سفەرە – ەتو، بەزۋسلوۆنو، پروگرەسسيۆنوە ياۆلەنيە، ستيمۋليرۋيۋششي فاكتور.

* * *

ترەبۋەت سوۆەرشەنستۆوۆانيا سيستەما ۋپراۆلەنيا ي فينانسيروۆانيا وبرازوۆانيا.

پو موەمۋ رەشەنيۋ س 2021 گودا ۋپراۆلەنيە رايوننىمي وتدەلامي وبرازوۆانيا ي يح فينانسيروۆانيە پەرەحوديت نا ۋروۆەن وبلاستي.

ۆمەستە س تەم ۆ پوسلەدنەە ۆرەميا راستەت كوليچەستۆو ۆوپروسوۆ و پوريادكە نازناچەنيا رۋكوۆوديتەلەي ۋچرەجدەني وبرازوۆانيا.

پراۆيتەلستۆۋ پرەدستويت رازرابوتات نوۆۋيۋ پونياتنۋيۋ ي پروزراچنۋيۋ سيستەمۋ نازناچەنيا ديرەكتوروۆ دەتسكيح سادوۆ، شكول، كوللەدجەي.

ۆنەدرەنيە ينستيتۋتا روتاتسي ي اتتەستاتسي ديرەكتوروۆ تاكجە دولجنو پوۆىسيت ەففەكتيۆنوست ۋپراۆلەنيا.

ۆ تسەلوم، يا زا تو چتوبى روتاتسيا سۋششەستۆوۆالا ۆ كاجدوي سفەرە. مى دولجنى وبنوۆليات كادرى، چتوبى نە بىلو رازگوۆوروۆ و تاك نازىۆاەمىح «پوتەرياننىح پوكولەنياح».

وبرازوۆاننىە، پروفەسسيونالنو پودگوتوۆلەننىە، پاتريوتيچنو ناستروەننىە، پسيحيچەسكي ادەكۆاتنىە مولودىە ليۋدي، كاك ي ليۋدي سرەدنەگو ۆوزراستا، دولجنى روتيروۆاتسيا ۆ سيستەمە گوسۋدارستۆەننوي ۆلاستي. يح نۋجنو رەكرۋتيروۆات ۆ سيستەمۋ گوسۋدارستۆەننوي ۆلاستي، بۋد ەتو پارلامەنت، پراۆيتەلستۆو، اكيماتى ي ت.د.

يا پريزىۆايۋ يسكات نوۆىە تالانتى. يا پريزىۆايۋ يسكات ليۋدەي پروفەسسيونالنو پودگوتوۆلەننىح، پاتريوتيچنو ناستروەننىح س تەم، چتوبى مى موگلي بى يسپولزوۆات يح تالانتى ۆ سيستەمە گوسۋدارستۆەننوي ۆلاستي.

سەيچاس مى گوۆوريم و توم، چتو بۋدەم رەفورميروۆات گوسۋدارستۆەننۋيۋ سلۋجبۋ، سوزداۆات گوسۋدارستۆەننىي اپپارات كاچەستۆەننو نوۆوگو ۋروۆنيا، ي، كونەچنو جە، نام پونادوبياتسيا دليا ەتوگو نوۆىە ليۋدي. پوەتومۋ سووتۆەتستۆۋيۋششيە ۆەدومستۆا، اگەنتستۆو پو دەلام گوسۋدارستۆەننوي سلۋجبى، ادمينيستراتسيا پرەزيدەنتا دولجنى زانيماتسيا ەتوي پروبلەموي.

پروفەسسيا ۋچيتەليا وسوبەننايا، پوەتومۋ يح دولجنى گوتوۆيت ۆۋزى، سوزدايۋششيە وسوبىە ۋسلوۆيا.

ترەبۋەتسيا مودەرنيزاتسيا ۋپراۆلەنيا سفەروي وبرازوۆانيا نا ۆسەح ۋروۆنياح. سلەدۋەت رازۆيۆات كوللەگيالنىە ورگانى ۋپراۆلەنيا – نابليۋداتەلنىە ي پوپەچيتەلسكيە سوۆەتى.

* * *

سيستەما راننەگو رازۆيتيا ناشيح دەتەي تاكجە نە سووتۆەتستۆۋەت مەجدۋنارودنىم ستاندارتام. مى دولجنى اكتيۆنو رازۆيۆات دوشكولنوە وبرازوۆانيە، وبەسپەچيۆات پرەەمستۆەننوست پروگرامم سو شكولنوي.

ۆ بليجايشەە ۆرەميا وحۆات دەتەي وت 3 دو 6 لەت دوشكولنىم ۆوسپيتانيەم ي وبۋچەنيەم بۋدەت دوۆەدەن دو 100 %.

ۆمەستە س تەم، ۋ ناس پوكا نەت پولنوتسەننوي مودەلي دوشكولنوگو رازۆيتيا. پراۆيتەلستۆۋ سلەدۋەت رازرابوتات ەە دو كونتسا گودا.

نام تاكجە سلەدۋەت وبەسپەچيت ماكسيمالنىي وحۆات دەتەي دوپولنيتەلنىم وبرازوۆانيەم. ەتو كراينە ۆاجنو دليا رەاليزاتسي سپورتيۆنوگو، تۆورچەسكوگو، ينتەللەكتۋالنوگو پوتەنتسيالا ناشيح دەتەي، دليا يح گارمونيچنوگو روستا. ۆ ەتيح تسەلياح ۆاجنو راسشيريت وحۆات، پوددەرجات چاستنۋيۋ ينيتسياتيۆۋ.

گوسۋدارستۆەننىي زاكاز دولجەن پرويزۆوديتسيا ۆ چاستنىح ورگانيزاتسياح دوپولنيتەلنوگو وبرازوۆانيا نا ماكسيمالنو ۆىگودنىح ۋسلوۆياح. وسوبەننو ەتو كاساەتسيا سەلسكوي مەستنوستي، مالىح ي مونوگورودوۆ.

* * *

دالەە. نەوبحوديمو اكتيۆنو رازۆيۆات تەحنيچەسكوە ي پروفەسسيونالنوە وبرازوۆانيە. ۆ رامكاح پروەكتا «جاس مامان» مى وبنوۆلياەم ماتەريالنو-تەحنيچەسكۋيۋ بازۋ 180 كوللەدجەي. پروگرامموي بەسپلاتنوگو پروفەسسيونالنوگو تەحنيچەسكوگو وبرازوۆانيا ەجەگودنو وحۆاچەنى 100 تىسياچ ستۋدەنتوۆ.

وتدەلنوگو ۆنيمانيا ترەبۋەت مولودەج كاتەگوري NEET, دەتي يز مالووبەسپەچەننىح، منوگودەتنىح سەمەي، سەلسكايا مولودەج.

پراۆيتەلستۆۋ نۋجنو پرورابوتات ۆوپروس پو ۋۆەليچەنيۋ گوسۋدارستۆەننوگو زاكازا نا پودگوتوۆكۋ كادروۆ س تەحنيچەسكيم ي پروفەسسيونالنىم وبرازوۆانيەم، ۆ توم چيسلە دليا داننىح كاتەگوري.

درۋگيمي ۆاجنىمي رەفورمامي ۆ تيپو دولجنى ستات ۆنەدرەنيە اكادەميچەسكوي ساموستوياتەلنوستي، پەرەحود نا كرەديتنۋيۋ سيستەمۋ، ۆۆەدەنيە پودۋشەۆوگو فينانسيروۆانيا.

ناشا سيستەما پروفەسسيونالنوي وريەنتاتسي دولجنا ۋچيتىۆات بۋدۋششيە پوترەبنوستي رىنكا ترۋدا ۆ پرەدەلاح 10-15 لەت.

دليا ەتوگو مينيستەرستۆو وبرازوۆانيا دولجنو پولنوتسەننو ۆنەدريت «اتلاس نوۆىح پروفەسسي ي كومپەتەنتسي» ۆ كاچەستۆە كومپونەنتا سيستەمى پروفەسسيونالنوي وريەنتاتسي.

ەششە ودنيم ۆاجنىم كومپونەنتوم سيستەمى وبرازوۆانيا ي ۆوسپيتانيا موگلي بى ۆىستۋپيت ۆوورۋجەننىە سيلى.

پوميمو يسپولنەنيا ۆوينسكوگو دولگا سلۋجبا ۆ ارمي دولجنا داۆات وپرەدەلەننىە پروفەسسيونالنىە ناۆىكي دليا دالنەيشەي گراجدانسكوي جيزني.

مينيستەرستۆام وبرازوۆانيا ي وبورونى سلەدۋەت پرورابوتات داننىي ۆوپروس.

پروشۋ چلەنوۆ سوۆەتا تاكجە دات سۆوي پرەدلوجەنيا س توچكي زرەنيا يسپولزوۆانيا پوتەنتسيالا ۆوورۋجەننىح سيل دليا پەرەداچي مولودومۋ پوكولەنيۋ پروفەسسيونالنىح زناني.

* * *

ۆۆەدەنيە كارانتينا ي رەجيما يزولياتسي پوكازالو، چتو رابوتوسپوسوبنىح سيستەم ديستانتسيوننوگو وبرازوۆانيا ۋ ناس ۆ پولنوم وبەمە پوكا نەت.

ۆ بۋدۋششەم پودوبنىە كريزيسى موگۋت پوۆتوريتسيا. پوەتومۋ سلەدۋەت ۆ ۋسكورەننوم پوريادكە ۋرەگۋليروۆات ۆوپروسى ديستانتسيوننوگو وبۋچەنيا كاك نا زاكونوداتەلنوم، تاك ي نا مەتودولوگيچەسكوم ي ورگانيزاتسيوننوم ۋروۆنياح.

ودنيم يز نايبولەە ۆاجنىح ينسترۋمەنتوۆ پري پەرەحودە نا ديستانتسيوننوە وبۋچەنيە ياۆليايۋتسيا ەلەكتروننىە ۋچەبنيكي.

مينيستەرستۆو وبرازوۆانيا ي ناۋكي دولجنو پودگوتوۆيت پلان پوەتاپنوگو پەرەۆودا ۋچەبنيكوۆ نا تسيفروۆوي فورمات س زاكرەپلەنيەم پراۆ نا بەزۆوزمەزدنوە پولزوۆانيە يمي زا داننىم ۆەدومستۆوم.

نابولەۆشي ۆوپروس – كاچەستۆو ۋچەبنيكوۆ. ۆوپروس پودنيماەتسيا رەگۋليارنو، ون دالەكو نە پرازدنىي – وت كاچەستۆا ۋچەبنيكوۆ زاۆيسيت كاچەستۆو وبرازوۆانيا. ەتو اكسيوما.

پوەتومۋ ترەبوۆانيا ك ناۋچنو-پراكتيچەسكوي ەكسپەرتيزە ي اپروباتسي ۋچەبنيكوۆ سلەدۋەت كاردينالنو پوۆىسيت. ەتو پريوريتەنايا زاداچا مينيستەرستۆا وبرازوۆانيا. ۋچەبنيكي ۋ ناس وچەن نيزكوگو ۋروۆنيا.

كرومە توگو، پورۋچايۋ نا زاكونوداتەلنوم ۋروۆنە زاكرەپيت وتۆەتستۆەننوست رازرابوتچيكوۆ زا كاچەستۆو ۋچەبنيكوۆ.

پودگوتوۆيل پلوحوي ۋچەبنيك، نە «پوشەل ون ۆ جيزن» – رازرابوتچيك داننوگو ۋچەبنيكا دولجەن نەستي وتۆەتستۆەننوست. پو-درۋگومۋ نيكاك نەلزيا.

* * *

قازىرگى تاڭدا كوپشىلىك وقىتۋشىلاردىڭ ەڭبەگى قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن ءتۇسىندى دەپ ويلايمىن.

ءبىز «پەداگوگ مارتەبەسى تۋرالى» زاڭ اياسىندا مۇعالىمدەردى ىنتالاندىرۋ شارالارىن قاراستىردىق.

بىراق، ءىس جۇزىندە، جوعارى وقۋ ورنى وقىتۋشىسىنىڭ جالاقىسى مۇعالىمنىڭ جالاقىسىنان از بولىپ قالدى.

وسىعان وراي ۇكىمەت جوعارى وقۋ ورنى وقىتۋشىلارىنىڭ ەڭبەكاقىسىن كوبەيتۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋى كەرەك.

مۇنى مەملەكەتتىك گرانتتاردىڭ قۇنىن ارتتىرۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى.

* * *

دارىندى جاستاردىڭ شەتەلگە كەتۋ ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارعان ءجون.

مۇنىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. سونىڭ ءبىرى – جوعارى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ باسەكەگە قابىلەتسىزدىگى.

ارينە، بۇل قوسىمشا ينۆەستيتسيانى تالاپ ەتەدى.

وسىعان وراي ءبىز ءبىلىم گرانتتارىنىڭ ورتاشا قۇنىن 340-420 مىڭ تەڭگەدەن 1 ميلليون تەڭگەگە دەيىن كوبەيتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادىق.

ياعني، گرانت قۇنى 3 ەسە ارتادى.

سول ارقىلى وقىتۋشىلاردىڭ جالاقىسىن كەزەڭ-كەزەڭمەن ارتتىرىپ، ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ماتەريالدىق بازاسىن نىعايتۋعا بولادى.

بۇل – ماڭىزدى قادام.

ويتكەنى گرانت قۇنى 2011 جىلدان بەرى وسكەن جوق.

ەلىمىزدىڭ 10 جوعارى وقۋ ورنى الەمنىڭ ۇزدىك 500 ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قاتارىنا قوسىلۋى كەرەك.

جوعارى ءبىلىم بەرۋ ساپاسىنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشىنىڭ ءبىرى – وسى.

بۇل مەجەگە 2025 جىلى جەتۋىمىز قاجەت.

دليا ەتوگو پرەدستويت رازۆيۆات دۆۋديپلومنىە پروگراممى، رازليچنىە فورمى ۆنەشنەي ي ۆنۋترەننەي اكادەميچەسكوي موبيلنوستي ستۋدەنتوۆ ي پروفەسسورسكو-پرەپوداۆاتەلسكوگو سوستاۆا ۆۋزوۆ.

سلەدۋەت وتكرىۆات كامپۋسى ۆەدۋششيح زارۋبەجنىح ۆۋزوۆ نا بازە كازاحستانسكيح ۋنيۆەرسيتەتوۆ.

ۆ 10 ۆۋزاح دولجنى بىت سوزدانى تسەنترى اكادەميچەسكوگو پرەۆوسحودستۆا.

دليا بەزوپاسنوگو ي كومفورتنوگو پروجيۆانيا ستۋدەنتوۆ ۆ تەچەنيە پياتي لەت پرەدستويت پوسترويت نە مەنەە 90 تىسياچ مەست ۆ وبششەجيتياح. وچەن اكتۋالنايا، جيۆوترەپەششۋششايا پروبلەما – وبششەجيتيا.

دليا پوۆىشەنيا كاچەستۆا وبرازوۆانيا يا دال پورۋچەنيە ۋجەستوچيت ترەبوۆانيا ك ۆۋزام. كونتورام، ۆىدايۋششيم پسەۆدوديپلومى، نە مەستو ۆ ناشەي سيستەمە. ەتۋ رابوتۋ نادو زاۆەرشيت رەشيتەلنو ي ۆ سامىە بىسترىە سروكي.

مى وب ەتوم گوۆوريلي س مينيستروم وبرازوۆانيا. كاك بى ترۋدنو ني بىلو، كتو بى ني زاششيششال ەتي تاك نازىۆاەمىە «ۆۋزى»، داننۋيۋ رابوتۋ نادو زاۆەرشيت. ەتي كونتورى پو پەچاتانيۋ ديپلوموۆ نۋجنو رەشيتەلنو زاكرىت.

پوميمو ەتوگو، سلەدۋەت وبەسپەچيت پوەتاپنۋيۋ پروفيليزاتسيۋ ۆۋزوۆ، پوۆىشەنيە سپەتسياليزاتسي ي، سووتۆەتستۆەننو، كاچەستۆا وبرازوۆانيا.

ۆاجنەيشيم اسپەكتوم پوۆىشەنيا كاچەستۆا وبرازوۆانيا دولجنو ستات ۆنەدرەنيە ي ۆسەمەرنوە رازۆيتيە كۋلتۋرى اكادەميچەسكوي چەستنوستي.

مينيستەرستۆو وبيازانو پوددەرجيۆات ي رازۆيۆات ۆۋزى، كوتورىە ياۆليايۋتسيا چلەنامي ليگي اكادەميچەسكوي چەستنوستي.

ۆاجنىم ۆوپروسوم ياۆلياەتسيا دوستۋپنوست ۆىسشەگو وبرازوۆانيا.

سچيتايۋ، چتو ۆ سيستەمە راسپرەدەلەنيا گوسۋدارستۆەننىح وبرازوۆاتەلنىح گرانتوۆ سلەدۋەت پرەدۋسموترەت بولشي سوتسيالنىي كومپونەنت. تو ەست دەلات ۋپور نە تولكو نا اكادەميچەسكيح دوستيجەنياح ابيتۋريەنتا، نو ي نا ەگو سوتسيالنو-ەكونوميچەسكوم ستاتۋسە.

سلەدۋەت راسسموترەت ۆوپروس وب ۋۆەليچەني كوليچەستۆا گرانتوۆ دليا سوتسيالنو ۋيازۆيمىح كاتەگوري گراجدان ي مولودەجي يز سەمەي س نيزكيمي دوحودامي.

ەششە ودنوي فورموي پوددەرجكي موگلو بى ستات لگوتنوە كرەديتوۆانيە وپلاتى زا ۆىسشەە وبرازوۆانيە.

پروشۋ پراۆيتەلستۆو، ا تاكجە چلەنوۆ ناتسيونالنوگو سوۆەتا ۆنەستي سۆوي پرەدلوجەنيا پو داننىم ۆوپروسام.

* * *

تاعى ءبىر وزەكتى ماسەلە.

مەملەكەتتىك ءتىلدى وقىتۋدىڭ تيىمدىلىگىن بارىنشا ارتتىرۋىمىز قاجەت.

بۇل ماسەلەدە ەۋروپا ەلدەرىنىڭ تاجىريبەسىنە نازار اۋدارۋ كەرەك.

ولار ءتىل ۇيرەتۋ بارىسىندا، نەگىزىنەن، وقۋ ورىندارىنداعى جاستارعا كوبىرەك ءمان بەرەدى.

سوندىقتان ءتىل كوميتەتىن 2021 جىلدان باستاپ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ قاراماعىنا وتكىزگەن ءجون.

بۇل قازاق ءتىلىن وقىتۋ ادىستەمەسىن ازىرلەۋ جانە ونى ۇيرەتۋ ىسىنە قاتىستى الەۋەتىمىزدى ءبىر ورتالىققا شوعىرلاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

سونداي-اق، مۇنداي قادام قولدانىسقا ەنگىزىلەتىن وقۋ باعدارلامالارىنىڭ تيىمدىلىگىن تالداۋ جانە مونيتورينگ جۇرگىزۋ جۇيەسىن جاساۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.

قۇرمەتتى ۇلتتىق كەڭەس مۇشەلەرى!

ءبىزدىڭ عىلىمي ينفراقۇرىلىم ەلىمىزدىڭ الدىندا تۇرعان اۋقىمدى مىندەتتەردى شەشۋگە ءالى قاۋقارسىز.

مۇنى اشىق مويىنداۋ كەرەك.

عىلىم كادرلارىن دايارلاۋ ءۇشىن، ەڭ الدىمەن، ولارعا جاعداي جاساۋ كەرەك.

سوندىقتان جىل سايىن كەمىندە 100 عالىمنىڭ الەمدەگى جەتەكشى زەرتتەۋ ورتالىقتارىندا عىلىمي تاعىلىمدامادان وتۋىنە قارجى بولگەن ءجون.

جەتەكشى عىلىمي ورتالىقتارىمىزعا دوكتورانتۋرادان كەيىنگى ىزدەنىس ءۇشىن ارناۋلى مەملەكەتتىك تاپسىرىس بەرۋ قاجەت.

سونداي-اق، دوكتورانتۋراعا بولىنەتىن گرانتتاردىڭ قۇنىن ارتتىرۋ كەرەك.

دوكتورانتتاردىڭ كوبى – وتباسىلى ازاماتتار.

ولار عىلىممەن اينالىسقان كەزەڭدە نەگىزىنەن ستيپەنديامەن كۇن كورەدى.

جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىگى بولمايدى.

دوكتورانتتاردىڭ ستيپەندياسىن 150 مىڭ تەڭگەگە دەيىن كوبەيتۋ قاجەت.

سونىمەن قاتار ەلباسىنىڭ جاس عالىمدار ءۇشىن جىل سايىن گرانت ءبولۋ جونىندەگى باستاماسىن جالعاستىرعان ءجون.

ونىڭ الداعى 3 جىلعا ارنالعان جالپى قۇنى 3 ميلليارد تەڭگە بولادى.

ۆ تسەلوم مى پلانومەرنو ۋۆەليچيۆاەم فينانسيروۆانيە ناۋكي، ك 2025 گودۋ دوۆەدەم ەگو دو 1% وت ۆۆپ.

پري ەتوم مى نە موجەم پوزۆوليت سەبە فينانسيروۆات نەنۋجنىە رابوتى ي يسسلەدوۆانيا، كوتورىە چاستو نيكتو ي نە چيتاەت.

دولجەن بىت جەستكي سپروس ي كونكرەتنايا سوتسيالنو-ەكونوميچەسكايا، پرويزۆودستۆەننايا، تەحنيچەسكايا وتداچا وت كاجدوي ناۋچنوي رابوتى.

پروگراممنو-تسەلەۆوە فينانسيروۆانيە دولجنو راسپرەدەلياتسيا يسكليۋچيتەلنو نا وسنوۆە ناتسيونالنىح ناۋچنو-تەحنيچەسكيح زاداچ.

نۋجنو ناپراۆليات ۋسيليا ي رەسۋرسى نا تاكيە وبلاستي، كاك مەديكو-بيولوگيچەسكيە يسسلەدوۆانيا، اگروپرومىشلەننايا ناۋكا، «زەلەنىە» تەحنولوگي، يسكۋسستۆەننىي ينتەللەكت، ەنەرگوەففەكتيۆنوست.

ۆاجنوي زاداچەي ياۆلياەتسيا پريامايا پوددەرجكا ناۋچنىح ورگانيزاتسي، زانيمايۋششيحسيا فۋندامەنتالنىمي يسسلەدوۆانيامي، كوتورىە دولجنى وسۋششەستۆلياتسيا نەپرەرىۆنو، ۆنە زاۆيسيموستي وت رەزۋلتاتوۆ رازوۆىح گرانتوۆىح كونكۋرسوۆ.

پراۆيتەلستۆۋ سلەدۋەت راسسموترەت ۆوزموجنوست ۋۆەليچەنيا وبەما بازوۆوگو فينانسيروۆانيا فۋندامەنتالنوي ناۋكي ي يسسلەدوۆاتەلسكيح ينستيتۋتوۆ.

ودنيم يز پروبلەمنىح ۆوپروسوۆ ياۆلياەتسيا نەحۆاتكا وبورۋدوۆانيا دليا يسسلەدوۆاني.

پو موەمۋ پورۋچەنيۋ ۆ ەتوم گودۋ وتكرىتا نوۆايا پروگرامما پو ماتەريالنو-تەحنيچەسكومۋ وسناششەنيۋ ينستيتۋتوۆ، ودناكو ونا نەدوفينانسيروۆانا. سلەدۋەت رەشيت ەتۋ پروبلەمۋ.

وسترايا نەحۆاتكا سيلنىح ۋچەنىح نابليۋداەتسيا پو سوتسيالنىم، گۋمانيتارنىم، سەلسكوحوزيايستۆەننىم ناۋكام سەگودنيا، كوتورۋيۋ موجنو رەشيت زا سچەت پريۆلەچەنيا ۆەدۋششيح زارۋبەجنىح ۋچەنىح دليا پروۆەدەنيا سوۆمەستنىح يسسلەدوۆاني ي رۋكوۆودستۆا دوكتورانتامي ي ماگيسترانتامي.

كونەچنو، تاكايا پراكتيكا دولجنا بىت توچەچنوي ي پرينوسيت كونكرەتنىە رەزۋلتاتى.

كراينە ۆاجنا ۋۆيازكا تەحنولوگيچەسكيح پلوششادوك، كرۋپنىح وتەچەستۆەننىح پرەدپرياتي، كومپاني س ۆۋزامي ي يسسلەدوۆاتەلسكيمي ينستيتۋتامي. پروشۋ پراۆيتەلستۆو ي ەكسپەرتوۆ پودگوتوۆيت سووتۆەتستۆۋيۋششيە پرەدلوجەنيا.

ۆاجنو ۆىسترويت تسيفروۆۋيۋ ەكوسيستەمۋ ناۋكي كازاحستانا ي سوزدات ناتسيونالنۋيۋ ناۋچنو-اناليتيچەسكۋيۋ سيستەمۋ، كازاحستانسكي يندەكس ناۋچنوگو تسيتيروۆانيا س بازوي وتەچەستۆەننىح ۋچەنىح.

دليا پوۆىشەنيا ەففەكتيۆنوستي گوسۋدارستۆەننوگو ادمينيستريروۆانيا سلەدۋەت وپرەدەليت مينيستەرستۆو وبرازوۆانيا ي ناۋكي ۆ كاچەستۆە ورگانا، وسۋششەستۆليايۋششەگو مەجوتراسلەۆۋيۋ كوورديناتسيۋ.

ۆسە ەتي مەرى دولجنى نايتي وتراجەنيە ۆ پاكەتە يزمەنەني ۆ زاكونوداتەلستۆو و ناۋكە، كوتورىي راسسماتريۆاەتسيا ۆ ستەناح پارلامەنتا.

قۇرمەتتى ۇلتتىق كەڭەس مۇشەلەرى!

كوروناۆيرۋس پاندەمياسى بۇكىل الەمدەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى ءۇشىن، شىن مانىندە، اۋىر سىناق بولدى.

بۇل احۋال ەلىمىزدە كاسىبي دارىگەرلەردىڭ تاپشى ەكەنىن انىق اڭعارتتى.

بۇعان ەڭبەكاقىنىڭ ازدىعى، ماماندىقتىڭ بەدەلدى بولماۋى، دارىگەرلەر قۇقىنىڭ قورعالماۋى سەبەپ بولىپ وتىر.

ءتۇرلى سالا ماماندارى ىشىندە ەڭ تومەن جالاقىنى دارىگەرلەر الادى.

ۇكىمەتكە بيىلدان باستاپ دارىگەرلەردىڭ ەڭبەكاقىسىن كەزەڭ-كەزەڭمەن ارتتىرۋدى تاپسىرامىن.

ولاردىڭ ايلىعى ەكونوميكاداعى ورتاشا جالاقىدان 2,5 ەسە ارتىق بولۋى كەرەك.

بۇل كورسەتكىشكە 2023 جىلعا قاراي قول جەتكىزۋ قاجەت.

وسى كۇردەلى كەزەڭدە بارشامىز مەديتسينا ماماندارىنىڭ قاجىرلى ەڭبەگىنە كۋا بولدىق.

سوۆسەم نەداۆنو ليۋبىە ۋپومينانيا و كازاحستانسكوي مەديتسينە ۆىزىۆالي سپلوشنوي پوتوك نەگاتيۆا. نەرەدكي بىلي ي فاكتى نەزاكوننوگو، نەسپراۆەدليۆوگو ۋگولوۆنوگو پرەسلەدوۆانيا زا تاك نازىۆاەمىە «ۆراچەبنىە وشيبكي». نۋجنو ەتۋ پراكتيكۋ پەرەسموترەت. ۆ چاستنوستي، كريتيچەسكي پرواناليزيروۆات تسەلەسووبرازنوست ۋگولوۆنوي وتۆەتستۆەننوستي مەدرابوتنيكوۆ زا «نەنادلەجاششەە ۆىپولنەنيە سۆويح وبيازاننوستەي». ستەپەن حالاتنوستي چەتكو ۋستانوۆيت وچەن سلوجنو، ۆ تو جە ۆرەميا پود ۋگولوۆنوي ستاتەي ناحوديتسيا نەمالو مەديكوۆ. مى ەتو زناەم.

سلەدۋەت تاكجە پەرەسموترەت پريمەنەنيە ۋگولوۆنوگو ناكازانيا زا «نارۋشەنيە پوريادكا پروۆەدەنيا كلينيچەسكيح يسسلەدوۆاني». ۋگروزا ناكازانيا وتتالكيۆاەت مەديتسينسكيح سپەتسياليستوۆ وت ناۋكي.

ۆىشەسكازاننوە، كونەچنو، نە سنيماەت س ۆراچەي وتۆەتستۆەننوستي زا جيزن ي زدوروۆە گراجدان، نو تاكايا وتۆەتستۆەننوست دولجنا بىت ادمينيستراتيۆنوي ي گراجدانسكو-پراۆوۆوي، كاك ۆ رازۆيتىح ستراناح ميرا.

پورۋچايۋ رازرابوتات ي ۆنەدريت سيستەمۋ يۋريديچەسكوي ي فينانسوۆوي زاششيتى ي وتۆەتستۆەننوستي مەديتسينسكيح رابوتنيكوۆ، ۆكليۋچايا گارانتيروۆانيە پروفەسسيونالنوي دەياتەلنوستي.

* * *

سلەدۋەت پلانومەرنو رەشات ۆوپروسى ينفراسترۋكتۋرى زدراۆووحرانەنيا. ۆو منوگيح ستراناح وستروي پروبلەموي ۆ پەريود پاندەمي ستالا نەحۆاتكا بولنيچنىح مەست. ۆ كازاحستانە يزنوشەنى بولەە پولوۆينى مەديتسينسكيح وبەكتوۆ ي سۆىشە ترەتي مەديتسينسكوگو وبورۋدوۆانيا.

الداعى 5 جىلدا مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەلەرىن مەديتسينالىق تەحنيكامەن 100 پايىز قامتاماسىز ەتۋىمىز كەرەك.

سونىمەن قاتار جاڭا اۋرۋحانالار سالۋ قاجەت.

جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسىنىڭ اياسىندا بيىلدىڭ وزىندە 24 جاڭا دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانى پايدالانۋعا بەرىلەدى. 2025 جىلعا قاراي مەملەكەتتىك باعدارلاما بويىنشا 20 ءىرى كلينيكا سالىنادى.

قۇرىلىس مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك سەرىكتەستىك نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلادى.

ۇكىمەت پەن اكىمدەر بۇل تاپسىرمانى مۇلتىكسىز ورىنداۋعا ءتيىس.

بۇكىل الەمدە پاندەميا قايتا ءورشىپ كەتۋى دە مۇمكىن.

سول ءۇشىن، جۇقپالى اۋرۋلاردى ەمدەيتىن كلينيكالاردىڭ بارلىعىن حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەستەندىرۋىمىز كەرەك.

س 2010 گودا مى دەلالي ۋپور نا وپتيميزاتسيۋ نەكوتورىح ناپراۆلەني زدراۆووحرانەنيا، ەكستەنسيۆنۋيۋ ەففەكتيۆنوست ەتيح وبەكتوۆ. ۆ رەزۋلتاتە سوكراششەنو وكولو 1000 ينفەكتسيوننىح كوەك.

س ۋچەتوم بيولوگيچەسكيح ۋگروز پراۆيتەلستۆۋ نەوبحوديمو راسسموترەت ۆوپروس دوپۋستيموي يزبىتوچنوستي سيستەمى زدراۆووحرانەنيا پو وپرەدەليوننىم ناپراۆلەنيام ي پوددەرجيۆات ەە گوتوۆنوست ك كريتيچەسكيم سيتۋاتسيام.

كراينە ۆاجنايا زاداچا – ۋدەليت پەرۆوستەپەننوە ۆنيمانيە پرينياتيۋ پرەۆەنتيۆنىح مەديكو-سانيتارنىح مەر دليا زاششيتى زدوروۆيا گراجدان. كونەچنو، س ودنوي ستورونى، مى دولجنى سترويت بولنيتسى – ەتو ۆوپروس وبەسپەچەنيا زاششيتى زدوروۆيا ناشيح گراجدان، ەتو بولشايا ستراتەگيچەسكايا زاداچا. س درۋگوي ستورونى، مينيستەرستۆو زدراۆووحرانەنيا ي درۋگيە سووتۆەتستۆۋيۋششيە ۆەدومستۆا دولجنى پرينيمات مەرى س تەم، چتوبى وبۋچات ليۋدەي س مالىح لەت زابوتيتسيا و سۆوەم زدوروۆە ي پرينيمات سانيتارنو-مەديتسينسكيە مەرى پو زاششيتە زدوروۆيا ناشيح گراجدان، وسوبەننو پودراستايۋششەگو پوكولەنيا.

ەششە ودنا زاستارەلايا پروبلەما – مەجرەگيونالنىي رازرىۆ ۆ ۋروۆنە دوستۋپنوستي پوموششي. پوميمو ينفراسترۋكتۋرنىح رازليچي، يمەەتسيا رازيتەلنىي ديسبالانس ۆ وبەسپەچەني كادرامي ۆ گوروداح ي سەلاح.

ۆ تسەلوم ۆسە مەرى رازرابوتانى. تەپەر ۆاجنا يح كاچەستۆەننايا رەاليزاتسيا. پراۆيتەلستۆۋ نادلەجيت ۆزيات نا جەستكي كونترول يسپولنەنيە مەر پو سوزدانيۋ ەففەكتيۆنوي مودەلي سەلسكوگو زدراۆووحرانەنيا.

نەوبحوديمو ۋسكوريت ي پوۆىسيت ەففەكتيۆنوست پروتسەسسوۆ تسيفروۆيزاتسي، ۆنەدرەنيا بەزبۋماجنوگو ۆەدەنيا مەديتسينسكوي دوكۋمەنتاتسي.

ۆ رامكاح گوسپروگراممى رازۆيتيا زدراۆووحرانەنيا زاپلانيروۆانو سوزدانيە ەدينوگو تسيفروۆوگو پروسترانستۆا زدراۆووحرانەنيا: 90 % مەديتسينسكيح ورگانيزاتسي بۋدۋت ينتەگريروۆانى ۆ پلاتفورمۋ، ۆنەدرەنى ەلەكتروننىە پاسپورتا زدوروۆيا، سوزدانا ەدينايا بازا حرانەنيا مەديتسينسكوي ينفورماتسي. ەتو پلان رابوتى، نو ەگو، بەزۋسلوۆنو، نۋجنو رەاليزوۆات.

ۆاجنو، پريۆلەكات ۆ سيستەمۋ زدراۆووحرانەنيا كۆاليفيتسيروۆاننىح ءىت-سپەتسياليستوۆ، زادەيستۆوۆات پوتەنتسيال وتەچەستۆەننىح رازرابوتچيكوۆ مەديتسينسكيح ينفورماتسيوننىح سيستەم.

* * *

سەگودنيا زناچيموي سوستاۆليايۋششەي ناتسيونالنوي بەزوپاسنوستي ۆسەح ستران ستالي ۆوپروسى بيولوگيچەسكوي بەزوپاسنوستي.

يا ۋجە گوۆوريل، مى دولجنى بىت گوتوۆى ك پوۆتورنوي ۆسپىشكە كوروناۆيرۋسا. سيتۋاتسيا ۋسۋگۋبلياەتسيا ناليچيەم ستويكيح پريرودنىح وچاگوۆ ينىح وسوبو وپاسنىح ينفەكتسي نا تەرريتوري ناشەي سترانى ي سوپرەدەلنىح گوسۋدارستۆ.

پرينياتيە ريادا نەپوسلەدوۆاتەلنىح رەفورم ي رەورگانيزاتسي پوسلۋجيلو پريچينوي وسلابلەنيا سلۋجبى سانيتارنو-ەپيدەميولوگيچەسكوگو نادزورا ي سيستەمى ينفەكتسيوننوگو كونتروليا.

نەوبحوديمو ۋسيليت ي ينستيتۋتسيوناليزيروۆات سانيتارنو-ەپيدەميولوگيچەسكۋيۋ سلۋجبۋ – سەس. پورا ۆەرنۋتسيا ك دوكازاۆشەي سۆويۋ ەففەكتيۆنوست مودەلي.

ۆ ەتوي سۆيازي ۋجە ناچاتى رابوتى پو سوزدانيۋ نوۆوگو كوميتەتا، بۋدۋت زناچيتەلنو پوۆىشەنى ستاتۋس ي پولنوموچيا گلاۆنوگو گوسۋدارستۆەننوگو سانيتارنوگو ۆراچا. ساما جيزن پودسكازىۆاەت ەتۋ رەفورمۋ.

بۋدۋت پرينياتى مەرى پو سوتسيالنوي زاششيتە سپەتسياليستوۆ ي پەرەسموترەنا سيستەما پودگوتوۆكي كادروۆ ەتوي سلۋجبى. كرومە توگو، نەوبحوديمو دالنەيشەە ۋكرەپلەنيە سوترۋدنيچەستۆا س زارۋبەجنىمي سترانامي ۆ سفەرە بوربى س ينفەكتسيوننىمي بولەزنيامي.

سيستەما بيولوگيچەسكوي بەزوپاسنوستي دولجنا رابوتات پو وبششيم ستاندارتام ي وبەسپەچيۆات ەففەكتيۆنوە مەجسترانوۆوە ۆزايمودەيستۆيە ي رەاگيروۆانيە نا ۋگروزى. ۆوزموجنىە ماسشتابى، پوتەنتسيالنىە ي رەالنىە پوتەري پري رازۆيتي ۋگروجايۋششەي بيولوگيچەسكوي سيتۋاتسي ترەبۋيۋت سوزدانيا ەدينوي سيستەمى وبەسپەچەنيا بيولوگيچەسكوي بەزوپاسنوستي سترانى.

دو كونتسا گودا سلەدۋەت رازرابوتات زاكون «و بيولوگيچەسكوي بەزوپاسنوستي رەسپۋبليكي كازاحستان».

* * *

پاندەميا كەزىندە وڭىرلەردىڭ جىلدام ارەكەت ەتىپ، جەدەل شەشىم قابىلداي المايتىنى بايقالدى.

دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا قاتىستى كوپتەگەن ماسەلە ورتالىقتىڭ تىكەلەي ارالاسۋىمەن شەشىلىپ وتىردى.

سوندىقتان توتەنشە جاعداي كەزىندەگى باسقارۋ ءىسىن ناقتى قۇرىلىمعا ساي ءبىر ورتالىقتان جۇرگىزۋ كەرەك بولادى.

سونىمەن بىرگە ەلىمىزدى ءدارى-دارمەكپەن جانە مەديتسينالىق ونىمدەرمەن قامتاماسىز ەتۋ ءىسىنىڭ ولقىلىقتارى انىقتالدى.

ءبىز يمپورتقا تىم تاۋەلدىمىز.

شەت ەلدەن كەلەتىن دارىلەردىڭ نارىقتاعى ۇلەسى 88 پايىزعا جۋىق.

فارماكولوگيالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ ءۇشىن تاجىريبەمىز جەتكىلىكتى. عىلىمي بازا دا، بىلىكتى ماماندار دا بار.

سوندىقتان ۇكىمەت ءدارى-دارمەك ءوندىرىسىنىڭ ءبىرتۇتاس جۇيەسىن قۇرۋى قاجەت.

مۇندا زەرتتەۋ جۇرگىزۋدەن باستاپ، ونەركاسىپتىك دەڭگەيگە دەيىنگى ۇدەرىستەر قامتىلۋعا ءتيىس.

فارماتسەۆتيكا سالاسىنداعى ساياسات ىشكى سۇرانىستى قامتاماسىز ەتۋگە، وزىق تەحنولوگيانى تارتۋعا جانە يمپورتتى الماستىرۋعا باعىتتالعانى ءجون.

وسىعان وراي، فارماتسەۆتيكا جانە مەديتسينا ونەركاسىبى سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتتى قالىپتاستىرۋ جانە ىسكە اسىرۋ مىندەتى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە بەرىلەدى.

بۇل رەتتە، سالانى دامىتۋ جانە حالىقتى ءتيىمدى ءدارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋدىڭ تەپە-تەڭدىگى بۇزىلماۋى كەرەك.

ۇكىمەتكە وتاندىق فارماتسەۆتيكا ونەركاسىبىن دامىتۋ جوسپارىن جاساۋدى تاپسىرامىن.

وندا ناقتى كورسەتكىشتەر مەن ماقسات-مىندەتتەر ايقىندالۋعا ءتيىس.

قۇرمەتتى ۇلتتىق كەڭەس مۇشەلەرى!

بۇگىن مەن نەگىزگى الەۋمەتتىك سالالاردى رەفورمالاۋعا ارنالعان باستامالار جونىندە ايتتىم.

بۇل باستامالاردىڭ باسىم بولىگى ۇلتتىق كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ ۇسىنىستارى نەگىزىندە جاسالدى.

وسى شارالاردى ءتيىمدى جۇزەگە اسىرساق، ادامي كاپيتالدىڭ ساپاسىن ايتارلىقتاي ارتتىرامىز.

جۇمىستارىڭىزعا تابىس تىلەيمىن!

پىكىرلەر