ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسى تاريحىمىزدا بابالارىمىزدىڭ ەرلىگىمەن قۇندى. جەڭىستى جەدەلدەتكەن جاۋىنگەرلەردىڭ ەڭبەگى جىلدار بويى جىرلانۋدا. گازەت-جۋرنال، كىتاپ بەتتەرىندە سوعىس جانە ەڭبەك ارداگەرلەرىنىڭ ەرەن ەرلىكتەرى جازىلىپ جاتىر، ءالى دە جازىلۋدا. سولاردىڭ قاتارىندا جەڭىستى جاقىنداتۋعا سەپتىگىن تيگىزگەن تىل مايداندا تەر توگىپ، بارىن سالىپ، مايدانعا ءوز قاراجاتىنان ءۇش سامولەت جونەلتكەن قوزىباەۆ قاباشتىڭ ەسىمى قازاق تاريحىندا وزىندىك ورنى ەرەكشە دەسەك، قاتەلەسپەيمىز.
كەزىندە باۋىرجان مومىشۇلى: «گازەت-جۋرنالداعىلار ۋاقىت جەلىمەن ۇشادى دا كەتەدى. ەرلەردىڭ ەسىمىن كىتاپقا كىرگىزۋ كەرەك. قار ەرىگەنمەن، قاراتاۋ ەرىمەيدى. ەر ولەدى، ەل قالادى. ەسىمى ەل جۇرەگىندە ساقتالعان ەر عانا باقىتتى»، - دەگەن ەكەن. وسى قاعيدانى بار بولمىسىمەن قابىلداعان بەلگىلى عالىم ساعىمباي قوزىباەۆ اكەسىنىڭ ونەگەلى ءومىرى مەن ەرەن ەرلىگىن «زۆەزدى ۆ نەبە» كىتابىنا ارقاۋ ەتتى. اكە الدىنداعى بالالىق پارىزى ما، جوق الدە ارداگەرلەرىمىزدىڭ ەسىمى ۇرپاققا ونەگە بولسىن دەدى مە، قالاي بولعاندا دا وسىنداي دەرەكتى شىعارمانىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە بارىن سالعان ساعىمباي اعاعا العىس سەزىمىمىز شەكسىز.
شىعارما نەسىمەن قۇندى؟ ارينە، شىندىعىمەن. مۇراعاتتان الىنعان فاكتىلەرگە باي مالىمەتتەر جۇرەكتى تەبىرەنتپەي قويمايدى. تۋىندىنى وقي وتىرىپ، قاباش اقساقالدىڭ: «مايدانعا بارامىن»،- دەگەنىنە وكىمەت ادامدارى: «سىزدەي كولحوز پرەدسەداتەلى تىلعا كەرەك، بۇل جەر دە مايدان»، –دەپ سوعىس ءجۇرىپ جاتقان جەرگە جىبەرمەيدى. مايدانعا قاراجات جيناپ، قولدان كەلگەن كومەگىن اياماي بەرىپ جاتقان باسقا كولحوز ەڭبەكشىلەرىنىڭ ارەكەتىن گازەت بەتىنەن وقىعان ول كوپ ويلانباستان ءوزى دە ءۇي-مۇلكىن - ءبارىن ساتىپ، جەتپەگەنىن تۋىسقاندارىنان قارىزعا الىپ، «ءبارى مايدانعا!» دەگەن ۇران كوكىرەگىنە ءتۇيىپ، ودان ءارى كورشى كولحوزدىڭ پرەدسەداتەلى ي.ۆەرەشەنكومەن بىرىگىپ، چكالوۆ قالاسىنان (قازىرگى ورىنبور) ءۇش بومبالاۋشى ۇشاق ساتىپ الادى دا ءبىر ۇشاقتىڭ قوس قاناتىنا «قاباش قوزىباەۆ» دەپ ترافارەتپەن جازعىزادى. ەكىنشىسىنىڭ قاناتىنا كورشىسىنىڭ اتى-ءجونىن تاڭبالايدى. ال ءۇشىنشى ورتاق ۇشاقتىڭ قاناتىن تەڭدەي ءبولىسىپ، اتى-جوندەرىن جازدىرىپ، مايدانعا شىعارىپ سالعانىن تەبىرەنە وقيسىڭ. مىنە، ەر مەن ەزدىڭ ارا جىگى اشىلاتىن جەر وسىندايدا كورىنەدى. قاباش اقساقالدىڭ تىل مايدانىنداعى سىڭىرگەن ەڭبەگى مەن توككەن تەرى، ەرلىككە پاراپار ۇلگىلى ىستەرى جايلى مالىمەت وسى كىتاپ ارقىلى وقىرماندارىنا جەتىپ وتىر. شىعارما ناقتىلى دەرەكتەر نەگىزىندە جانە ءتىلى جاتىق جازىلعاندىقتان قىزعىلىقتى وقىلادى. ونىڭ كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىنىنا ەش كۇماندانبايمىز. وسىلايشا كەلەر ۇرپاق ەرلەردىڭ ەرلىگىن ۇمىتپايدى.
ف.ع.ك. جالعاس يماناليەۆ
يۋنەسكو، حالىقارالىق جۋرناليستيكا
جانە قوعامدىق مەديا كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى
