سانالى عۇمىرىنىڭ جارتى عاسىرىنان استام ۋاقىتىن ءتىل ءبىلىمى سالاسىنا ارناعان كورنەكتى عالىم، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسقان مايدانگەر، 500-گە جۋىق ءىرىلى-كىشىلى عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ، سولاردىڭ ىشىندە جەكە كىتاپ تۇرىندە جارىق كورگەن جالپى سانى 60-تان استام مونوگرافيا، جيناق، سوزدىك، مەكتەپ پەن جوعارى وقۋ ورىندارىنا ارنالعان وقۋلىقتار مەن كىتاپشالاردىڭ اۆتورى، تۇركىتانۋشى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، اكادەميك ءابدۋالي قايدار ءوزىنىڭ «قازاق قانداي حالىق؟» اتتى ۇلتتىق يممۋنيتەتىمىزدى كوتەرۋگە باعىتتالعان ۇلاعاتى مول كىتابىندا بىلاي دەيدى: «شىنىندا دا، ءبىز كىمبىز، قازاق قانداي حالىق؟ بۇل ساۋال بۇگىندە وزگەدەن گورى ءوزىمىزدى، قازاق ازاماتتارىن كوبىرەك ويلاندىراتىن، تولعاندىراتىن ماسەلەگە اينالىپ وتىر. ويتكەنى ءوز تاريحىندا العاش رەت بۇگىنگىدەي ەگەمەندى ەل، تاۋەلسىز مەملەكەت بولىپ وتىرعان قازاق حالقى ءۇشىن، اسىرەسە، ونىڭ ءوزىن-ءوزى قۇرمەتتەي بىلەتىن ءاربىر ازاماتى ءۇشىن «قازاق قانداي حالىق؟» دەگەن ساۋالعا دۇرىس جاۋاپ بەرە ءبىلۋدىڭ تاريحي-الەۋمەتتىك ءمانى زور، رۋحاني، مورالدىق جاۋاپكەرشىلىگى مول ماسەلە ەكەنى ءسوزسىز. «دۇرىس جاۋاپ» دەگەنىمىز – جان-جاقتى ويلانعان، عىلىمي نەگىزدى، بىلىكتى دە بىلگىر قاۋىمنىڭ زەردەسىندە سارالانعان، شىندىقتىڭ شىنايى ءوزى سانالاتىن جاۋاپ دەگەن ءسوز». اۆتور اتالمىش ەڭبەكتىڭ «ءبىر ساۋالعا – مىڭ جاۋاپ (قازاق قاۋىمىنىڭ ءوز پىكىرى)»، ««قازاق» ەتنونيمى قالاي، قاشان شىققان؟ (150 شاقتى ەتيمولوگيالىق، ەتنولينگۆيستيكالىق جورامال-جوبا)»، «قازاق ەتنوسىنىڭ «الاشقا» قانداي قاتىسى بار؟»، «قازاق حالقىنىڭ قۇرامىندا ءۇش ءجۇز قاۋىمداستىعى قالاي جانە قاشان قالىپتاستى؟»، «قازاق رامىزدەرىنىڭ تابيعاتىندا نە سىر بار؟ (ەن-تاڭبالار دا قازاقتانۋدىڭ ءبىر بۇلاعى)»، «ەلدىڭ اتىن ەر شىعارار»، ««جاڭا قازاق» كىم؟» اتتى تاراۋلارىندا سان سالا بۇلاقتاردان جيناقتالىپ، توپتاستىرىلعان «قازاق قانداي حالىق؟» دەگەن سۇراققا بايلانىستى ءتۇرلى اۆتورلاردىڭ 500-دەن استام پىكىرىن كورسەتىپ، ولارعا تۇسىندىرمە بەرگەن.
بۇگىندە مەملەكەت قۇرۋشى قازاق حالقىنىڭ رۋحاني سەرپىلۋى كۇن تارتىبىندە تۇرعانى بەلگىلى. ۇلتتىق يدەولوگيانى نىعايتۋ جولىندا «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ»، «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» جانە ت.ب. باعدارلامالار اياسىندا كوپتەگەن اۋقىمدى جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر. عالىمنىڭ «قازاق قانداي حالىق؟» دەگەن ساۋالعا بايلانىستى وي سالىپ، باعىت سىلتەۋى قازاقتىڭ ەتنوستىق بولمىسىنىڭ ساۋ بولۋىنا، ءبىر يدەيا توڭىرەگىندە توپتاسۋ ارقىلى ورتاق ماقساتتاردى ورىنداۋعا ءوز سەپتىگىن تيگىزەدى دەگەن پىكىردەمىن. ءابدۋالي قايدار ەل ءۇشىن اتقارعان وراسان ەڭبەگى ارقىلى ءوز حالقىمەن ماڭگى جاسايتىنى ءسوزسىز. تاريحىمىزدىڭ تۇعىرىن بيىكتەتەر دارا تۇلعالارىمىز كوپ بولسىن!
قۋانىش جۇمابەك
«لينگۆيستيكا» ماماندىعى بويىنشا
فيلوسوفيا دوكتورى (PhD),
ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى
ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى
